8

kurier kulturalny

18 lipca–14 sierpnia 2014 nr 13 (209) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

FESTIWAL MUZYkI ŻYDOWSkIEJ

WE LWOWIE

wraz z pierwszym dniem lipca rozpoczął się we Lwowie VI Międzyna-

rodowy Festiwal Muzyki Żydowskiej „LvivKlezFest” i trwał do 13 lipca.

Został organizowany przez Ogólnoukraińską Żydowską Fundację Cha-

rytatywną (OŻFCh) „Hesed-Arieh” (Хесед-Ар є), Międzynarodową orga-

nizację społeczną Centrum „Joint” oraz Holding emocji! FEST.

Mimo popremierowych emocji re-

się dzieje, śmiechem, podczas gdy

ELŻBIETA LEwAK

żyser wiaczesław Olchowskij

młoda pokojówka płacze. To ważne:

tekst i zdjęcia

znalazł chwilę, by zdradzić czytelni-

Żydzi odbierają tragedie poprzez

kom Kuriera Galicyjskiego, jak po-

śmiech. Dlatego postanowiliśmy przez

W ciągu tych prawie dwóch

wstawał spektakl oraz opowiedzieć

śmiech dojść do buntu. Najważniej-

tygodni lwowianie mieli okazję na

o swoim pomyśle na ten mało znany

szymi słowami tej sztuki jest kwestia:

wiele sposobów zetknąć się z kulturą

tekst Szalom Alejchema.

„Ludzie, my też jesteśmy ludźmi”.

żydowską. Zorganizowane zostały

w.O.: Wybrałem ten dramat,

Szalom Alejchem tak właśnie kończy

między innymi spacery po dzielnicy

ponieważ zawarty w nim problem

swój dramat.

żydowskiej, koncerty (m.in. Kle-

stosunków międzyludzkich jest dziś

zmerskiej Orkiestry czy „Broadway”

Mimo to, o ile pamiętam,

bardzo aktualny: dziś, gdy ludzie są

w filharmonii lwowskiej), pokazy

nie był to koniec spekta-

zwalniani, wykorzystywani, gdy są

filmowe (Swat w kinie „Kopernik”),

klu?

traktowani jak psy [W spektaklu kilka

Ma pani rację, nie był, ponieważ

jam-session, wystawy, warsztaty

razy zjawiał się efekt dźwiękowy uja-

wraz z drugim reżyserem – Wadimem

artystyczne i taneczne. Warto nad-

dania psów, często też porównywano

Taderem, zrobiliśmy podwójny finał,

mienić, że indywidualną wystawę

do nich ludzi – przyp. red.]. W dodatku

wprowadziliśmy bunt, obaliliśmy Ma-

Ołeny Fridman „Urok lwowskiej sece-

jest to tekst zapomniany. Chciałem

dame Gold. Ale wówczas zjawiła się

sji” do 30 lipca wciąż można będzie

nowa „Madame Gold”, tak jak w Smo-

odkryć dla siebie innego Szalom

obejrzeć w kawiarni „Sztuka”.

ku Szwarca: smok zrodził kolejnego

Alejchema. Znamy go jako twórcę

Ciekawostką tegorocznego Fe-

wesołego, radosnego, zabawnego,

smoka, tak też po prezydentach,

stiwalu był koncert żydowskiego

jednak mało kto zna jego dramaty.

których zwalniamy, przychodzą kolej-

wokalno-instrumentalnego zespołu

ni prezydenci. Życie jest spiralą, koło

„Warniczkes-Folk” oraz kulinarny

E.L.: Czy jest Pan zadowo-

zatacza krąg. Właśnie z tego powodu

pojedynek, w którym wzięły udział

lony z tego, jak publiczność

młoda pokojówka – owa kolejna „Ma-

galicyjska knajpa żydowska „Pod

odebrała spektakl?

Spektakl rodzi się w konfrontacji

dame Gold” – przejmując atrybuty

Złotą Różą” i kawiarnia „Jeruzalem”.

poprzedniej Madame, powtarza też

z widzem. Możemy wiele rzeczy

By wziąć udział w Festiwalu, zjechali

jej słowa: „Moi ludzie jeszcze nigdy

próbować przewidzieć, na przykład

się do Ukrainy artyści niemalże z ca-

to, czy będą w tym momencie oklaski

na mnie nie narzekali”.

łego świata: Izraela, Wielkiej Brytanii,

pracy nad dramatem nie można być

czy nie, ale akurat nie o oklaskach

Chciałem pokazać, że nawet

Łotwy, Mołdawii, Niemiec, Polski,

Czy jest Pan zadowolony

sztucznym – inaczej widz ci nie uwie-

myśleliśmy. Wiedzieliśmy, że widz

dobry człowiek może zmienić się w

Rosji, Szwecji a także Stanów Zjed-

z pracy aktorów?

Tak, jestem zadowolony. Ale

rzy. Nie robiliśmy „radia w teatrze”,

będzie wszystkiego pilnował i wpro-

określonych warunkach. To tak jak

noczonych. Zagraniczni wykonawcy

będziemy nadal pracować, bo wiem,

ale wprowadzaliśmy więcej działań,

wadzi swoją korektę. Mnie osobi-

w naszej polityce. Pokładaliśmy na-

wzięli udział m.in. w wieczorze muzyki

że można to zrobić jeszcze le-

bo teatr to działanie. Powinniśmy móc

ście bardzo się podobała reakcja

dzieję w Juszczence, ale nic się nie

żydowskiej „Duch wolności” oraz w

piej. Należy pamiętać, że grają tu

zatkać uszy i mimo to wciąż rozumieć,

publiczności na pierwsze wejście

wydarzyło, bo przecież Juszczenko

projekcie muzycznym – koncercie

amatorzy, mamy w zespole wielu

co się dzieje na scenie.

Madame Gold: na widowni panowała

też był dobry – ufaliśmy mu, ale

„Sklamberg & TheShepherds” – pod-

studentów, również tancerza, który

Podoba mi się w tym dramacie to,

cisza. To dziś rzadkość, by aż tak się

jednak się rozczarowaliśmy.

czas którego wystąpiła m.in. Polina

dziś zadebiutował w roli aktora dra-

że każda rola jest główna, nie ma tu

wsłuchiwano i wyczekiwano tego, co

Shepherd, potomkini poety Hryhorija

Jakie w takim razie prze-

matycznego i po raz pierwszy użył na

ról drugoplanowych, każdy ma swoją

będzie dalej.

Skoworody.

słanie, według Pana, kryje

scenie głosu.

misję. I każdy w tym domu niejako

Oryginał jest tekstem łagodnym,

W ramach Festiwalu odbyła się

się w tej sztuce? Jaką jej

również premiera spektaklu Ludzie

W pracy z aktorami wykorzy-

chodzi po krawędzi. Jedyne, co jedno-

my postanowiliśmy nieco zaostrzyć

interpretację chciał Pan prze-

stywałem metodę Stanisławskiego.

czy służbę, to właśnie rozpacz, która

problemy, dodaliśmy więcej konfliktów.

na podstawie sztuki znanego ży-

kazać?

Chciałem uwypuklić dwa spo-

dowskiego pisarza-plastyka Szalom

soby radzenia sobie w tym świecie:

Alejchema w wykonaniu teatru

nazwałem to „wycisnąć” i „przeżyć”

„Debiut”. Akcję jednoaktowej tragi-

[oryg. ‘выжать i ‘выжить – podob-

farsy, napisanej w 1906 roku, reżyser

nie brzmiące w języku rosyjskim

Wiaczesław Olchowskij przeniósł do

wyrazy – przyp. redakcji]. Madame

epoki modernizmu, przedrewolucyj-

Gold przedstawia grupę osób, która

nego momentu historii. Dzięki temu

za credo ma „wycisnąć” (innych jak

zabiegowi uwypuklił, zaostrzył i na

cytrynę, wyzyskać), a służba tych,

swój własny sposób zinterpretował

którzy – „przeżyć”.

problemy zawarte w dramacie.

Jest to ten sam schemat, którego

„Mówimy o ludziach, którzy w końcu

my sami doświadczamy w życiu: ktoś

odczuli, że są naprawdę ludźmi,

wyciska nas jak cytrynę, a potem, gdy

że maja żyć godnie w tym świecie

jesteśmy niepotrzebni, zwalnia nas.

tak, jak tego chcemy my wszyscy”,

Jest to bardzo prosty schemat, oparty

– powiedziała gospodyni wieczoru,

na naszym doświadczeniu. Ja sam

działaczka OŻFCh, Dina Jewszyna.

tego doświadczyłem: pracowałem w

Warto wspomnieć, że przy kasie

teatrze 15 lat, a później, gdy zjawiło

Teatru Młodego Widza (dawniej

się nowe kierownictwo, byłem już nie-

Teatru Żydowskiego), w którym

ich ogarnia, gdy zostają wyrzuceni na

Pracowaliśmy nie tylko nad tym, by

Sztuka była napisana w 1906 roku, tyl-

potrzebny i zwolniono mnie, chociaż

odbywał się spektakl, stała puszka

bruk, gdy znajdują się w sytuacji, z któ-

po prostu zagrać nasze postacie

ko raz była wystawiona, jeszcze przed

przyjechałem z Dniepropietrowska

na wolne datki. Widz mógł kupić bilet

rej nie ma wyjścia. „Tak, my faktycznie

[Reżyser wcielił się w postać Daniela

rewolucją, dlatego jest w niej, nieco

(tam się urodziłem i ukończyłem

albo wrzucić dowolną sumę do owej

jesteśmy w tym domu brudem i czas,

– rządcy w domu bogatej Żydówki

ukryty, ten przedrewolucyjny nastrój.

szkołę teatralną), zostawiłem moje

puszki, której zawartość miała zostać

byśmy stąd odeszli. Gdzie byśmy nie

Madame Gold], lecz także uwierzyć,

Do dnia dzisiejszego, już ponad sto

rodzinne miasto, kupiłem mieszkanie

przekazana fundacjom wspomagają-

byli – jesteśmy zwykłymi sługami” –

że to wszystko naprawdę dzieje się z

lat nie była grana. Ludzie w ogóle nie

tu, we Lwowie – ale to się nie liczyło.

cym przesiedleńców ze wschodnich

mówi mój bohater i reaguje na to, co

nami, nie z bohaterami, ale z nami. W

słyszeli o takiej sztuce.

Wystarczyła taka drobna rzecz jak

obwodów Ukrainy.