12

Przegląd wydarzeń

18 lipca–14 sierpnia 2014 nr 13 (209) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Język polski na Ukrainie –

potrzeba odpowiedzi na nowe wyzwania

Edukacja polonistyczna na świecie uległa globalizacji. globalne stały się cele nauczania

języka, za sprawą jednego, jasnego systemu egzaminowania – egzaminów certyfikatowych

z języka polskiego jako obcego (od 2004 r.). globalna stała się metodyka nauczania – metodą

komunikacyjną.

otrzymania certyfikatu potwierdza-

JERZY KOwALEwSKI

jącego znajomość kultury polskiej.

Powstały uznawane na całym

Certyfikat taki mógłby zastąpić ist-

świecie „globalne” podręczniki, w

niejące obecnie, prowadzone często

tym pierwszy o takim charakterze

chaotycznie i dublujące się egzami-

Hurra po polsku. Również w zakresie

ny „z kultury”, np. tzw. rozmowy w

nauczania treści kulturowych osią-

konsulacie sprawdzające „łączność”

gnięto potrzebne kompromisy, by

z kulturą polską dla chcących otrzy-

opublikować Podstawę programową

mać Kartę Polaka czy kulturowe czę-

dla uczniów polskich uczących się

ści egzaminów MEN dla kandydatów

za granicą (2009), a następnie przy-

chcących studiować w Polsce ze sty-

gotować zestaw materiałów do reali-

pendium MEN. Warto zauważyć, że

zacji treści programowych Podstawy

Konsulat Generalny RP we Lwowie

– Włącz Polskę (2012). By zachęcić

od sześciu lat z powodzeniem testuje

poszczególne szkoły do włączenia

znajomość języka i kultury w formie

przyjaznego konkursu Znaszli ten

się w ten globalny system, stworzo-

kraj dla dzieci uczących się w szko-

no coś w rodzaju klubu najlepszych

szkół skupionych wokół portalu:

łach sobotnich lwowskiego obwodu

Szkolnictwo polskie powinno być

i Demokracja w ramach projektu

kiego, Hiszpanie, Włosi itd. Na-

polskaszkola.pl.

konsularnego. Idea tego konkursu

ujęte całościowo – od przedszkola

„Biało-czerwone ABC…”. Projekt ten

uczanie języka polskiego było przez

Według opublikowanej w 2009

jest na tyle dobra, że warto ją wpro-

przez różnego typu szkoły, kursy

ma przede wszystkim służyć pomocą

dłuższy czas oderwane od promocji

roku Strategii oświaty polskiej za

wadzić na całej Ukrainie.

językowe, lektoraty na wyższych

różnorodnym placówkom oświato-

kultury polskiej. Stało się tak dlate-

granicą, kolejnymi punktami realizo-

Pierwszą próbą takiego wprowa-

uczelniach po studia polonistyczne

wym na Ukrainie. W ramach projektu

go, że kultury polskiej „uczono” na

wanego planu było stworzenie syste-

dzenia będzie organizowany w tym

(stacjonarne, zaoczne, podyplomo-

zaproponowano konkretne rozwiąza-

osobnych kursach, w ramach tzw.

mu spójnych programów nauczania

roku szkolnym w ramach projektu

we) i indywidualne polonistyczne

nia, także takie, na które czekano od

studiów polskich. Samo nauczanie

Biało-czerwone ABC… konkurs Co

opartych na Podstawie programo-

kariery naukowe. W systemie tym

wielu lat, jak np. bezpośrednie stałe

języka miało być szybkie, miłe, sku-

wiem o Polsce. Podczas jesiennych

wej, tak by w rezultacie móc wyda-

powinny się odnaleźć także tzw.

wsparcie finansowe nauczycieli,

teczne, w duchu komunikacyjności,

wać wzajemnie uznawane świadec-

wizyt koordynatorów projektu w po-

polskie szkoły, polskie piony, fakul-

zapłata za przeprowadzone godzi-

a oferta edukacyjna była przygoto-

twa szkolne, uznawane również w

szczególnych placówkach biorących

tety i zajęcia z jpjo w szkołach ukra-

ny zajęć. Nowością jest utworzenie

wana dla dorosłych.

systemie edukacji w Polsce, co nie

w nim udział (lub pozostałych po

jest bez znaczenia dla np. dzieci

wcześniejszym zgłoszeniu) popro-

powracających z czasowej emigra-

simy uczniów o wypełnienie „ankiet

cji do polskich szkół w Polsce czy

wizytacyjnych”, które będą również

chcących podjąć studia w Polsce.

kwalifikacjami w konkursie. Najlepsi

Nad jakością kształcenia mieli czu-

uczniowie z całej Ukrainy zostaną

wać doradcy metodyczni pracujący

zaproszeni do finału (w listopadzie)

przy polskich konsulatach. Rozwój

– przewidziano atrakcyjne nagrody.

technologii informatycznych pozwolił

Sama ankieta posłuży jako materiał

ińskich. Cały system powinien być

„koszyka ucznia”, czyli przejrzystej

Metodyka nauczania języka pol-

na powstanie jeszcze innych propo-

ewaluacyjny projektu, jak też będzie

drożny między różnymi formami edu-

formy sfinansowania kosztów obec-

skiego jako obcego (jpjo) powstała

zycji globalnych: programu Otwarta

badaniem diagnostycznym, które po-

kacji (np. szkoły sobotniej, fakultetu

ności ucznia w szkole. Teraz to od

dla dorosłych: studentów wakacyj-

szkoła (dla dzieci polskich czasowo

może ustalić strategię nauki kultury

i jpjo jako drugiego języka obcego),

nauczyciela zależy, na co będą wy-

nych kursów językowych organizo-

przebywających za granicą) czy

polskiej w różnego typu szkołach.

w tym powinno być możliwe odbycie

dane pieniądze, na jakie podręczniki

wanych przy uniwersytetach w Pol-

konkursów i olimpiad on-line. Jedną

Już wkrótce na stronie projektu bę-

części edukacji w Polsce, np. kursów

czy inne pomoce naukowe, indywi-

sce i studentów uczących się języka

z takich propozycji jest konkurs Być

dzie dostępny regulamin konkursu,

specjalistycznych czy zdobycia stop-

dualnie na każdego ucznia czy zbio-

polskiego na zagranicznych lektora-

Polakiem. Dzięki Internetowi rozsze-

a już dziś zachęcamy wszystkich

nia naukowego. Rezultaty kształ-

rowo na grupę lub szkołę. Wymaga

tach. O tym, że trzeba inaczej uczyć

rzono możliwość udziału w Olimpia-

uczniów do udziału w nim.

cenia powinny być weryfikowalne

to od nauczycieli znajomości oferty

dzieci, wie każdy nauczyciel. Inaczej

dzie Literatury i Języka Polskiego.

Oprócz tych doraźnych działań

w zakresie zdobytych umiejętności

rynku edukacyjnego (lokalnego ukra-

nie oznacza jednak bez jasno okre-

Czy wobec tych faktów edukacja

ważna jest wizja szkolnictwa pol-

i poznanej wiedzy. Temu powinien

ińskiego i „globalnego”) oraz umiejęt-

ślonych celów językowych. Najroz-

polonistyczna na Ukrainie może po-

skiego na Ukrainie – jako szkolnic-

służyć egzamin certyfikatowy z jpjo.

ności samodzielnego przygotowania

sądniejszym rozwiązaniem wydaje

zostać obojętna? Obecnie zatraca się

twa nowoczesnego, przyjaznego

Funkcjonujący już 10 lat egzamin

materiałów dla tych grup, dla których

się połączenie nowoczesnego na-

podział na edukację dzieci polskich

i – na ile to możliwe – niezależne-

świetnie spełnia swoją funkcję jako

jeszcze nie ma podręczników lub

uczania języka z ukazywaniem treści

czasowo przebywających za grani-

go, choć umiejscowionego w ukra-

punkt dojścia każdej formy nauki ję-

dla których dostępne podręczniki są

językowych (nauczanie skorelowane)

cą, dzieci polonijnych na Zachodzie,

ińskim systemie edukacji, zatem

zyka polskiego. Należałoby dążyć, by

nie do końca przydatne.

lub nauczanie języka poprzez teksty

dzieci polskiego pochodzenia na

legalnego i wspieranego również

W celu prezentacji dostępnych

tym egzaminem – na poziomie B2 –

kultury (program kulturowy). Język

Wschodzie i dzieci obcokrajowców.

przez państwo ukraińskie w zakresie

materiałów oraz pomocy w tworzeniu

kończyli edukację uczniowie tzw. pol-

ma tu służyć do wyrażania „myślenia

Słusznie zauważono, że wszyscy

zobowiązań wynikających z odpo-

własnych, np. na podstawie zasobów

skich szkół, absolwenci szkół sobot-

po polsku” zarówno młodym Polakom

poznają świat po polsku, różnice

wiednich umów. Szkolnictwo polskie

Włącz Polskę!, powołano do istnienia

nich, zajęć fakultatywnych i in. Warto

– co ma im pomóc w poszukiwaniu

dotyczą stopnia znajomości języka.

na Ukrainie nie stanie się takie, jeśli

funkcję doradcy metodycznego, który

zauważyć, że obywatele Ukrainy są

własnej tożsamości – jak i młodym

Choć różna jest motywacja naucze-

pozostanie zamknięte na wspomnia-

będzie pełnił dyżur w siedzibie projek-

obecnie największą grupą zdającą

nie-Polakom, których późniejsza, w

nia się języka, to sama metodyka jest

ne wyżej globalne tendencje. Mamy

tu we Lwowie (ul. Rutkowycza 12, m.

ten egzamin – zatem o sensie posia-

dorosłym życiu, przychylność wobec

wobec wszystkich podobna – chodzi

nadzieję, że projekt Biało-czerwone

8). Doradca może też – na zaprosze-

dania certyfikatu znajomości języka

Polski, Polaków i polskości leży w

o wyrównywanie braków w poszcze-

ABC… ułatwi większości placówek

nie szkoły – przyjechać do danej pla-

polskiego nie trzeba nikogo przeko-

polskim interesie narodowym.

gólnych sprawnościach i umiejętno-

przejście do nowej rzeczywistości

nywać. Należałoby jedynie pomóc

cówki i pomóc na miejscu. W ramach

Dzisiejsza różnorodność form

ściach językowych. Braki te są po-

glottodydaktycznej, tym zaś, któ-

chętnym młodym Polakom podejść

projektu powstanie zatem punkt kon-

nauczania języka polskiego na Ukra-

dobne u wszystkich, więc sposoby ich

re od lat są już „globalne”, pomoże

do tego egzaminu. Przeszkodą jest

sultacyjny, w którym będzie można –

inie może porażać i przestraszać,

niwelowania też są podobne. Samo

umocnić swoją pozycję.

obecnie wysoka opłata egzamina-

choćby będąc przejazdem we Lwowie

powodować lęk przed niemożnością

jednak mechaniczne nauczanie ję-

Projekt „Biało – czerwone ABC.

cyjna.

– zaopatrzyć się w bezpłatne pomoce

znalezienia wspólnego mianownika,

zyka polskiego jako „obcego” (jak np.

Program wspierania oświaty pol-

Wyzwaniem jest także stwo-

naukowe (wciąż wzrasta liczba spon-

zwłaszcza u tych, którzy chcieliby

angielskiego czy niemieckiego) to w

skiej na Ukrainie” jest współfinan-

rzenie egzaminu uzupełniającego z

sorów), jak też zamówić wybrane

taki wspólny mianownik wypraco-

powszechnym odczuciu zbyt mało.

sowany ze środków finansowych

wiedzy o kulturze polskiej. Może war-

podręczniki z puli „koszyka ucznia”.

wać. Może jednak lepiej by było,

Przy okazji nauczania swojego ję-

otrzymanych z Ministerstwa Spraw

to byłoby skoordynować istniejące

Na miejscu będzie też można wpro-

zamiast bezradnie rozkładać ręce,

zyka promuje się również własną

Zagranicznych w ramach konkursu

obecnie na Ukrainie różnego rodzaju

wadzić szkołę do bazy danych na

przyjąć to bogactwo jako niepo-

kulturę. Tak czynią Anglicy i Ame-

na realizację zadania „Współpraca

konkursy, by tworzyły wspólny finał.

portalu polska-szkola.pl. Zawsze też

wtarzalny dar od losu i wyzwanie,

rykanie, ucząc języka angielskiego,

z Polonią i Polakami za granicą w

będzie można porozmawiać i napić

Finał ten, obok nagród i prestiżowych

któremu trzeba sprostać. Zadania

Niemcy i Austriacy, ucząc niemiec-

2014 r.”

się dobrej herbaty.

dyplomów, dawałby także okazję do

tego podjęła się fundacja Wolność