15

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18 lipca–14 sierpnia 2014 nr 13 (209)

List do redakcji

Uroczystości ku czci żołnierzy

Wojska Polskiego w Sumach

26 czerwca br. na frontonie kościoła Zwiastowania nMP w Sumach została odsło-

nięta pamiątkowa tablica, ku czci żołnierzy 4. Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego

1 Armii Ludowego wojska Polskiego. Dlaczego tablica pamiątkowa powstała w Su-

mach? 1 kwietnia 1944 roku w Sumach rozpoczęto tworzenie 4. Dywizji Piechoty,

której nadano imię Jana Kilińskiego. Dowódcą dywizji od 1 kwietnia 1944 do koń-

ca wojny był gen. bryg. Bolesław Kieniewicz.

za sobą służbę wojskową w armii

Do Sum przybyła delegacja z

polskiej w okresie międzywojennym

Polski, m.in.: przedstawiciele Rady

lub udział w partyzantce. Zdarzali się

Ochrony Pamięci Walk i Męczeń-

też jednak ludzie całkiem surowi. Naj-

stwa na czele z sekretarzem RO-

gorzej jednak było z kadrą. Szczegól-

PWiM dr. hab. Andrzejem Kunertem,

nie brakowało oficerów. Jak trafił się

ambasador RP w Kijowie Henryk Li-

podoficer z przedwojennej armii pol-

twin z attaché RP podpułkownikiem

skiej, to z miejsca robili go oficerem.

Tomaszem Trzcińskim, przedstawi-

Ja miałem za sobą przygotowanie w

ciele Konsulatu Generalnego RP w

Krakusach, w których otrzymałem

Charkowie na czele z konsulem ge-

stopień starszego strzelca. Dowódca

neralnym Janem Granatem, dyrektor

kompanii Romanowski od razu uczy-

FOPnU Maria Siwko. W uroczysto-

nił mnie dowódcą plutonu rusznic

ściach uczestniczyli przedstawiciele

przeciwpancernych. Zobaczył, że po-

władz miasta Sumy na czele z me-

trafię rozebrać rusznicę przeciwpan-

rem miasta Aleksandrem Łysenką.

cerną. Nie znaczy to oczywiście, że

Uroczystość rozpoczęła się od

tą bronią potrafiłem się posługiwać.

mszy św. w intencji żołnierzy 4. Dy-

Nigdy przecież z niej nie strzelałem,

wizji Piechoty im. Jana Kilińskiego

a bez tej umiejętności trudno mówić

Ludowego WP, którzy oddali życie

o jej znajomości. Tłumaczyłem to po-

w walce z niemieckim okupantem

rucznikowi Romanowskiemu, ale ten

w latach 1944–1945. Mszę św. kon-

nie chciał słuchać. Mianował mnie

celebrowali: bp pomocniczy diecezji

Delegacja na dziedzińcu kościoła w Sumach

dowódcą plutonu rusznic i koniec. W

charkowsko-zaporoskiej Jan Sobiło

manie niemieckiego Wału Pomor-

tej roli przeszedłem cały szlak bojo-

i proboszcz parafii w Sumach ks.

1 kwietnia 1944 r. 4. Dywizji Piechoty

Katarzyna Swierdlikowa deklamo-

skiego (uwieńczone zdobyciem Ko-

wy 4. Dywizji im. Jana Kilińskiego. Z

Wojciech Stasiewicz. Po mszy św.,

im. Jana Kilińskiego 1. Armii Ludo-

wała wiersz K. I. Gałczyńskiego „Sen

łobrzegu), forsowanie Starej Odry,

Sum przez Kijów, Żytomierz, Chełm,

obok głównego wejścia do kościo-

wego Wojska Polskiego, pamięci jej

żołnierza”. Przemawiał także guber-

aż do rzeki Łaby, szlak bojowy 4.

Lublin dotarliśmy w rejon Warszawy.

ła od strony ulicy Troickiej, bp Jan

żołnierzy, którzy oddali życie w walce

nator obwodu sumskiego W. Szulga

DP LWP.

Zanim trafiłem do tej armii, byłem

Sobiło poświęcił tablicę pamiątko-

z niemieckimi agresorami w latach

i sekretarz ROPWiM dr hab. A. Ku-

W szeregach tej dywizji cały

zaprzysiężonym członkiem Armii

wą. Zabrał głos mer miasta Sumy

1944–1945”.

nert. Po poświęceniu tablic żołnie-

szlak bojowy przeszedł pułkownik

Krajowej na Wołyniu. Był w naszych

Aleksandr Łysenko, następnie zo-

Po ukończeniu uroczystości na

rzom Wojska Polskiego przez ks.

Jan Niewiński, który wspominał:

szeregach także ojciec obecnego

stał poproszony o wypowiedź pre-

dziedzińcu kościoła, wszyscy zebra-

bpa Jana Sobiłę, delegacje złożyły

„4. Dywizja Piechoty składała się

Prezydenta RP – Zygmunt Komo-

zes Towarzystwa Kultury Polskiej

ni udali się na centralny cmentarz

wiązanki kwiatów.

praktycznie z samych Kresowiaków.

rowski, żołnierz AK, a potem żołnierz

w Sumach Włodzimierz Kuczyński,

miejski w Sumach, gdzie przy po-

Rano 27 czerwca uczestnicy

Byli wśród nich ludzie z Wołynia,

12. pułku piechoty w naszej Dywizji.

który opowiedział o historii 4. Dywizji

mniku żołnierzy Wojska Polskiego

uroczystości pojechali do Putywla. W

Żytomierszczyzny, jak i wywiezieni z

Znalazły się w owym Wojsku Pol-

Piechoty im. Jana Kilińskiego oraz o

zostały odsłonięte tablice pamiątko-

muzeum krajoznawczym w Putywlu

Kresów w latach 1940–41. Wszyscy

skim tysiące tych, którzy z odległych

tym czy bardziej powinniśmy poło-

we pochowanych tam 43 żołnierzy.

odbyło się spotkanie i wykład sekre-

początkowo byli nieufni, nie wiedzieli,

syberyjskich obozów, do których zo-

tarza ROPWiM Andrzeja Kunerta pt.

co to będzie za wojsko. Szybko się

stali zesłani po 17 września 1939 r.,

„Katyń” i o jeńcach Wojska Polskie-

jednak okazało, że obowiązuje polski

nie zdążyli do armii tworzonej pod

go, którzy byli internowani w obozie

ceremoniał wojskowy, modlitwy i na-

dowództwem gen. Władysława An-

NKWD w klasztorze „Sofroniewa pu-

bożeństwa, polski hymn narodowy,

dersa. Musimy pamiętać, że całe to

styń” koło wioski Nowa Słoboda, nie-

biało-czerwona flaga i godło, chociaż

bohaterstwo, całe to poświęcenie nie

daleko Putywla w latach 1939–1940.

bez korony. Otrzymaliśmy też polskie

może być zapomniane czy unieważ-

Po zakończeniu wykładu Andrzeja

mundury. Musztrowano nas według

nione zarzutem politycznego wyko-

Kunerta, delegacja z Sum razem z

regulaminów armii przedwojennej. W

rzystania tych formacji przez nową,

przewodniczącym Administracji Re-

wojsku byli też kapelani, co całkowi-

instalowaną przez Stalina nad Wisłą

jonowej w Putywlu A. Kosowskim

cie odróżniało go od Armii Czerwonej.

władzę”.

odwiedziła  klasztor  „Sofroniewa

Wcieleni do mojego batalionu mieli

pustyń”. Tam przy głównym wejściu

różny sposób przygotowania wojsko-

odsłonięto obelisk ku czci jeńców

włodzimierz Kuczyński

wego i obycia z bronią. Część miała

polskich, którzy byli przetrzymywani

prezes TKP w Sumach

w obozie NKWD w tym klasztorze.

Wiadomo, że w podczas walk w

II wojnie światowej, w latach 1944–

Konsul generalny RP w Charkowie Jan granat (od lewej)

1945 w 4 Dywizji Piechoty zginęło

i sekretarz ROPwiM Andrzej Kunert

2309 żołnierzy i oficerów. Dlatego

żyć akcent na pojęciu „ludowe” czy

Przy pomniku miała miejsce modli-

nie wolno lekceważyć ofiary żoł-

raczej na znaczeniu słowa „wojsko

twa ekumeniczna przedstawicieli

nierzy 4. Dywizji Piechoty im. Jana

polskie” w tym wspomnieniu?

duchowieństwa i wiernych wyznania

Kilińskiego. Włodzimierz Kuczyński

Odsłonięcia tablicy pamiątkowej

katolickiego i prawosławnego. Na

opowiedział o ciężkich walkach 4.

na frontonie kościoła dokonał sekre-

początku uroczystości zaśpiewano

Dywizji Piechoty, złożonej w dużej

tarz ROPWiM dr hab. Andrzej Kunert

pieśni wojskowe z repertuaru 4. DP

części z przymusowo wcielanych

oraz mer miasta Sumy Aleksandr Ły-

im. Jana Kilińskiego, a mianowicie

do jej szeregów żołnierzy AK, na

senko. Tablica pamiątkowa została

dwie pieśni wojskowe „Białe róże”

wiślańskich przyczółkach Warki,

opatrzona napisem: „W 70. rocznicę

i „Oka”. Głos zabrał ambasador RP

ulicach Pragi i całej Warszawy, po-

sformowania w Sumach na Ukrainie

w Kijowie Henryk Litwin. Następnie

przez najtrudniejsze boje o przeła-

Pomnik żołnierzy wojska Polskiego w Sumach