17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18 lipca–14 sierpnia 2014 nr 13 (209)

MORZE, NASZE MORZE…

Tytuł artykułu, to nic innego jak początek znanej polskiej pieśni, do której muzykę

i słowa napisał kapitan Adam Kowalski. Czy wiecie Państwo, od kiedy Polacy tak

śpiewają o Morzu Bałtyckim? – Śpiewają tak od niedawna, bo zaledwie od roku

1925. Przedtem tak nie śpiewali. Czemu? – Po prostu nie uważali chyba Bałtyku

za swoje morze!

Dla Polaków była to niewyobrażalna

tragedia, która przypomnijmy, trwała

PONAD STO DWADZIEŚCIA LAT!

A przedtem? Owe 327 lat, kie-

dy niepodległa Polska miała wolny

dostęp do morza? Nie był to czas

wystarczający dla uczynienia z Po-

laków narodu marynarzy? Wiadomo,

że proces taki byłby długotrwały,

SZYMOn KAZIMIERSKI

kosztowny i w swym początkowym

okresie musiałby zostać oparty o

Polacy nie byli

fachowców zagranicznych. W po-

narodem marynarzy

Polacy nie byli narodem morskim.

dobnej sytuacji Rosja, też jak Polacy

Morze było dla nich czymś groźnym,

naród raczej „wsiowy”, zdobyła się

czego lepiej było nie badać zbyt do-

jednak na wysiłek, który zakończył

kładnie. Wystarczało, jak się polizało

się wspaniałym rezultatem. A Po-

zanurzony w morskiej wodzie palec

lacy? Przynajmniej na początku,

i stwierdziło ze zdziwieniem, że mor-

ograniczyli się jedynie do lizania mo-

ska woda jest jednak słona. Zaraz

krego, słonego palca. Polska, zwy-

ktoś zawoła, że to nieprawda, bo Gall

czajnie nie wykorzystała szansy, jaka

Anonim już w roku 1113 napisał, jak

się jej nadarzyła. Polacy nie potrafili

to Polacy śpiewali:

zbudować statku, ani go prowadzić,

Naszym przodkom wystarczały

ani nim dowodzić. Gadanie o polskiej

ryby słone i cuchnące,

flocie wojennej, która zniszczyła na

My po świeże przychodzimy,

Zalewie Wiślanym flotę krzyżacką,

w oceanie pluskające!

jest opowiadaniem bajek. To nie była

Ojcom naszym wystarczało,

flota polska. Jeszcze od biedy można

jeśli grodów dobywali,

by ją nazwać flotą gdańską. Była to

A nas burza nie odstrasza

wynajęta przez Gdańsk zbieranina

ni szum groźny morskiej fali.

tak zwanych kaprów, czyli z holen-

Nasi ojce na jelenie urządzali

derska, wolnych właścicieli uzbro-

polowanie,

jonych statków handlowych, którzy

A my skarby i potwory łowim,

wynajmowali się równie do przewozu

skryte w oceanie.

towarów, jak też do napadów na inne

statki, zachowując przy tym pozory

Ależ pamiętam te słowa, które

działalności zgodnej z ówczesnym

sugerują nie tylko zdobycie przez

prawem. Kaper – to słowo było uży-

Polaków wybrzeża morskiego, ale

wane tylko na Morzu Północnym i na

i rozpoczęcie przez nich na tym wy-

Bałtyku. Gdzie indziej nazywano ich

widzimy POw-iaka z karabinem na ramieniu, który odbiera niemcowi bagnet. Jeden z

brzeżu jakiejś konkretnej gospodar-

korsarzami. Dzisiaj byli flotą gdań-

obserwujących tę scenę zachowuje się wyraźnie przesadnie

ki morskiej, tylko nie zapominajmy,

ską, a jutro mogli zostać flotą chiń-

że Gall Anonim lubił sobie czasami

ską, gdyby cesarz zapłacił im więcej

floty. Kupowano nowe okręty, przera-

pofantazjować, żeby było ładniej i

malną wojnę. Tym razem kaprowie

niż Gdańsk. To przede wszystkim w

Osiem polskich okrętów ocalałych w

biano i remontowano stare. Dowódz-

wznioślej. Dlatego uważam, że Gall

wynajęci przez króla mieli atakować

ogóle nie byli Polacy. Byli to głównie

Wismarze przejęli Szwedzi…

two i większość marynarzy nadal byli

Anonim zostawił nam po sobie ładny

gdańszczan. Kaprom jak zawsze,

Niemcy, ale i Duńczycy i Holendrzy.

Dzieło odbudowania polskiej floty

cudzoziemcami, ale byli też wśród

wierszyk, ale tylko wierszyk i założę

było wszystko jedno kogo mordują.

Oto kilku z nich. Kapitanowie okrę-

podjął syn i następca Zygmunta, król

nich miejscowi Kaszubi i Polacy. Flota

się, że w wojsku Krzywoustego nikt

tów kaperskich walczący z Krzyża-

W tej wojnie nie przydali się jednak

Władysław IV. Od samego początku

na serio zaczynała być flotą polską!

takiej piosenki nie śpiewał…

kami na Zalewie: Klaus Klockener,

na wiele, zaś wojna z Gdańskiem zo-

król w tym działaniu borykał się z bra-

W roku 1627 młodziutka polska

U swego zarania Polska nigdy

Hans Bornholm, Michael Ertmann,

stała przez króla, a nawet gorzej, bo

kiem pieniędzy. Na flotę nie chciała

flota rozbiła pod Oliwą flotę szwedz-

nie posiadała wybrzeża morskiego

płacić szlachta, ani nawet Gdańsk,

Z powodu braku funduszy trzeba było

ką, przerywając blokadę Gdańska.

i od strony północnej kończyła się

który w nowej flocie widział dla siebie

porzucić myśl o polskiej flocie i już go-

Niestety. Zygmunt III najwyraź-

mniej więcej na wysokości Bydgosz-

raczej konkurencję. Głównie z pry-

towe okręty zostały sprzedane. Od tego

niej nie chciał używać tej floty do

czy. Chcąc dojść do morza trzeba

watnych zasobów króla przebudo-

obrony interesów Polski, a potrzebna

było pokonać plemiona pomorskie

wano 11 okrętów handlowych na wo-

czasu aż do rozbiorów, w Polsce nawet

mu ona była tylko do załatwiania jego

zamieszkujące tereny na północ od

jenne, dokonano też zakupów broni

nie myślano o flocie. No i tak się stało,

prywatnych sporów dynastycznych

polskiej granicy. Polacy kilkakrotnie

i jednego bodaj okrętu w Holandii.

że ponad trzysta lat Polski nad Bałty-

ze Szwedami. W roku 1629 odesłał

tak robili i tylko po takich walkach,

Oprócz budowy i uzbrajania okrętów

więc polską flotę do Wismaru, pod

w których pokonali broniących się

trwały prace przy fortyfikacji portów

kiem dało efekt bardziej niż żałosny.

dowództwo Wallensteina, habs-

Pomorzan, mogli w końcu zobaczyć

we Władysławowie i Kazimierzowie.

Jesse Bunde, Eler Bokelman, Har-

można powiedzieć, przez Rzeczpo-

burskiego dowódcy walczącego ze

morze. Wiadomo jak się lubi agreso-

Największymi okrętami Władysława

twig Cordes, Hildebrand vom Walde.

spolitą (!), sromotnie przegrana. Po

szwedzkimi przeciwnikami naszego

ra, więc nic dziwnego, że Pomorza-

IV były trzy galeony: „Wielkie Słońce”

Chcecie Państwo jeszcze? To pro-

początkowych sukcesach w polu,

króla Zygmunta. Do Wismaru popły-

nie przeganiali Polaków, gdy tylko

32 armaty, 60 marynarzy i 45 żołnie-

szę. Też uczestnicy bitwy na Zalewie.

armia polska okazała się zupełnie

nęły najlepsze polskie okręty: „Król

nadarzała się do tego okazja.

rzy piechoty morskiej, „Czarny Orzeł”

Dwóch absolutnych bandytów. Już

bezradna podczas prób zdobywania

Dawid”, „Tygrys”, „Wodnik”, „Arka No-

Dopiero zwycięska wojna trzy-

24 armaty, 50 marynarzy i 45 żołnie-

nawet nie kaprów, a zdecydowanych

ufortyfikowanego Gdańska. W końcu

ego”, „Delfin”, „Panna Wodna”, „Biały

nastoletnia z Zakonem Krzyżackim

rzy oraz „Prorok Samuel” 24 armaty,

piratów. Wilhelm Peterson i Matthias

to nie król nauczył rozumu gdańsz-

Pies”, „Święty Jakub”, i „Feniks”. Do

dała Polsce trwałe dojście do morza

45 marynarzy i 40 żołnierzy.

Schulte, których powieszono później

czan, a gdańszczanie nauczyli rozu-

dziś nie wiadomo, czy okrętów było 9,

w obrębie Pomorza Gdańskiego. Na-

Z powodu braku funduszy trzeba

w Lubece za rozboje i morderstwa.

mu narwanego Madziara.

czy może 10. W każdym razie wszyst-

stąpiło to w roku 1466 i trwało do roku

było jednak porzucić myśl o polskiej

To miała być ta polska flota??

kie, jakie tam popłynęły, zostały zmar-

1793, kiedy w wyniku II rozbioru, Pru-

flocie i już gotowe okręty zostały po

Wynajmowanie kaprów skończyło

nowane. Cała ta wyprawa Wallenste-

sy ostatecznie odebrały Polsce owe

prostu sprzedane. Od tego czasu aż

Próba tworzenia

się za czasów króla Batorego, które-

ina była poronionym pomysłem, który

połączenie z morzem. Odepchnięcie

do rozbiorów, w Polsce nawet już nie

polskiej floty

go drażniła samodzielność Gdańska

Następny po Batorym król Zyg-

nas kosztował najbardziej, bo królew-

Polaków od morza wzmocnione zo-

myślano o flocie. No i tak się stało,

i który postanowił „nauczyć gdańsz-

munt III Waza był pierwszym, który na

ska głupota zniszczyła młodziutką,

stało całkowitą likwidacją państwa

że ponad trzysta lat Polski nad Bał-

czan rozumu” wypowiadając im for-

serio wziął się za tworzenie polskiej

mającą kilka lat zaledwie polską flotę.

polskiego, które nastąpiło niebawem.

tykiem dało efekt bardziej niż