23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18 lipca–14 sierpnia 2014 nr 13 (209)

Wakacje z przeszłości

upadkowi, staraniem wszakże urzę-

zawodowych rzeźbiarzy i architek-

du miejskiego i wspólnym kosztem

tów. Właśnie konserwacji dzieł sztu-

gminy i funduszu krajowego, pomnik

ki rzeźbiarskiej udzielał najwięcej

ten należycie odczyszczony i zre-

uwagi. Wśród współpracujących z

Czas letni, a zwłaszcza miesiące lipiec i sierpień, kojarzą się większości osób

staurowany został”.

M. Potockim rzeźbiarzy lwowskich

W miejscowości Żurawno, poło-

są nazwiska całej plejady przedsta-

z odpoczynkiem, relaksem, okazją do odzyskania sił witalnych i duchowych. Bardzo

żonej nad Dniestrem, znajdował się

wicieli ówczesnego artystycznego

często okresowi temu towarzyszą wyjazdy w różne części Europy, czy nawet świa-

pomnik-kolumna, wystawiony ku pa-

życia miasta: Parysa Filippiego,

ta, górskie wędrówki, czy też preferowane przez wielu „słodkie leniuchowanie”.

mięci słynnej bitwy stoczonej w 1676

Antoniego Kurzawy, Tadeusza Błot-

roku przez króla Jana III Sobieskiego

nickiego, Edmunda Jaskulskiego,

Wypoczynek, bez względu na przyjętą formę, towarzyszy nie tylko współczesnym

z Turkami. „Czas i złość ludzka po-

Ferdynanda Majerskiego, Leonarda

ludziom, ale także stanowił ważny element życia minionych pokoleń. Dziś przenie-

mnik ten bardzo nadwerężyły tak, że

Marconiego, Juliana Markowskiego.

lada chwila groził zupełnym upad-

Ich działalność konserwatorska do

śmy się w czasie, by przyjrzeć się chociaż przez chwilę wakacjom kleryków Semi-

kiem… Tablicy z napisami zniszczyła

dziś pozostaje mało znana, a zasługi

narium Duchownego we Lwowie w okresie II Rzeczypospolitej.

jakaś złośliwa i nieprzyjazna ręka”. W

w tej dziedzinie nie zostały należycie

1872 roku Mieczysław Potocki zwró-

ocenione.

cił się do mieszkańców miasteczka,

Mieczysław Potocki przez wszyst-

gRZEgORZ CHAJKO

zawiązał się komitet obywatelski, ze-

kie  lata  pełnienia  obowiązków

Na początku opowieści trzeba

brano ze składek odpowiednią sumę

konserwatora pracował bezintere-

jednak zaznaczyć, że przez pierwsze

pieniędzy, którą uzupełnił konserwa-

sownie, nie pobierał żadnej opłaty

lata istnienia odrodzonej Rzeczypo-

tor z funduszu krajowego i pomnik

od władz centralnych i krajowych.

spolitej jakiekolwiek zorganizowane

był odnowiony, ogrodzony „piękną

Zmarł we Lwowie 31 stycznia 1878

wczasy kleryków były praktycznie

barierą”, ustawiono nowe tablice ze

roku i został pochowany na Cmen-

niemożliwe. Zrujnowany, pozbawiony

stosownymi napisami.

tarzu Łyczakowskim. Na zgon tak

środków finansowych kraj, niestabilna

W małej wsi Hodów w powiecie

zasłużonego dla Galicji człowieka

sytuacja polityczna i finansowa, odbi-

złoczowskim stał pomnik w kształ-

prasa lwowska odezwała się nie-

jająca się także na ogólnym stanie

cie ośmiometrowej piramidy zwień-

stety tylko skromnymi wzmiankami.

archidiecezji lwowskiej, nie sprzyjały

czonej żelaznym krzyżem. Pomnik

Najobszerniejszy nekrolog umieścił

podejmowaniu takich przedsięwzięć.

wzniesiono z polecenia króla Jana III

6 lutego 1878 roku tylko „Dziennik

Adepci do stanu kapłańskiego spę-

Sobieckiego ku pamięci Jana Stani-

Polski”: „3 lutego 1878 roku pocho-

dzali zatem wakacje zwykle w swo-

sława Zahorowskiego, który w 1694

wano Mieczysława hr. Potockiego

ich rodzinnych stronach, na ogół u

roku stoczył w tym miejscu bitwę z

c.k. konserwatora pomników krajo-

rodziców. Jednak w połowie lat dwu-

Tatarami i zginął śmiercią bohater-

wych. On to odkrył w r. 1849 w Licz-

dziestych kierownictwo lwowskiego

ską. Miejscowa ludność i właściciel

kowcach słynny posąg Światowida

Seminarium coraz bardziej myślało

majątku nie wyrazili zainteresowania

i darował go do muzeum krakow-

o wakacyjnych wypoczynkach zorga-

w odnowieniu tego pomnika, dlatego

skiego. Jako konserwator odnowił

nizowanych, opartych o własny dom

wypoczynkowy. Oczywiście trzeba

nadmienić, że w ówczesnych cza-

sach archidiecezja lwowska takiego

nie posiadała. Jedynym oparciem w

tej kwestii okazała się inicjatywa sa-

mego arcybiskupa Bolesława Twar-

dowskiego, który zdecydował się na

coroczne urządzanie w swoim pa-

Klerycy na schodach pałacu w Rzepińcach

łacu w Obroszynie koło Lwowa let-

zarazem opiekuna seminarzystów –

poświęcił on Bożej Opatrzności i jej

niej kolonii dla kilkunastu alumnów.

ks. bpa Eugeniusza Baziaka.

roli w życiu człowieka.

Pozostali nadal spędzali wczasy u

W przeciągu okresu wakacyjne-

Od tego czasu, aż do wybuchu

rodziców.

wojny młodzi ludzie mogli korzystać

go lat 1937-1939 odwiedziło Rzepiń-

Z biegiem lat, z powodu wzrostu

z rozległych terenów przyrodniczych,

ce łącznie osiem grup, a każda z nich

liczby powołań do stanu kapłańskie-

liczyła od 19 do 30 kleryków. Pobyt,

oddawać się spacerom i zachwycać

go, idea stworzenia osobnego domu

w zależności od turnusu trwał od 14

pięknymi krajobrazami. W samych

wypoczynkowego stawała się coraz

do 25 dni.

Rzepińcach mogli zajmować się lek-

bardziej nagląca. Fakt ten dodatko-

W Rzepińcach pojawiał się rów-

turą książek, spacerami, mogli upra-

wo uwypukliła wizytacja delegacji

nież sporadycznie sam abp Bolesław

wiać różne sporty (np. grać w ping-

watykańskiej w 1935 r. Jednakże

Twardowski. Zdecydowanie częściej

pong), ale przede wszystkim mogli

problemy finansowe archidiecezji,

jednak bywał tam bp Baziak jako rek-

się ze sobą integrować.

spowodowane przede wszystkim bu-

tor Seminarium. Ostatni raz lwowski

Mając własny ośrodek, klerycy

dową licznych świątyń, w tym monu-

metropolita przyjechał zobaczyć dom

wykorzystywali go również jako bazę

mentalnego kościoła Matki Boskiej

wypoczynkowy 8 lipca 1939 r., kiedy

wypadową do zwiedzania pobliskich

Ostrobramskiej we Lwowie, i brak

wraz z Prymasem Polski kard. Augu-

miejscowości Podola. Chodzili zatem

odpowiedniego budynku spowodo-

stem Hlondem zmierzali do Jazłowca

oni pieszo do Jazłowca, gdzie zwie-

wały, że okazja pojawiła się dopiero

na koronację figury Matki Boskiej.

dzali ruiny zamku Poniatowskich,

jesienią 1936 r. Podczas wizytacji

Kres ośrodkowi w Rzepińcach po-

kościół parafialny i klasztor sióstr

kanonicznej dekanatu buczackiego

nagrobek Mieczysława Potockiego na Cmentarzu Łycza-

łożył wybuch II wojny światowej i so-

Niepokalanek. Ponadto w ramach

dokonanej przez ówczesnego bi-

kowskim we Lwowie

wiecka aneksja Małopolski Wschod-

pieszych wycieczek udawali się do

skupa pomocniczego archidiecezji

niej. Warto jednak dodać, że klerycy

odległych o kilkanaście kilometrów

lwowskiej Eugeniusza Baziaka, w

i zachował od zniszczenia pomniki

Potocki wszystkie prace konserwa-

lwowscy korzystali z uroków miejsco-

Skomoroch nad rzeką Strypą oraz

Trybuchowcach w dniu 10 września

historyczne w Krośnie, Felsztynie,

torskie wykonał na koszt funduszu

wości niemal do samego końca, gdyż

Beremian. Koleją podróżowano do

1936 r., hr. Natalia z Dzieduszyckich

Żółkwi, Uniejowie, Trembowli, Mila-

krajowego i wystawił nową żeliwną

ostatnia grupa wyjechała stamtąd 26

Zaleszczyk, po drodze zatrzymując

Wolańska przekazała na rzecz Se-

tynie, Horodence, Krasnopuszczy,

tablicę z napisem. Pomnik przetrwał

sierpnia 1939 r. Jeden z tamtejszych

się na dłuższą chwilę w miasteczku

minarium swój pałac w Rzepińcach.

Lisku, Żurawnie, Mikołajowie, Beł-

prawie 150 lat i był odnowiony w

kleryków, pod dzień wcześniejszą

Tłuste. W Zaleszczykach grupy zwie-

Obiekt podniszczony podczas I woj-

zie, Przemyślu, Sokalu, a szczegól-

2014 roku staraniem konserwato-

datą, zanotował: „Jesteśmy wszyscy

dzały miejscowy kościół parafialny,

ny światowej wymagał gruntownego

nie we Lwowie. Wszystkimi czyn-

ra Janusza Smazy z Warszawy na

z pobytu w Rzepińcach bardzo za-

ratusz, pełny winnic „Państwowy

remontu, ale atrakcyjne położenie

nościami ś.p. Potockiego kierował

koszt polskiego Ministerstwa Kultury

dowoleni. Odpoczęliśmy każdy jak

Ogród Rolniczy”, a popołudniu był

i zdrowe warunki klimatyczne refun-

czysty patriotyzm i w młodym wieku

i Dziedzictwa Narodowego.

mógł i jak chciał. Zżyliśmy się wza-

czas na kąpiel w Dniestrze. Atrak-

dowały planowane koszty. Nowy

służył on Ojczyźnie mieczem, póź-

Mieczysław Potocki był człowie-

jemnie i poznaliśmy lepiej. Zacisnę-

cją jednej z eskapad był przejazd

dom otrzymał nazwę „Wolanów” na

niej nauką i majątkiem. Cześć jego

kiem-instytucją. Nie tylko zorganizo-

ły się również silniej więzy przyjaźni

do Rumunii do osady Schit, gdzie

cześć ofiarodawczyni, a uroczyste

pamięci”.

wał urząd konserwatorski w Galicji

między nami a opiekunami naszej

delektowano się winem z miejsco-

jego otwarcie nastąpiło 8 lipca 1937

Obelisk z szarego granitu na jego

Wschodniej, ale też przez piętnaście

tury. W tej naprawdę serdecznej at-

wej winiarni. Po powrocie na stronę

r., kiedy to przybyła pierwsza grupa

grobie wykonał lwowski rzeźbiarz Ju-

lat był jego kierownikiem i najważ-

mosferze czas nam tak bajecznie

polską, adepci do stanu kapłańskie-

kleryków. Pięć dni później, w obec-

lian Markowski, który przez wiele lat

niejszym pracownikiem. Uratował od

szybko zleciał, że dziś już odjeżdża-

go wracali do Rzepiniec, zwiedzając

ności bp. Baziaka, kilku księży diece-

współpracował z Mieczysławem Po-

zniszczenia setki cennych dzieł sztu-

jąc zdaje nam się, że nie po miesięcz-

jeszcze po drodze Czortków. Byli

zjalnych, hr. Wolańskiej i wicestarosty

tockim. W 2012 roku pomnik został

ki. Założył podwaliny naukowego

nym, ale tygodniowym pobycie stąd

też w Trembowli. Warto dodać, że

buczackiego Józefa Lenartowskiego,

odnowiony staraniem polskiego Mi-

podejścia do prac konserwatorskich

ruszamy”. Radość wyjeżdżających

możliwość takich wycieczek istniała

metropolita Twardowski dokonał po-

nisterstwa Kultury i Dziedzictwa Na-

w Galicji Wschodniej. Skupił dooko-

mąciło jednak widmo zbliżającego

tylko dzięki finansowemu wsparciu

święcenia pałacu. Wygłoszone przy

rodowego przez konserwatorów pod

ła siebie grono współpracowników,

się nieuchronnie konfliktu…

ówczesnego rektora Seminarium, a

tej okazji okolicznościowe kazanie

kierownictwem Janusza Smazy.

naukowców, miłośników przeszłości,