11

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16–29 września 2014 nr 17 (213)

ŻADAn, cELAn I PSIAkI

Pisarz i tłumacz serhij Żadan był gościem V Międzynarodowego Festiwalu

Poetyckiego Meridian Czernowitz, który odbywał się od 5 do 9 września w Czer-

niowcach. W literackim Centrum Celana odbyła się promocja jego przekładów

wierszy Paula Celana pt. „switłotysk”. na zakończenie Meridian Czernowitz

Żadan wystąpił z grupą „Psy w kosmosie” („sobaki w kosmosi”) w amfiteatrze

Centralnego Parku kultury. koncert okazał się niezwykle energetyczny, nato-

miast jakość dźwięku pozostawiała wiele do życzenia. kilka dni później 11 wrze-

śnia – Żadan wystąpił z „Psami” w klubie dynamo Blues we lwowie. impreza

cieszyła się tak dużym zainteresowaniem, że nie wszyscy chętni dali radę wejść

do klubu. serhij Żadan z zespołem promowali album „ Byjsia za neji”.

z sErHiJEM ŻadanEM

rozmawiał WoJCiECH Jan-

KOWSKI.

Porozmawiajmy o twoim

przekładzie poezji Paula Ce-

lana. na ile osobie ze wscho-

du, nie mającej doświadczeń

austriacko-habsburskich, ta

książka trafia do serca?

Wydaje mi się, że ta literatura

nie ma żadnych konotacji austriac-

kich. Jest to wyraźnie literatura tego

pokolenia Żydów, którzy przeżyli Ho-

locaust. Myślę, że dotyczy doświad-

czeń historycznych zarówno Europy

zachodniej, jak i Europejczyków z

Europy centralnej i wschodniej. W

Charkowie też mamy miejsca maso-

wych egzekucji i pochówki Żydów –

Drobicki Jar. Zamordowano tu około

20 tys. Żydów. Też musimy się zmie-

rzyć z tą pamięcią.

Uważam, że ta powojenna trau-

ma, trauma obecna w poezji Celana

może być bliska każdemu, kto ma

serce i sumienie.

serhij Żadan (w centrum) z grupą „Psy w kosmosie”

na ile znasz Bukowinę?

Jaka to dla ciebie ukraina?

państwa, o triumfie sprawiedliwości.

Rozumiem i widzę takie nastroje.

okres próbny i skomplikowany pro-

Jest to część mojego państwa.

na zachodzie toczy się

Bardzo chcę, aby przestali tam gi-

Ale co chcesz, żeby robili mieszkań-

ces wzajemnego współistnienia po-

Żebym ją znał dobrze – nie mogę

dyskusja  pomiędzy  inte-

nąć ludzie zarówno wojskowi, jak

cy Lwowa? Chcesz, żeby wszyscy

kojowego i współpracy. Dziś niestety

powiedzieć. Mam tu wielu przyja-

lektualistami: czy bronić

i cywile. Spoglądam na sytuację

chodzili w mundurach i budowali ba-

sytuacja jest najgorsza z możliwych:

ciół. Po raz pierwszy byłem w Czer-

wschodu, czy oddać go ro-

bez różowych okularów. Rozumiem,

rykady? Uważam, że w dużej mierze

jesteśmy pozbawieni możliwości de-

niowcach w 1996 roku i od tej chwili

sji. Jak uważasz?

że przed nami jest jeszcze ciężki

całe państwo jest włączone do tej

Rozumiem intelektualistów, któ-

cydowania. Wojna Ukrainie została

zawsze wracam tu z radością.

i skomplikowany okres. Ale jeżeli

wojny. Wydaje ci się nienormalne to,

rzy mówią takie rzeczy, oglądając w

narzucona. Ukraina musi walczyć

Jesteś ze wschodu ukra-

zdołamy z tego wyjść, myślę, że da-

że we Lwowie na ulicach ludzie piją

telewizji obrazki z Doniecka, na któ-

i nikt nie pyta uczestników wojny

iny i tam, gdzie się urodziłeś

lej będzie zupełnie inna historia. Nie

kawę, podczas gdy w Ługańsku już

rych mieszkańcy tych regionów drą

czy chcą ją kontynuować czy nie?

jest wojna.

będzie już tak jak było, bo być już nie

od ponad miesiąca nie ma wody i lu-

flagi ukraińskie. Można tak mówić,

Tam na szczęście wojny nie ma,

ale osobiście? Przecież

może. Dowolny scenariusz rozwoju

dzie odczuwają pragnienie? Pomyśl,

ale jak to zrealizować? Jak można

bo mieszkańcy Starobielska okaza-

wielu twoich przyjaciół stoi

sytuacji będzie opierał się przede

ile uciekinierów z Donbasu przyjęli

fizycznie pozbyć się całego regionu?

li dużo zdrowego rozsądku i idee

właśnie na takim stanowi-

wszystkim na wielkich stratach, na

mieszkańcy Lwowa, zbierają fundu-

Tym bardziej, że społeczeństwo nie

separatyzmu nie przyjęły się. Był

sku – odpuścić?

wielkich kompromisach. Trzeba być

sze na armię, na rannych, na ucieki-

jest jednolite: są tam różni ludzie.

Wśród moich przyjaciół jest

tam lokalny Euromajdan, popularne

realistą i patrzeć na rzeczy poważ-

nierów. Wydaje mi się, że najprościej

Jest to cząstka naszego kraju,

wielu zarówno prozachodnich „se-

były idee rewolucji. Kiedy Ługańska

nie i nie ulegać nastrojom euforii, że

jest w tej sytuacji znaleźć kogoś

która przez 23 lata pokojowo współ-

paratystów”, jak i prowschodnich.

Republika Ludowa próbowała roz-

koniecznie zwyciężymy, bo nie może

winnego, na niego zwalić całą winę

istniała z resztą państwa. Mieliśmy

Utrzymuję z nimi – Tarasem Prohaś-

szerzyć się na północ spotkała się

być inaczej. Musimy po prostu wspie-

i obrażać się na lewo i na prawo. Im

jedną  przestrzeń  geograficzną,

ką i Saszką Bojczenko – normalne

od razu ze zdecydowanym sprzeci-

rać się nawzajem i trzymać się ra-

więcej ludzi włączonych jest w po-

jedną granicę, jedną władzę i w dzi-

stosunki. Od dawna są sceptycznie

wem. Nie mieliśmy referendum, a

zem. Myślę, że jednak zwyciężymy,

moc czy w wolontariat, tym bardziej

siejszych warunkach nie jest jasne

nastawieni wobec Donbasu, swoje

od marca były już na miejscu od-

chociaż nie będzie to proste.

nie rozumiem ludzi, którzy nie są w

w jaki sposób mamy ich „zostawić”.

stanowisko potrafią uargumento-

działy Gwardii Narodowej i, dzięki

to zaangażowani. Pewnie trzeba

Jak to wytłumaczyć separatystom,

wać. Dla mnie ich argumenty nie

Bogu, są tam do dziś. Ponieważ

dziś  będzie  koncert

podchodzić do tego nieco prościej:

czy rosyjskim żołnierzom na tych

są za bardzo przekonywujące, ale

był to teren ukraiński nie mieliśmy

„Psów”. Widziałem ich przed

w kraju mamy dużo osób, którzy nie

terenach, że „my was zostawiamy”.

rozumiem, że ci ludzie mają własne

ostrzałów ani bombardowań, nie

trzema-czterema laty w „Pra-

rozumieją powagi sytuacji i nie zdają

I co? Będą nam dziękować z rado-

przemyślenia na ten temat. Mają na

ginęli ludzie. Chcę wierzyć, że tak

cowni” w Warszawie i wyda-

sobie sprawy z niebezpieczeństw,

ścią? Powstrzymają ataki i przesta-

to prawo. Dopóki nie przekraczają

pozostanie. Ale sytuacja jest na-

je mi się, że jest to zupełnie

które przed nami stoją.

ną zabijać ukraińskich żołnierzy?

granic praworządności.

prawdę bardzo poważna i napięta.

inny zespół?

Zmienił się skład zespołu i zmie-

Bardzo w to wątpię.

Strefa frontu odległa jest o sto ki-

Czy marzysz o chwili,

Przyjechałem tu z rumu-

niła się muzyka, którą wykonują.

Rozumiem, że potrzebne są

lometrów. Teren ten ogrzewany jest

gdy dziennikarze będą pyta-

nii. Jestem na ukrainie chy-

Zmieniła się też filozofia zespołu.

dyskusje, że będą się one toczyły

dzięki dostawom z elektrociepłow-

li cię wyłącznie o literaturę?

ba po raz trzeci od początku

Ten projekt żyje swoim życiem i my-

Oczywiście. Marzy mi się to,

niezależnie czy tego chcemy czy

ni w miejscowości Szczastia. O to

wojny i dla mnie jest pew-

ślę, że tak jest dobrze.

ale również chwila, gdy zakończy

nie. Przede wszystkim zmieniło się

miasto obecnie toczą się walki. W

nym szokiem to, co widzę w

się wojna. Nie chcę wdawać się

samo nastawienie całej Ukrainy do

razie awarii ciepłowni cały region

do zobaczenia w War-

Czerniowcach, myślę, że nie

do całej patriotycznej retoryki i mó-

wschodu, i wschodu do zachodu.

zostanie na zimę bez prądu i cie-

szawie.

tak powinno wyglądać pań-

Daj Boże.

wić, że marzę o odnowieniu granic

Przed nami wszystkimi jest trudny

pła.

stwo, gdzie toczy się wojna.