okruchy historii

21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16–29 września 2014 nr 17 (213)

oPERAcJA WREncH”

Wkrótce po zakończeniu działań wojennych w Polsce, 25 października 1939 roku odbyła się w Paryżu kon-

ferencja przedstawicieli lotnictwa wojskowego Francji, Wielkiej Brytanii i Polski. W tym czasie we Francji

gromadziły się wielkie ilości polskich lotników i lotniczego personelu pomocniczego, uciekinierów z obozów

internowania w Rumunii i na Węgrzech. Pod koniec roku 1939 ich liczba zbliżała się do 8 tysięcy. Podczas

rozmów ustalono, że na terenie Wielkiej Brytanii tworzyć się będzie polskie lotnictwo myśliwskie i bombo-

we. Dodatkowo przyjęto ogólną zasadę ochotniczego zaciągu polskich pilotów do RAF (Royal Air Force –

Królewskie Siły Lotnicze – brytyjskie lotnictwo wojskowe), do którego polscy lotnicy nie mający przydziału

w jednostkach polskich, będą mogli się zaciągać na zasadzie dobrowolności.

gazu działała odwrotnie niż angiel-

ska. Trzeba było wciąż o tym pa-

miętać! Inaczej można było spowo-

dować paskudny wypadek lotniczy,

włącznie ze śmiercią całej załogi sa-

molotu. Proszę sobie wyobrazić, co

się stanie, kiedy pilot podczas lądo-

wania zamiast zamknąć gaz, nagle

otworzy go na cały regulator! Po ta-

SZyMON KAZIMIERSKI

kim incydencie pilot nie zawsze ma

czas, by się poprawić. To jest nabyty

anglia szkoli pierwszych

latami odruch, który zwłaszcza star-

polskich lotników

si piloci noszą w sobie, jak coś wro-

Dla tworzenia całkowicie polskich

śniętego. Nie lada siły trzeba, żeby

oddziałów lotnictwa bombowego,

się takiego odruchu pozbyć.

Brytyjczycy zobowiązali się przyjąć

W marcu 1940 w Hucknall

300 żołnierzy personelu latającego

utworzono Polską Jednostkę Szkol-

i około 2000 żołnierzy personelu

ną i polskie załogi rozpoczęły tre-

technicznego. Postanowiono sfor-

ningi na samolotach Fairey Battle.

mować dwa polskie dywizjony bom-

Pod koniec czerwca 1940 Polaków

bowe wyposażone w samoloty typu

przeniesiono do Bramcote, nowo

Fairey Battle i w tym celu w East-

wybudowanej stacji RAF. Tam 1 lipca

church, podlondyńskiej bazie RAF,

1940 powstał pierwszy dywizjon pol-

powstało Centrum Lotnictwa Polskie-

ski, 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi

go. Pierwsi polscy lotnicy pojawili się

Mazowieckiej”, a 22 lipca 1940 drugi

w Anglii na początku grudnia 1939

dywizjon, 301 Dywizjon Bombowy

roku. Zaczęli od intensywnego kursu

„Ziemi Pomorskiej”.

języka angielskiego. Przed wojną był

ładowanie Halifaxa. Widać szeroko otwarte komory bombowe pełne kontenerów z bro-

Pod koniec lipca 1940 roku w

to język w Polsce właściwie niezna-

nią, amunicją i materiałami wybuchowymi

Londynie, przy ulicy Baker Street

ny. W Polsce uczono głównie francu-

64 otwarła swe podwoje firma Union

skiego i niemieckiego. Angielski był

tyjska Marynarka Wojenna), wydzie-

gdzieś na terenach okupowanych

mów. Największa komora bombowa

Tradind Company. Ta firma stanowi-

traktowany raczej jako hobby, które-

lając na jej potrzeby odpowiednią

przez Niemców. Czego ich tam uczo-

znajdowała się w kadłubie maszyny

ła przykrywkę PRAWDZIWEJ FIR-

mu poświęcało czas nieliczne grono

ilość kutrów i okrętów podwodnych,

no, tego lepiej w szczegółach nie opi-

i wynosiła prawie 7 metrów długo-

MY, jaką było tak zwane SOE, czyli

entuzjastów. Teraz nagle angielski

zaś RAF na potrzeby SOE przezna-

sywać. Dość gdy powiem, że agenci

ści. Dodatkowo, w przykadłubowych

Specjal Operations Executive (Kie-

stał się dla Polaków językiem naj-

czył samoloty z dwóch dywizjonów

po przejściu takiego przeszkolenia

częściach skrzydeł znajdowało się

rownictwo Akcji Specjalnych). SOE

ważniejszym. Kłopoty językowe nie

bombowych o numerach 138 i 161.

potrafili dokonywać wyczynów wręcz

dalszych 12 komór bombowych. Dla

utworzono 17 lipca 1940 roku na

były jedynymi problemami, jakie w

SOE miała więc środki trans-

akrobatycznych, zabijać jednym

obrony własnej samolot posiadał 10

Wielkiej Brytanii czekały na polskich

uderzeniem dłoni lub zgoła w kilka

karabinów maszynowych.

Bomby postanowiono rzucić na lotnisko

lotników. Nie wiem czy nie większym

sekund udusić kogoś wyjętym z buta

SOE otrzymywała nieco zmody-

Okęcie, będące wojskowym lotniskiem

problemem stał się dla nich zupełnie

sznurowadłem. Pojawiali się jakby

fikowane Halifaxy, których komory

inny system miar, jakie stosowano w

znikąd, zdawało się, że jak duchy

bombowe przystosowano do przewo-

niemieckim. I tu Polacy dali się nabrać

Anglii. W polskim lotnictwie wysokość

przenikali przez ściany, a na koniec

zu sprzętu i zaopatrzenia dla dywersji

na starą sztuczkę. Niemcy początkowo

określano w metrach. Anglicy mieli

rozwiewali się niczym dym. Polacy

i oddziałów partyzanckich. Jako, że

jednostkę bardzo zbliżoną do metra

nazywali ich cichociemnymi.

komory były zaprojektowane z myślą

oświetlili lotnisko jak do lądowania, a

i był to tak zwany jard (po angielsku

W sierpniu 1941 zadania spe-

o walcowatym kształcie bomb, za-

potem, jakby w panice, że zapalili światła

yard). Ale jard tak naprawdę nie był

cjalne SOE zostały powierzone 138

sobniki ze sprzętem dla ruchu oporu

wrogowi, wyłączyli wszystkie światła. To

metrem, tylko stanowił 0,9144 metra.

dywizjonowi RAF, a we wrześniu

miały podobny, walcowaty kształt

Zresztą jard wcale nie był lotnikom

tego roku, na zasadzie zaciągu

wielkiej, blaszanej rury, w której po-

było lotnisko pozorowane. Oddalone od

tak bardzo potrzebny, bo w Anglii wy-

ochotniczego przydzielono do tego

układany był ładunek. Halifaxy mogły

prawdziwego o 3 kilometry. Miało wła-

sokość obliczano w stopach, a stopa,

dywizjonu trzy załogi polskie. Rów-

dodatkowo zabierać do 6 skoczków

czyli po angielsku foot, to 30,48 cen-

nież we wrześniu 1941 RAF otrzy-

spadochronowych, którymi najczę-

śnie osłaniać prawdziwe lotnisko przed

tymetra. Obliczanie wysokości w sys-

mał nowy, ogromny, czteromotorowy

ściej byli właśnie owi cichociemni,

bombardowaniem. Pokazując przez

temie angielskim Polakom wydawało

bombowiec o nazwie Halifax. Jego

zrzucani na tereny okupowane jako

sekundę oświetlenie takie samo jak na

się szaleństwem. Obliczaniem jej w

załogę musiało stanowić aż siedmiu

dywersanci lub dowódcy oddziałów

centymetrach! Chryste Panie, jeśli

ludzi. Dwóch pilotów (pierwszy i dru-

partyzanckich.

prawdziwych pasach startowych, zachę-

samolot znajduje się na wysokości

gi), nawigator będący jednocześnie

cało przeciwnika do ataku. Polskie bom-

5000 metrów, to ile to będzie centy-

bombardierem, mechanik pokładowy

Pierwsze polskie załogi

metrów, żeby dzieląc je przez 30,48

będący jednocześnie dyspozytorem

by wybuchły więc w szczerym polu...

rozpoczęły loty

można było się dowiedzieć, ile to z

lotu, radiotelegrafista i dwóch strzel-

Trzy załogi polskie przydzielone

kolei wyniesie stóp?

ców pokładowych. Samolot napędza-

do 138 dywizjonu RAF zostały prze-

osobisty rozkaz Winstona Churchilla.

portu nie tylko dla swych agentów,

Wszystkie te obliczenia trzeba

ły cztery potężne silniki Roll-Royce

szkolone na Halifaxach i już w nocy z

Była to organizacja tajna, której za-

ale i dla najróżniejszego sprzętu po-

było wykonać w pamięci, piorunem,

Merlin. Maksymalna masa startowa

7 na 8 listopada 1941 roku pierwszy

daniem było dokonywanie dywersji

trzebnego w dywersji. W dowództwie

bo samolot leci szybko, a na wojnie

wynosiła 27 340 kilogramów. Pręd-

Halifax z polską załogą udał się do

i wspomaganie ruchów wyzwoleń-

SOE działała sekcja polska, połączo-

nie wolno się zagapić. Była jeszcze

kość maksymalna 451 kilometrów na

Polski, otwierając tak zwaną trasę

czych na terenach okupowanych

na ze sztabem Naczelnego Wodza

jedna okropność, którą trzeba było

godzinę. Samolot mógł się wznieść

północną: z Wielkiej Brytanii poprzez

przez Niemców oraz prowadzenie

generała Sikorskiego. SOE posiada-

w sobie przełamać, a najtrudniejsze

na wysokość 7 315 metrów. Posia-

Morze Północne, Danię i Bałtyk. Była

wszelkiego rodzaju antyniemieckich

ło kilka całkowicie tajnych szkół, w

zadanie czekało pilotów najbardziej

dał zasięg maksymalny 5 470 kilo-

to trasa na tyle długa, że lot odbywał

akcji politycznych i propagandowych.

których trenowano agentów przed

doświadczonych. W Polsce manetka

metrów i udźwig bomb 5 900 kilogra-

się na granicy zasięgu samolotu.

Dla SOE pracowała Royal Navy (bry-

ich zrzuceniem na spadochronach