22

Dawniej i dziś

21–30 października 2014 nr 19 (215) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Drohobycz

Przy wylocie ulic Żupnej i Jurija

Atrakcyjny pomnik ma wybitny

Drohobycza (dawn. ul. Floriańskiej)

ukraiński poeta-kobziarz Taras Szew-

stoi willa Jana Niewiadomskiego

czenko. Przed Domem Ludowym

– burmistrza Drohobycza sprzed I

stoi pomnik jego patrona – Iwana

wojny światowej, będąca przykładem

Franki, który uważany jest za „dru-

wiedeńskiej secesji. Naprzeciw na ko-

gie skrzydło po Tarasie Szewczence,

lumnie stał niegdyś św. Florian – gasił

które wzniosło ukraińską literaturę do

ogień i chronił miasto przed pożarami.

poziomu światowej sławy”. W śród-

Legenda głosi, że dawno, dawno temu, na terenie

Dziś już niepotrzebny, bo w Drohoby-

mieściu obecnie stoją pomniki: ofiar

obecnego Drohobycza w otoczeniu słonych źródeł

czu już nic (i nikt) się nie pali.

faszyzmu – plac boleści, smutku i

Przedwojenny Drohobycz był

refleksji; poległym w Afganistanie

znajdowało się malownicze osiedle Bycz – dziś jest

też centrum edukacji. Były tu liczne

w latach 80–90. XX wieku. Do po-

to przedmieście. W czasie kolejnych najazdów Tata-

rów osiedle zrujnowano, świątynię sprofanowano,

a ludność wymordowano. gromadka uciekinierów

uratowała się w pobliskich lasach karpackich, praw-

dopodobnie w skałach Tustań. gdy Tatarzy odeszli,

gromadka powróciła i ujrzała ruiny. – o Boże! nie ma

naszego Bycza! gdzie będziemy żyć? Co będziemy

robić? – pytali się nawzajem.

Dziś stosowna tablica zdobi jego

zBigniEW zaWałKiEWiCz

willę, w której obecnie mieści się Wy-

Dawny gmach sokoła, obecnie Centrum Duszpasterstwa

- Zakładajmy drugi Bycz – za-

dział Biologii Państwowego Uniwer-

Młodzieży greckokatolickiej

wołał jeden z sąsiadów-optymistów.

sytetu Pedagogicznego im. I. Franki.

szkoły: państwowe gimnazjum im.

mników można też zaliczyć skwer

I zbudowali Drugi Bycz. Z biegiem

Przy tej ulicy stoi też barokowa willa

Króla Władysława Jagiełły (obecnie

Niebiańskiej Sotni – nazwany tak ku

lat ta nazwa uprościła się do obec-

lekarza-rentgenologa Zeemana, a w

siedziba rektoratu Uniwersytetu Pe-

czci poległych w Kijowie uczestników

nego brzmienia – Drohobycz.

wyobraźni Brunona Schulza – słyn-

dagogicznego), żeńska szkoła im.

Majdanu.

Oczywiście, jest wiele wersji po-

na „Willa Bianki”. Gmach obfituje

królowej Jadwigi (obecnie wydział fi-

Na dawnym domu Feliksa La-

wstania i nazwy miasta, ale przyto-

w dekoracje, zarówno malarskie,

chowicza (1885-1941) przy ob. ul. 22

lologii Uniwersytetu), prywatne szko-

czona wyżej jest najciekawszą i naj-

jak i rzeźbiarskie; antyczne wazo-

Stycznia umieszczono stosowną ta-

ły i gimnazja ukraińskie i żydowskie.

bardziej romantyczną – Drohobycz

ny ustawione są obok barokowych

blicę upamiętniająca tego mieszkań-

Społeczność żydowska miasta

swoje powstanie nie zawdzięcza

elementów. Obecnie mieści się tutaj

ca Drohobycza, rzeźbiarza, malarza,

ufundowała dla swych sierot sieroci-

żadnemu władcy, a wyłącznie sam

Pałac Sztuki Muzeum Ziemi Droho-

autora cyklu akwareli „Historia miasta

niec – Żydowski Dom Sierot.

sobie. I to jest honorowe!

byckiej („Drohobyczczyna”). Jest

Drohobycza” i „Urycz w legendach”.

Drohobycz obfituje w liczne po-

Ludzie w Drohobyczu od dawien

tu duża kolekcja obrazów malarzy

Pamięć o Brunonie Schulzu upa-

mniki i miejsca pamięci narodowej.

dawna zajmowali się rolnictwem,

europejskich z XVIII-XX wieków, w

miętniono dwoma tablicami: na jego

W 1894 roku z okazji 100. roczni-

hodowlą bydła, polowaniem i wa-

tym zbiór rodziny hr. Lanckorońskich,

domu rodzinnym, gdzie Schulzowie

cy Insurekcji Kościuszkowskiej spo-

rzeniem soli. Sól w tamtych czasach

zachowane freski Brunona Schulza

mieszkali przed wojną (ob. ul. Ju-

łeczność miasta wystawiła pomnik

była artykułem strategicznym, za sól

(1892-1942) z willi Landaua, odby-

rija Drohobycza) i na miejscu jego

Adama Mickiewicza. Jako pomnik

można było wymienić rozmaite to-

wają się tu także różne imprezy kultu-

Pomnik adama Mickiewicza

bitwy pod Grunwaldem można za-

tragicznej śmierci w 1942 roku przy

wary, a nawet świątynię. Tak w XVII

ralne: wystawy, prezentacje książek,

liczyć portal dawnego wejścia do

obecnej ul. Tarasa Szewczenki. W

wieku spod Stanisławowa (obecnie

obrazów, spotkania autorskie.

inwestycje. Powstawały kunsztowne

farnego kościoła św. Bartłomieja. Tu

gabinecie profesorskim pisarza w

Iwano-Frankiwska) do Drohobycza

Przy tej ulicy stoi również Dom

kamienice, pałace, rezydencje, wille,

na ścianie są wykute dwa stylizo-

dawnym Gimnazjum im. Króla Wła-

za 15 wozów soli dostarczono ma-

Sokoła (obecnie Centrum Duszpa-

ośrodki kultury i edukacji, obiekty

wane miecze odebrane krzyżakom

dysława Jagiełły urządzono „izbę

teriał z rozbiórki starej drewnianej

sterstwa Młodzieży Greckokatolic-

użyteczności publicznej, świątynie,

cerkwi na budowę nowej p.w. św.

które do dziś świadczą o bogatej

Jura. Dziś cerkiew św. Jura jest za-

historii i specyficznej kulturze daw-

bytkiem drewnianej sztuki sakralnej

nego i dzisiejszego Drohobycza, na

i została wpisana na listę UNESCO.

którego obszarze 35 km² mieszka

Drohobycz w dawnych czasach był

niespełna 80 tys. mieszkańców.

głównym ośrodkiem warzenia i eks-

Wiadomo, że każde stare miasto

portu soli na całą Ruś Halicką.

ma swoją starówkę. Drohobycz rów-

Ale sól nie była jedynym bogac-

nież. Wędrówkę zacznijmy więc stąd.

twem tej ziemi. W okolicznych wio-

Na rynku stoi ratusz – siedziba władz

skach i przy ul. Stryjskiej (jeszcze

miasta. Wchodząc po 150 stopniach

przed jej zabudowaniem) były obfite

na 40-metrową wieżę i spacerując po

pola smacznej cebuli, sprzedawanej

ozdobnym krużganku można obej-

na rynkach Lwowa, Starego Sambora

rzeć panoramę całego miasta. Tuż

i dalej. Z tego powodu mieszkańców

pod krużgankiem wieża była okolona

Drohobycza popularnie nazywano

przez cztery gryfony, które czuwały

„cebulnikami”, podobnie jak lwowia-

nad miastem – dziś można je zoba-

ków – „batiarami”, a borysławiaków

czyć jedynie na starych pocztówkach.

– „małachami”.

Ratusz zbudowany został w 1930

Mijały lata. I jak powiadał pewien

roku według projektu lwowskiego ar-

dowcipny Francuz: „Czas tak szybko

chitekta Mariana Nikodemowicza. Po

Dawna willa Rajmunda Jarosza, obecnie gmach uniwersytetu Drohobyckiego

leci, że jeden kalendarz wystarcza

wojnie Marian Nikodemowicz miesz-

mi na dwa lata!”. Nadszedł wiek XIX.

przez Jana Mężyka herbu Wadwicz,

pamięci”. Jedną z ulic w mieście na-

kiej) i była siedziba Towarzystwa

kał nadal we Lwowie, po śmierci spo-

Odkrycie ropy w pobliskim Borysławiu

sekretarza króla Jagiełły i później-

zwano też jego umieniem.

Strzelców-Legionistów (obecnie sala

czął na cmentarzu Janowskim. Jego

(10 km na południe od Drohobycza) i

szego wójta Drohobycza, w intencji

Do obiektów o szczególnym

koncertowa Podkarpackiego Zespołu

syn Andrzej, kompozytor, mieszka w

wynalezienie lampy naftowej w 1853

Jana Mężyka nazwana została ulica

znaczeniu należy kościół farny św.

Pieśni i Tańca Ukrainy „Werchowy-

Lublinie i od czasu do czasu przyjeż-

roku przyśpieszyły rozwój Drohoby-

– Wójtowska Góra.

Bartłomieja erygowany w grudniu

na”). Zachował się dom Gartenber-

dża do Drohobycza i ogląda dzieło

cza, który, jak pisze Andrzej Chciuk

Do współczesnych należą po-

1392 roku przez króla Władysława

gów – właścicieli pól i szybów naf-

swego tatusia. Pan Andrzej Nikode-

w swojej „Atlantydzie” – „był cichy

mniki Jerzego z Drohobycza – uczo-

Jagiełłę. Jest to jeden z najstarszych

towych w Borysławiu (ob. Dyrekcja

mowicz w styczniu 2015 roku ukoń-

i senny”. Nafta inspirowała przemysł

nego z epoki Odrodzenia, żył w cza-

zabytków sakralnych obok lwowskiej

Przemysłu Naftowego), a w okresie

czy 90 lat.

Drohobycza. Tutaj powstały potężne

sach Kopernika. Według projektu

katedry Wniebowzięcia NMP. Potęż-

sowieckim mieściło się tu Muzeum

Spacerując dalej po mieście, wy-

fabryki-rafinerie do przeróbki nafty na

autorki pomnika lwowskiej rzeźbiar-

na bryła obronna, osobno ufortyfiko-

Przyjaźni („Drużby Narodów”).

chodzimy na centralną ulicę, noszą-

benzynę, parafinę i oleje napędowe,

Przy dawnej ul. Sienkiewicza

ki Teodozji Bryż na cokole powinien

wana, o czym świadczy majestatycz-

cą dawniej nazwę ul. Mickiewicza

pierwotnie „Galicja”, a następnie „Po-

(obecnie Iwana Franki) znajdzie-

znaleźć się napis: „Jurij Drohobycz

na bramna wieża obronna z XVI wie-

(ob. Tarasa Szewczenki), gdzie sku-

lmin” (Państwowa Fabryka Olejów

my dom adwokata Herszderfera, w

(Kotermak)”. Minęło już 15 lat od

ku. We wnętrzu świątyni znajdowały

piły się najokazalsze obiekty. Może-

Mineralnych), które obecnie, niestety,

ogrodzie zachowały się takie egzo-

odsłonięcia pomnika, a napisu do tej

się przepiękne freski, okna świątyni

my tu zobaczyć rezydencję Rajmun-

są w głębokim letargu. Ale powróćmy

zdobiły witraże wykonane według

tyczne rośliny jak magnolia chińska

pory brak. Nic dziwnego, że turyści z

da Jarosza – burmistrza Drohobycza

do ówczesnych czasów – do Droho-

szkiców Matejki, Wyspiańskiego,

i drzewo octowe (obecnie Centrum

Polski już z daleka radośnie wołają:

i właściciela uzdrowiska Truskawiec-

bycza napłynął kapitał zagraniczny,

Mehoffera. W niszy północnej ściany

rehabilitacji szpitala miejskiego).

„O! Nasz, Kopernik”.

Zdrój w okresie międzywojennym.