14

Rozmowy kuriera

31 października–13 listopada 2014 nr 20 (216) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

CZy UDA SIĘ NAPRAWIĆ?

Naprawiamy błędy, których dopuściliśmy się 360 lat temu – mówił premier Ukrainy

Arsenij Jaceniuk tuż po podpisaniu umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską,

mając na myśli ugodę perejasławską zawartą z Rosją w 1654 roku. Ukraina to Euro-

pa. Pod tą umową są podpisy całej Ukrainy. Dokument ten jest okupiony krwią, ale

to cena, którą płaci się za wolność i niepodległość – powiedział ukraiński premier.

pamiątki. Jak można w ten sposób

O meandrach dotychcza-

pisać? Chodzi tu o to, żeby wykre-

sowej polityki historycznej

ślić ze świadomości związek tych

Ukrainy, o szansach i zagro-

ziem z Polską.

żeniach, z płk TADEUSZEM

Proszę wziąć taką olbrzymią

KRZĄSTKIEM, historykiem,

księgę, realizowaną wspólnie z Litwą

dokumentalistą,wykładowcą

w niezmiernie ciekawym programie,

Studium Europy Wschodniej

książkę o „wiktorii chocimskiej”. Jest

Uniwersytetu Warszawskie-

to wielka księga, przepięknie ilustro-

go rozmawiał WOJcIEcH

wana, wydana po litewsku i ukraiń-

JANKOWSKI.

sku. Ja również przyłożyłem się do

wyboru ilustracji do niej. Jeżdżę co

Rozmawiamy na Uniwer-

dziesięć lat na konferencję chocim-

sytecie Przykarpackim w

ską, gdzie Litwa mówiła o udziale

Iwano-Frankiwsku, dawnym

chorągwi litewskich w bitwie 1621

Stanisławowie, tuż po prze-

roku, Ukraińcy o udziale 40 tys. koza-

prowadzonej  przez  Pana

ków Sahajdacznego. Jedynie na koń-

prezentacji książki Grzego-

cu przewija się informacja o udziale

rza Nowika „Zanim złamano

chorągwi i regimentów koronnych

Enigmę”. co to za książka?

To jest druga część fundamental-

Rzeczypospolitej.

nego dzieła mojego kolegi Grzegorza

Jako jedyny naukowiec ze stro-

Nowika „Zanim złamano Enigmę”.

ny polskiej wstałem i zabrałem głos

Jest to potężna praca – ponad 1500

i powiedziałem, że były dwie „wik-

stron – pokazująca pracę polskiego

torie chocimskie”. Trzeba pamiętać

wywiadu nad złamaniem szyfrów

jeszcze o drugiej bitwie w 1673

armii bolszewickiej w 1920 roku, w

roku hetmana Jana Sobieskiego,

tym słynnego szyfru „Rewolucja”.

która była jeszcze większa niż ta

Dzięki złamaniu tego szyfru odczy-

poprzednia z 1621 roku. W składzie

tywano depesze wysyłane przez

armii Rzeczypospolitej były wówczas

władze Rosji bolszewickiej: Lenina,

również pułki kozackie – np. płk Mo-

Kamieniewa, Trockiego do dowód-

towidły. Niestety jeden i drugi naród

ców frontów i później gdy rozsyłano

robi wszystko, żeby zminimalizować

te depesze do dowódcy frontu po-

obecność Rzeczypospolitej Obojga

łudniowo-zachodniego Tuchaczew-

Narodów w swojej historii.

wyglądało uzbrojenie. Wiemy dokład-

kupił Tatarów i odeszli oni na Krym.

nie i swój pogląd na świat i powinien

skiego, dowódców armii i związków

Jest to budowanie takiego no-

nie ile koni liczyła dywizja kawalerii,

On został sam i poniósł ciężkie stra-

trzymać się zasad wiernych nauce,

taktycznych, dowódcy Pierwszej

wego nacjonalizmu w wyjątkowo,

ile posiadała dział polowych – cięż-

ty w tej trzydniowej bitwie, po której

a nie lokalnemu politykowi, który mu

Armii Konnej Siemiona Budionne-

powiedziałbym, prymitywny sposób.

kich, średnich, lekkich, ile amunicji

zwrócił się w kierunku Moskwy. Po tej

grozi palcem przed nosem.

go. Dzięki temu strona polska mia-

Ale to się niedługo zemści. Efekty

przypadało na jedno działo w jasz-

bitwie nastąpiło oddanie Ukrainy na

ła możliwość przygotowania się do

tego widać już dzisiaj.

Zdradzi Pan nazwisko

czach. Stąd wiemy ile razy mógł ar-

wieki pod panowanie moskiewskie.

bitwy, przegrupowania sił i przede

tego naukowca?

czy nie jest to też nasza

tylerzysta wystrzelić w czasie bitwy.

Premier Jaceniuk w momencie pod-

Jeżeli ktoś chce, to niech weź-

wszystkim podjęcia racjonalnych

wina, że polska strona w

Według tych danych, tych informacji

pisania umowy stowarzyszeniowej

mie książkę „Żółte Wody” i tam jest

decyzji, jak pobić armię bolsze-

okresie obchodów „wiktorii

znamy dokładny stan posiadania

z Unią Europejską, powiedział, że

historyk ukraiński, autor dużego

wicką. Dokonano tego w sierpniu

chocimskiej” nie stara się

armii. Jednoznacznie potwierdzają

„przekreśliliśmy 360 lat”. Te 360 lat to

rozdziału, a nazywa się Iwan Storo-

1920 roku nad Wisłą. Potem była

być bardziej aktywna”?

to historycy ukraińscy, bo wystarczy

czas od momentu podpisania Umo-

żenko.

ofensywa znad Wieprza, następnie

Wyjął mi pan to dosłownie z ust.

prześledzić nawet najnowsze bada-

wy Perejasławskiej w 1654 roku. Jak

– bitwa pod Komarowem, gdzie za-

Jako przykład podam co zrobiła stro-

Czy znajduje Pan wiele

nia naukowe, publikacje, które nie

można dziś pisać, że była to zwycię-

dano ciężkie straty Pierwszej Armii

na litewska. Ambasador Litwy przy-

przykładów, kiedy historycy,

mają odniesień do polskich zasobów

ska wojna dla Chmielnickiego czy dla

Konnej Budionnego, dalej końcowy

jechał w asyście czterech oficerów,

ukraińscy naukowcy myślą

archiwalnych. My teraz, dając te trzy

Ukrainy? To nadal moskiewski system

fragment wojny – to bitwa niemeń-

którzy przywieźli grawiurę, na której

w sposób stary, sowiecki,

tomy dokumentów, dajemy potężny

prezentowania wykładni historycznej,

ska i duża operacja, obecnie zwana

na „sfotografowanym” polu bitwy na-

sprzeczny z prawdą, a także

oręż do ręki. Jest tylko duży znak za-

zupełnie nieracjonalny i nieodpowia-

bitwą wołyńsko-podolską, która koń-

niesione zostały stanowiska wszyst-

z interesem ukraińskim?

pytania: czy ukraińscy historycy będą

dający prawdzie historycznej, a rów-

Niestety jest wiele takich przy-

czyła działania wojenne na jesieni

kich chorągwi litewskich. Ta grawiu-

chcieli z tego skorzystać?

nież racjom współczesnego państwa

kładów. Trzy tygodnie temu byliśmy

– od 5 września do 1 października

ra została wręczona gospodarzom.

ukraińskiego.

ze studentami z Ukrainy w ramach

na obszarze kresów południowo-

Delegacja polska w składzie: wi-

Dlaczego?

Jestem bardzo sceptyczny, bo

Patrzę z dużym niedowierzaniem

letniej szkoły, organizowanej przez

wschodnich II Rzeczypospolitej.

cemarszałek woj. dolnośląskiego

szereg polskich opracowań histo-

na to co się dzieje. Widać, że jednak

Studium Europy Wschodniej – to

i przedstawicieli władz z Opoczna

To już nie pierwsza pre-

rycznych, opracowań źródłowych,

nauka wciąż pozostaje w sferze wpły-

młodzież, która w chwili obecnej

przywiozła mozaikę Matki Boskiej,

zentacja książki na Uniwer-

opracowań opartych na wielu źró-

wów Moskwy, a wielu naukowców

rozpoczęła studia w Polsce – na

wykonaną z płytek z fabryki w

sytecie Przykarpackim, któ-

dłach jest pomijanych przez to śro-

nadal myśli tradycyjnie jak za Związ-

zgrupowaniu w Ostrogu. Pojechali-

Opocznie. Jest to niewątpliwie cen-

rą Pan prowadzi.

dowisko. Tak jest w znakomitej więk-

ku Sowieckiego. Jeden z profesorów,

śmy z nimi na wycieczkę do Krze-

Mieliśmy kilka prezentacji. Mię-

na pamiątka, ale nie z okazji roczni-

szości przypadków w odniesieniu do

który był współautorem książki „Żółte

mieńca. Tam na baszcie na zamku,

dzy innymi tę pierwszą część książki,

cy bitwy i na wręczenie na uroczy-

historii starszej – XVI–XVII wiecznej,

Wody”, redaktorem tej książki i auto-

zbudowanym przez królową Bonę

o której wspominałem. Później pre-

stościach przed zamkiem. Jeżeli ze

ale również i w stosunku do historii

rem jednego z rozdziałów, napisał do

jest tablica, że według ocen histo-

zentowałem tu szósty i siódmy tom

strony litewskiej był ambasador, to

najnowszej.

mnie później list, że wstydzi się tego

ryków zamek ten został zbudowany

wydawnictwa, czyli Bitwę Lwowska

strona polska powinna być również

Miałem możność przeglądać naj-

co napisał, że jak będzie drugie wy-

najpierw przez ruskich wojów. Jest

i Bitwę Zamojską, mające kapitalne

reprezentowana przez przedstawi-

nowsze publikacje, które są dziś w wi-

danie to on napisze zupełnie inaczej,

tam stosowny napis, że jest to zaby-

znaczenie dla strony ukraińskiej. Po

ciela naszego państwa.

trynach księgarń lwowskich. Jestem

bo tak mu władza kazała i tak opisał.

tek narodowy, miejsce pamięci. Do-

raz pierwszy w tym zbiorze dokumen-

Byłem na czele delegacji wojsko-

zszokowany. Prof. Brechunienko pi-

Odpisałem mu, że Ukraina jest suwe-

piero na końcu małymi literami jest

tów prezentujemy również dokumen-

wej za czasów ministra Komorow-

sze książkę o bitwie pod Berestecz-

renna od 1991 roku i nie może pisać

napisane, że królowa Bona też ten

ty, dotyczące 6 Armii Polskiej i Armii

skiego. Zostałem wysłany w 2001

kiem w roku 1651: „Przegrana bitwa

jak za Związku Sowieckiego, bo tak

zamek budowała. Przecież śmiech

gen. Omelianowicza-Pawłenki, Armii

roku, gdy był odsłaniany pomnik Sa-

zwycięskiej wojny”. Jakaż zwycięska

każe mu władza. Jeżeli tak każe mu

bierze, gdy się to czyta. Zamek zo-

Czynnej URL, gdzie są bardzo szcze-

hajdacznego. Zastrzegłem sobie, że

wojna? Chmielnickiego, który został

władza, to niech pisze sama. Jest

stał zbudowany i historycznie ma to

gółowo pokazane stany osobowe tej

nie przetnę tej wstęgi, jeżeli nie bę-

sam na polu walki? Król polski prze-

przecież profesorem, ma swoje zda-

swoje potwierdzenie, są ryciny i inne

armii: ilości oficerów i żołnierzy, jak

dzie tam napisane, że walczyła tam