16

Przegląd wydarzeń

31 października–13 listopada 2014 nr 20 (216) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Pomnik bitwy hodowskiej odnowiony

Październik 2014 roku zaowocował odsłonięciem kilku znaków upamiętniających

ślady polskości na Kresach. Gwoli przypomnienia wymienię tylko niektóre:

odsłonięto tablicę ku pamięci Wojciecha Kilara we Lwowie, Kornela Makuszyń-

skiego w Stryju, tablice wotywne w Żółkwi oraz obelisk odrestaurowany w 320

rocznicę bitwy stoczonej pod Hodowem, w której 400 husarzy stawiło opór 40 tys.

Tatarów, zmuszając ich do odwrotu.

basadą RP w Kijowie i Konsulatem

ALINA WOZIJAN tekst

Generalnym RP w Łucku. Wielki

MARIA BASZA zdjęcia

wkład w zainicjowanie remontu mieli

Kto w obecnych czasach pamię-

miłośnicy husarii skupieni wokół ini-

ta o bitwie pod Hodowem? Kto mógł-

cjatywy „Husaria przed Pałac”, którzy

by obecnie wymienić nazwę tej małej

licznie włączyli się do pomocy w po-

miejscowości i zlokalizować ją na

zyskiwaniu dodatkowych kosztów na

mapie? Wśród podolskich pagórków

renowację. Na odsłonięcie pomnika

jest prawdziwą białą plamą na końcu

25 października przybyli licznie miło-

świata. A nazywano tę bitwę niegdyś

śnicy historii z Polski i Ukrainy, prze-

Polskimi Termopilami. Nie było tam

brani w piękne kolorowe stroje szla-

słynnych szarż husarii jak pod Kir-

checkie, rycerskie i kozackie nadali

cholmem czy Kłuszynem na począt-

kolorytu uroczystości.

ku XVII wieku. Była natomiast krwa-

Obchody zaczęły się mszą św.

wa walka, w której praktycznie wszy-

odprawioną w zabytkowym kościele

scy husarze i pancerni zostali ranni,

w położonych kilka kilometrów od

ale odnieśli zwycięstwo. Dla opisania

Hodowa Pomorzanach. Na zakoń-

tej bitwy posłużę się informacją za-

czenie mszy odezwał się również

czerpniętą od historyka i publicysty,

cudem zachowany dzwon odlany z

badacza dziejów husarii Radosława

dział zdobytych pod Chocimiem w

Sikory, z urodzenia naszego podol-

1673 roku, dar Jana III Sobieskiego

skiego ziomka, który wziął udział w

(nawiasem mówiąc, dzwonnica też

panelu dyskusyjnym, a który powołu-

grozi zawaleniem, więc odnowienie

je się na najbliższy wydarzeniu opis

jej na pewno będzie kolejną inicjaty-

przebywającego wówczas we Lwo-

wą Fundacji MOSTY). Po mszy św.

wie na dworze Jana III Sobieskiego

wszyscy udali się pod pomnik do Ho-

Kazimierza Sarneckiego.

dowa, gdzie zostały złożone wieńce

Były to już ostatnie lata najaz-

W rok po bitwie, w 1695 roku, z

lampartów, czy wilków). Pancerni zaś

i odbyła się podniosła uroczystość.

dów tatarskich na Rzeczpospolitą,

fundacji króla Jana III Sobieskiego

nosili pancerze, czyli kolczugi.

W swoich przemówieniach wysocy

powodem których były przyczyny

we wsi stanął pomnik, który cudem

Po pewnym czasie Polakom za-

goście zaznaczali, że zebrani odda-

przyziemne – pobieranie jasyru dla

pomimo burzliwych dziejów naszej

brakło kul. Ale i na to znalazł się spo-

ją hołd bohaterom bitwy hodowskiej

sprzedawania na targach niewolni-

ziemi, przetrwał do dziś. Łaciński

sób: „Gdy już naszym kul nie stawało

– towarzystwu spod chorągwi hu-

czych. Ten wypad z Kamieńca Po-

napis na pomniku głosi: „Bogu Naj-

[brakowało] do strzelania, musieli

sarskich pancernych Zahorowskie-

dolskiego, będącego wówczas w rę-

wyższemu na chwałę, potomności

ploszczyki [groty] od strzał tatarskich

go i Tyszkowskiego, bohaterom,

kach tureckich, poczynili na początku

na pamiątkę, bohaterom polskim

miasto [zamiast] kul nabijać, którymi

którzy nie zadawali sobie pytania,

czerwca 1694 roku. 8 czerwca Tata-

na przykład, wrogom ojczyzny na

bardziej jeszcze Tatarów razili”.

co Rzeczpospolita może zrobić dla

rzy Gazy Gireja pozostawiwszy wozy

hańbę, wzniósł mnie najjaśniejszy

W opisach bitwy jest interesują-

nich, ale co oni mogą zrobić dla

zaopatrzeniowe w Kamieńcu wyru-

Jan III Sobieski, król Polski, na tym

ca wzmianka, że Tatarzy również do

Rzeczpospolitej broniąc tej ziemi.

szyli w głąb Rzeczypospolitej. Ale za-

miejscu na którym Polacy pod wo-

walki zeszli z koni: „Tatarskiego zaś

Przecież większość tego wojska

krojona na olbrzymią skalę wyprawa

dzem Zahorowskim, osaczeni w

wojska większa część, zsiadłszy z

była nieopłacona od wielu lat, a

Tatarów skończyła się porażką. Po

płotach, odparli 70 000 Tatarów, z

koni, szturmy do nich [Polaków] przy-

mimo to najcenniejszą ponieśli ofia-

kilku dniach niespodziewanie najazd

wielką klęską nieprzyjaciół, a swoich

puszczali, zasłony także sobie poro-

rę – oddali swe życia. Zebrani pod

Napis na pomniku

się skończył, a Tatarzy powrócili do

żadną. Dnia 5 czerwca 1694 roku”.

biwszy z desek, koszów słomianych”.

pomnikiem złożyli hołd także ludno-

domu. Przyczyną tego stała się wła-

Na pomniku wskazano błędną datę

rezolucję, że tam na śmierć zasiedli,

Tatarzy ostrzeliwali broniących się z

ści miejscowej, która w XVII wieku

śnie około 6-godzinna bitwa stoczo-

bitwy i zawyżono liczbę Tatarów,

donieśli Tatarom: że my z tymi ludźmi

łuków. W ciągu kilku godzin na stronę

w ostatnich etapach walki wsparła

na pod Hodowem 11 czerwca. Siły

więc kwestia liczebności tatarskiego

co dzień ubijamy się pod Kamieńcem

polską padło tak wiele strzał, że tylko

towarzystwo wspomnianych cho-

polskie, na które natknęli się tam Ta-

wojska wzbudziła największe zain-

[Podolskim], że są [to] ludzie niezwal-

niepołamanych zebrano po bitwie aż

rągwi, a przez następne stulecia,

tarzy, składały się z żołnierzy z Oko-

teresowanie podczas panelu dysku-

czeni, że wprzód wszyscy wyginie-

kilka wozów! Połamanych nikt nawet

zwłaszcza w burzliwym wieku XX,

pów Świętej Trójcy pod dowództwem

syjnego, który odbył się na zamku w

cie, nim wam ich dostać przyjdzie”.

nie próbował zbierać, a tych „dostat-

zachowała pomnik bohaterów bitwy.

Konstantego Zahorowskiego oraz z

Zbarażu w ramach obchodów odsło-

Tatarzy ustąpili. Spod Hodowa ruszy-

kiem leży”.

Salwę honorową z kilkunastu strzelb

Szańca Panny Maryi pod dowódz-

nięcia odrestaurowanego pomnika.

li pod Kamieniec Podolski, nie mając

Po kilku godzinach bezowocnych

ku pamięci poległych oddali rekon-

twem Mikołaja Tyszkowskiego. Miko-

Projekt renowacji pomnika prze-

więcej niż 30 pojmanego dotąd jasy-

szturmów, cierpliwość atakujących

struktorzy historyczni z Ukrainy.

łaj Tyszkowski w pierwszym starciu,

prowadziła Fundacja MOSTY we

ru. Ciała poległych Tatarów spalono

się skończyła. Wysłano Lipków, któ-

Część druga obchodów – kon-

do którego doszło jeszcze poza wsią,

współpracy z Ministerstwem Kultury

złożywszy w kilku chatach, wraz z

rzy „podjeżdżając pod naszych radzili

ferencja i panel dyskusyjny w po-

dostał się w ręce Tatarów. Nie zapo-

i Dziedzictwa Narodowego oraz Am-

chatami.

aby się poddali, ale słysząc naszych

łączeniu ze swobodnymi pokazami

mniano o nim, wykupiła go Rzeczpo-

husarii i Kozaków oraz warsztatami

spolita później z niewoli.

dla rekonstruktorów na temat odzie-

Hodów leżał w okolicy narażonej

ży i ekwipunku z XVII wieku odbyła

wówczas na częste najazdy tatar-

się w zamku zbaraskim. W konfe-

skie, więc miejscowi chłopi na taką

rencji i panelu dyskusyjnym udział

okoliczność mieli przygotowane ko-

wzięli historycy Radosław Sikora,

bylice, które wykorzystano do obrony.

Mirosław Nagielski, Piotr Kroll, Ołek-

Broniono się spoza „płotów, dylów,

sij Sokyrko oraz Andrij Rukkas. Pa-

stołów, drzwi, beczek z chałup chłop-

nel dyskusyjny poprowadził dzienni-

skich powydobywanych”. Za plecami

karz i pisarz Jurij Rudnicki.

obrońców był mały staw. Te prowizo-

Hodów to kolejna wspaniała przy-

ryczne umocnienia wystarczyły, aby

goda w ciągu 25 lat pracy konserwa-

przez około sześć godzin odpierać

tora zabytków profesora Janusza

ataki wielokrotnie liczniejszego wro-

Smazy na Ukrainie. Zaznaczył on,

ga. Odpierano je pieszo, ogniem z

że przy odnowieniu pomnika została

broni palnej. Poza bronią palną husa-

wykonana konserwacja zachowaw-

rze mieli zbroje z karwaszami. Na nie

cza, gdzie widać rękę konserwatora.

zarzucali skóry dzikich zwierząt (np.

Jest to piękny historyczny pomnik,