20

kurier kulturalny

31 października–13 listopada 2014 nr 20 (216) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Budapeszt po raz trzeci

Polski Teatr Ludowy ze Lwowa po raz trzeci gościł w Budapeszcie. Ponownie

zaprosiło Teatr Stowarzyszenie Polonia Nova. Tym razem węgierskiej Polonii

zaprezentowana została sztuka Sławomira Mrożka „Na pełnym morzu”.

od roku i pani Maria zaproponowała

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

przyjazd do Budapesztu. Określiła, że

tekst i zdjęcia

jesień byłaby najlepszym terminem.

Wspomniałem te wspaniałe warunki,

Droga do Budapesztu zajęła 15

które stwarzano teatrowi podczas

godzin. Początek podróży po sto-

poprzednich pobytów, wspaniałą

sunkowo dobrych drogach polskich,

publiczność, tę atmosferę na spekta-

następnie przez okropne słowackie

klach i chętnie przystałem na tę pro-

(czasami miało się wrażenie, że je-

pozycję. Pobyt w Budapeszcie ma i tę

dziemy po polnej drodze), a na ko-

dobrą stronę, że organizatorzy mają

niec – po wspaniałych autostradach

tu nieduży, ale niezwykle przytulny i

węgierskich. Ulokowani zostaliśmy

gościnny Dom Polski, gdzie można

w Domu Polskim w Budapeszcie.

się zatrzymać na te kilka dni. Jest to

Tu czekała niespodzianka – okazuje

ogromny plus organizacyjny. Wybór

się, że powiedzenie „Polak, Węgier

padł na kolejny raz na sztukę Mroż-

– dwa bratanki” dotyczy też Polaków

ka – na jedną z naszych ostatnich

ze Lwowa. Teren przekazany Pola-

premier: „Na pełnym morzu”. Stało

kom przez władze miasta pod budo-

się tak z wielu względów. Po pierw-

wę kościoła polskiego w X dzielnicy

sze – jest to przedstawienie bardzo

Budapesztu – Kőbányi, poświęcił

udane, aktualne, jak wszystkie dzie-

w 1915 roku sufragan archidiecezji

ła Mrożka i dowcipne. Po drugie –

lwowskiej ks. Władysław Bandurski.

mam możliwość zaprezentowania

To właśnie archidiecezja lwowska,

całego zespołu. Jest to ważne, żeby

jej biskupi szczególną opieką ota-

przybyła publiczność zobaczyła jak

czali Polaków na Węgrzech. Na

największą ilość wykonawców. „Na

terenie przylegającym do kościoła w

pełnym morzu” jest spektaklem bar-

latach 90. XX wieku został wybudo-

dzo prostym w transporcie i insta-

wany Dom Polski, jako dar polskie-

lacji praktycznie na każdej scenie.

go rządu.

Więc taka decyzja zapadła i poparli

Pierwszego dnia pogoda dla nas,

– kawka z pierścieniem w dziobie, a

różnym wieku. Publiczność wspa-

ją organizatorzy. Bardzo przypadła

oraz Grecy. Z tego okresu pochodzi

zmęczonych długą podróżą, nie

na parapecie podmurowania siedzi

niała. Żywiołowo reagowała na tekst

im do gustu nasza poprzednia pro-

spora część zabytkowej zabudowy

okazała się łaskawa – lało od sa-

sobie jej żywa odmiana z frytką –

Mrożka, który ma wiele podtekstów

pozycja – „Serenada” i „Polowanie”

– barokowe budynki z elementami

mego rana. Nie odbył się więc pla-

pożywniejsze to od złota. Przepych

i ukrytego sensu. Po spektaklu były

tegoż autora.

charakterystycznymi dla południo-

nowany „spacerek” po Budapesz-

architektury na miarę królewską, ale

brawa, owacje, kwiaty dla aktorów.

Tym razem graliśmy na innej

wej Europy i prawosławne świątynie.

cie. Wprawdzie niektórzy, bardziej

dopiero dech zapiera jak ogląda się

I jeszcze jedno, co rzucało się w

scenie, bo ta poprzednia, w teatrze

W XIX wieku część Serbów zaczęła

wytrwali i rządni wrażeń, jednak po

to wszystko podświetlone w nocy z

oczy: po spektaklu nikt nie uciekał

„Merlin”, zmieniała właścicieli i nie

wracać do ojczyzny. Obecnie jest

południu wypuścili się na miasto. Za

drugiego brzegu Dunaju – z Pesz-

do domu. Ludzie stali w grupkach,

działa. Jest to scena w centrum mia-

to perełka turystyczna, ale i miasto

to poranek następnego dnia był cał-

tu. Po trzech dniach spędzonych w

dyskutowali, rozmawiali, tak, że de-

sta. Jest teatr zawodowy i mam na-

artystów, którzy mają tu swoje pra-

kowicie odmienny – ciepły, pogodny,

stolicy Węgier widziałem na ulicach

montując dekoracje musieliśmy prze-

dzieję, że daliśmy z siebie wszystko,

cownie. Jednak klimat miasteczka

słoneczny. Nawet kurtki, wzięte prze-

wiele różnych aut. Jedne w lepszym

praszać widzów przy wynoszeniu

żeby wypaść jak najlepiej i nie za-

oraz jego architektura przyciąga

zornie, pozostały w autokarze.

stanie, inne w gorszym; luksusowe li-

rekwizytów. O czym mówiono trud-

wieść publiczności i organizatorów.

głównie turystów. Dla nich są liczne

Tego dnia zostaliśmy przekazani

muzyny i te „na zakupy”. Jeden jedy-

no dociec, bo młodzież przeważnie

Droga do Budapesztu nie jest ła-

sklepiki z upominkami, rękodziełem,

pod opiekę przewodniczki, uroczej

ny raz zauważyłem tak popularne na

rozmawia po węgiersku, starsi – po

twa, z tego względu, że mamy do po-

starociami i naturalnie z rozmaitymi

pani Agaty, która miała nam pokazać

Ukrainie „jeepy”. No cóż – inny świat,

polsku, ale nie wypadało podsłuchi-

konania daleką drogę i trzy granice.

wersjami wspaniałego węgierskiego

kolejne atrakcyjne miejsca. Na ten

inna mentalność, inne wartości.

wać. Takie odniosłem wrażenie, że

Jednak poszło nam bardzo sprawnie

Tokaju – bo wiadomo, że „nie masz

dzień przewidziana była wycieczka

Niestety ten dzień był ostatnim

radzi byli spotkać się przy okazji tej

i dotarliśmy szczęśliwie.

wina nad węgrzyna”. Zmęczony tu-

do miejscowości Szentendre (czyli

dniem luzu – nazajutrz mieliśmy

imprezy, a po niej trochę porozma-

rysta może odpocząć w mnóstwie

po prostu Święty Andrzej). Miejsco-

Dwa razy były spektakle

spektakl. Wyjazd o poranku, ma-

wiać, podzielić się wrażeniami czy

knajpek, kafejek i lokalików, serwu-

wość ta leży jakieś 20 km od cen-

Mrożka, a jaki był pierwszy

newrowanie potężnym autokarem

po prostu poplotkować. Budapeszt

jących dania lokalne. Niektóre są

trum Budapesztu, ale zajechać tu na

wyjazd do Budapesztu?

po wąskich i zastawionych autami

jest dość rozległym miastem. Polacy

Pierwszy wyjazd był wyjazdem

ulokowane w zupełnie niespodzie-

prawdę warto. Po drodze mijaliśmy

uliczkach Budapesztu, wyładowy-

zamieszkują różne jego dzielnice,

szczególnym, bo otrzymaliśmy za-

wanych miejscach – idzie się ulicz-

ruiny rzymskiego miasta, akweduktu

wanie, montaż dekoracji i próba na

a jak nadarzyła się okazja imprezy

proszenie aby uświetnić naszym wy-

ką tak wąską, że trudno byłoby się

i teatru – wprawdzie to nie Koloseum,

scenie.

kulturalnej – wszyscy na nią zjechali

stępem obchody jubileuszu bodajże

wyminąć dwojgu ludzi, aż tu raptem

ale zawsze wieki tchną z tych kamie-

Tym razem organizatorzy wy-

się. Miło było i widzom i aktorom.

25-lecie Polskiego Towarzystwa Kul-

podwórko, dwa stoliki i wspaniałe

ni. A co najważniejsze, nie zostało

najęli dla nas bardzo kameralną

Po spektaklu krótki spacer „Bu-

turalnego na Węgrzech. Było wtedy

pieczone placuszki według przepisu

to zniszczone, a zachowane tak, że

scenę w hotelu obok gmachu par-

dapeszt by night” i w drogę powrotną

wiele zespołów artystycznych, a my

kuchni serbskiej do „konsumpcji na

nawet akwedukt trafił pomiędzy dwa

lamentu węgierskiego – w samym

do Lwowa. Znów wspaniałe autostra-

w tym programie prezentowaliśmy

miejscu i na wynos”. Trzeba przy-

pasma autostrady.

sercu miasta. Starą XIX wieczną

dy węgierskie, „bezdroża” słowackie

program o Lwowie – Lwów w piosen-

znać, że ceny tu też były niższe niż

Pierwsza wzmianka o Szenten-

budowlę zmodernizowano – mieści

i dobre polskie drogi. A we Lwowie

ce, wierszach i skeczach. Był to taki

w Budapeszcie. Jedno, co zaszoko-

dre pochodzi z roku 1009. Miesz-

się tu hotel, a przy okazji przeróbek

deszcz, wspomnienia i pamiątkowe

program w rodzaju „Pod Wysokim

wało wycieczkę, to parkomat. Cena

kały tu wcześniej też różne ludy,

wygospodarowano trzecie piętro na

zdjęcia.

Zamkiem”.

za postój – 1600 forintów (około 4

bo okolica nadawała się wspaniale

pomieszczenia wystawowo-galeryj-

Ten nasz wyjazd był bardzo pa-

euro) do opłacenia wyłącznie w bi-

na zasiedlenie – wyspa na zakolu

no-teatralne. Idąc amfiladą można

miętny i dla nas ważny, wzruszający.

lonie. Wprawdzie są monety i po

Dunaju i wzgórze otoczone spły-

Zbigniew chrzanowski,

obejrzeć np. wystawę artystyczną,

Obecny był na tych uroczystościach

200 forintów, ale ile trzeba ich tam

wającymi z okolicznych gór stru-

reżyser Polskiego Teatru

w barku w holu wypić lampkę wina,

prezes Stowarzyszenia „Wspólnota

nawrzucać! Okoliczne lokale nie

mieniami. Rzymianie w I wieku n.e.

Ludowego we Lwowie

a na zakończenie wylądować we

Polska” prof. Andrzej Stelmachow-

prowadzą wymiany papierowych

założyli tu obóz wojskowy Ulcisia

współczesnej sali teatralnej. Wspa-

ski. Po naszym występie określił

pieniędzy na bilon – radź sobie jak

Castra (wilczy zamek). Po odejściu

Dlaczego właśnie do Bu-

niale wyposażonej i posiadającej

nasz teatr jako „zawodowych wyci-

umiesz. Ale zawsze są dobrzy lu-

Rzymian okolice w IX wieku zasie-

dapesztu?

zaplecze, pozwalające organizować

Budapeszt już po raz trzeci…

skaczy łez”, bo potrafiliśmy wzruszyć

dzie i wspomogą utrudzonych wę-

dlili Madziarzy. Nazwa miejscowości

tu różne imprezy. Sala rozliczona na

Decyzja o naszym zaproszeniu do

publiczność i jego.

drowców.

pochodzi od kościoła św. Andrzeja,

około 100-150 miejsc, ale można tę

Budapesztu zapadła w maju w szcze-

Przy każdej okazji naszego tu

Po Szentendre wracamy do

który jako pierwszy stanął na szczy-

ilość powiększyć, dostawiając krze-

gólnym miejscu. Spotkaliśmy się z

pobytu nadarza się okazja na zwie-

Budapesztu (raczej do Budy, bo tak

cie wzgórza.

sła. Na naszym spektaklu krzesła

Marią Felföldi 2 maja na dziedzińcu

dzenie tego wspaniałego miasta.

nazywa się prawobrzeżna część

W średniowieczu zaczęli na-

dostawiano.

Pałacu Prezydenckiego w Warszawie

Wybrzeże Dunaju, wzgórze zamko-

miasta) i zwiedzamy jego najstarszą

pływać tu Serbowie uchodząc ze

Widzami byli Polacy, mieszka-

przy okazji odebrania nagród pań-

we, mosty, budynek Opery, Pomnik

część – starówkę z zamkiem kró-

swojego kraju przed Turkami, a

jący od lat na Węgrzech – osoby w

stwowych. Nie widzieliśmy się gdzieś

Bohaterów, katedra św. Stefana

lewskim. Wita nas tu herb Arpadów

później Chorwaci, Niemcy, Słowacy