10

przegląd wydarzeń

19 grudnia 2014–15 stycznia 2015 nr 23–24 (219–220) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Zasłużyli na pamięć

kościół w obliczu

dwóch totalitaryzmów

„Moja rzeczywistość sprowadzała się do tych kilku słów: głód,

Losy Kościoła katolickiego w Europie Środkowo-

chłód, brud, nędza i ubóstwo, robactwo, choroby i śmierć. W tych

Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917–

warunkach wytrwałem” – pisał o swoim pobycie na zesłaniu Witold

1990) przybliżyła konferencja duchownych i świec-

kich naukowców z Polski. Obrady zorganizowane

Wróblewski. Pod tymi słowami mógłby się podpisać każdy z auto-

przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszo-

rów wspomnień umieszczonych w książce „Kombatanci lwowscy”.

wie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie,

12 grudnia w siedzibie Konsulatu Generalnego RP we Lwowie

Lwowskie Wyższe Seminarium Duchowne i parafię

odbyła się uroczysta promocja książki, na którą złożyły się wspo-

katedralną we Lwowie odbyły się 10-11 grudnia w ku-

rii lwowskiej obrządku łacińskiego.

mnienia i życiorysy 40 osób – członków Lwowskiego Towarzystwa

Kombatantów i Osób Represjonowanych 1939-1945.

ster Jan Stanisław Ciechanowski,

kierownik Urzędu do Spraw Kom-

batantów i Osób Represjonowanych

wraz z osobami towarzyszącymi z

urzędu, wydawca Bernard Nowak,

major Waldemar Kruszyński, prezes

stowarzyszenia „Wolność i Nieza-

wisłość” wraz z członkami zarządu

i młodzieżą ze szkół warszawskich.

liła się dr hab. Maria Dębowska z Ka-

Wśród gości honorowych spotkania

KONSTANTY CZAWAGA

tolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

była córka gen. Władysława Andersa

tekst i zdjęcie

Jana Pawła II. Zwróciła uwagę na

– Anna Maria Anders. Zgromadzili się

duszpasterzy-ochotników w Rosji

„Sympozjum przypomina mło-

członkowie Towarzystwa Kombatan-

Sowieckiej w pierwszej połowie lat

dym sytuację Kościoła na tych tere-

tów, osoby duchowne i licznie zebra-

dwudziestych XX w. Dr Witalij Ro-

nach – powiedział lwowski metropo-

ni goście. Książka powstała dzięki

sowski z KUL przedstawił nieznane

lita. – Jest to bardzo ważne również

inicjatywie Konsulatu Generalnego

wspomnienia  kapłanów  diecezji

dla przyszłości naszego Kościoła, po-

i Urzędu do Spraw Kombatantów

kamienieckiej i żytomierskiej, repre-

nieważ z tego doświadczenia może-

i Osób Represjonowanych.

sjonowanych w ZSRR, zachowane

my wyciągać wnioski na przyszłość.

„Nie potrafimy do końca oddać

w zasobach Archiwum Watykań-

Myślę, że możemy się wiele nauczyć

cześć tym, którzy przeszli straszliwą

skiego. Została omówiona sytuacja

od kapłanów, którzy mimo prześla-

gehennę losu. Nie umiemy do końca

Kościoła katolickiego na Białorusi,

dowań trwali, nie poddawali się, ale

wyrazić i do końca okazać naszego

na Węgrzech, na Słowacji, innych

wypełniali swój kapłański obowiązek

szacunku. Staramy się to robić na

Konsul RP we Lwowie Marcin Zieniewicz

krajach w okresie dwóch totalitary-

głoszenia słowa Bożego, udziela-

ile możemy i na ile umiemy. Ta książ-

zmów. Ks. dr hab. Józef Szymański

nia sakramentów. Wierni bardzo to

udzieliła obszernego wywiadu Tara-

ka jest wynikiem takich działań. Jest

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

z Włocławka mówił o „obrzędowości

sobie cenili. Kapłani spotykali się z

sowi Martynence i dzięki temu mie-

absolutnie konieczne, aby tworzyć

tekst

świeckiej” jako środku przekazu idei,

różnymi trudnościami, ale jest to ich

liśmy nie tylko spisany życiorys, ale

możliwości upamiętnienia tego w taki

EUGENIUSZ SAŁO

wyobrażeń i uczuć ludzi radzieckich

heroizm i myślę, w wielu wypadkach

więcej informacji o jej życiu. Odwie-

sposób, aby dać wiedzę o tym co się

zdjęcie

w propagowaniu światopoglądu ma-

także męczeństwo, za co jesteśmy

dzaliśmy ludzi w ich domach. Wielu z

działo, co przeżywali ci ludzie na-

terialistycznego. Sam w latach 1991-

im dzisiaj wdzięczni i pozostaną dłu-

nich już nie wychodziło lub było przy-

- Idea powstania książki, w której

stępnym pokoleniom. Jest to ten na-

1995 pracował na Podolu: w Murafie,

go w naszej pamięci”.

kutych do łóżka. Chętnie dzielili się

umieszczone byłyby wspomnienia

turalny przekaz międzypokoleniowy”

w Żmerynce i w Kirowogradzie. Wy-

Wśród takich postaci był biskup

swymi przeżyciami, opowiadali to, co

członków towarzystwa zrodziła się

– podkreślił na prezentacji książki go-

znał, że tamtejsi katolicy byli dla nie-

kamieniecko-podolski Jan Olszański

jeszcze pamiętali, pokazywali doku-

podczas rozmów z prezes towarzy-

spodarz spotkania konsul generalny

go nauczycielami i świadkami wiary,

(1919–2003), o którego misji dusz-

menty, fotografie. Były to fascynujące

stwa Stanisławą Kalenową – mówił

Jarosław Drozd.

przybliżając go do Boga.

pasterskiej po II wojnie światowej w

opowieści. Prawie wszystkie mogłyby

w wywiadzie dla czytelników Kuriera

Po części oficjalnej odbyło się

Patronat honorowy nad konfe-

opiniach sowieckich funkcjonariuszy

posłużyć za scenariusze filmowe. W

główny inicjator i koordynator wyda-

przyjęcie opłatkowe, które poprze-

rencją objęli: arcybiskup lwowski

bezpieczeństwa mówił ks. prof. Józef

wielu wypadkach trudno było uwie-

nia konsul Marcin Zieniewicz. – Były

dziła ceremonia wręczenia odzna-

Mieczysław Mokrzycki i marszałek

Wołczański z Uniwersytetu Papie-

rzyć, że człowiek jest w stanie tyle

to lata 2009-2010. Żyło jeszcze wte-

czeń oraz dyplomów, przyznanych

województwa podkarpackiego Wła-

skiego Jana Pawła II w Krakowie.

przeżyć i to wszystko przetrzymać.

dy większość członków, w tym sama

przez Fundację „Lwów i Kresy Połu-

dysław Ortyl.

Osobistymi wspomnieniami ze spo-

W swych wspomnieniach – a raczej

pani Stanisława. Jej ideą było spi-

dniowo-Wschodnie”. Natomiast kon-

KG

tkań z ks. Janem Olszańskim podzie-

w spisanym życiorysie, bo w czasie

sanie wspomnień członków, wśród

sul generalny Jarosław Drozd wręczył

prac nad książką już nie żył – ujął to

których byli żołnierze września 1939

ministrowi Ciechanowskiemu medal

Witold Wróblewski. Napisał tak: „Moja

roku, więźniowie niemieckich obozów

Czynu Legionowego na pamiątkę

poszukuję krewnych

rzeczywistość sprowadzała się tam

zagłady i lagrów sowieckich czy oso-

walk Legionów Polskich w Galicji

do tych kilku słów: głód, chłód, brud,

by pokrzywdzone w czasie powojen-

podczas I wojny światowej. Lwow-

nędza i ubóstwo, robactwo, choroby

nych przemieszczeń ludności. Były

scy kombatanci zostali obdarowani

Podczas naszego ostatniego po-

i śmierć. W tych warunkach wytrwa-

to bardzo zróżnicowane, tragiczne, a

upominkami przygotowanymi przez

bytu we Lwowie odwiedziliśmy Cmen-

łem. Jestem synem tej ziemi, która

zarazem niezwykle interesujące losy.

Urząd do Spraw Kombatantów i

tarz Janowski i znaleźliśmy grób pod-

też jest moją Ojczyzną”. Pod tymi

Ta publikacja byłaby swego rodzaju

Osób Represjonowanych i Stowa-

komisarza Policji Państwowej Emi-

słowami mógłby podpisać się każdy

hołdem dla nich wszystkich. Nieste-

rzyszenie „Wolność i Niezawisłość”.

liana Czechowskiego. Został on za-

z autorów wspomnień. Nie udało się,

ty do prac przystąpiliśmy dopiero po

Minister Jan Stanisław Ciecha-

mordowany 23.03.1932 r. we Lwowie

niestety, porozmawiać ze wszystkimi

śmierci pani Stanisławy. Ideę spisa-

nowski przyznał Medale Pro Patria:

przy ul. Stryjskiej, w drodze do pracy.

kombatantami – odeszli na wieczną

nia tych wspomnień poparł konsul

Leszkowi Durysowi, Danucie Kuziw,

Zabójstwo miało podtekst polityczny.

wartę. Pozostały jednak po nich ży-

generalny Jarosław Drozd. Dzięki

Halinie Rumińskiej. Minister Kultury

Pogrzeb odbył się 25.03.1932 i był

ciorysy i spisane wspomnienia, które

redaktorom Kuriera Galicyjskiego

i Dziedzictwa Kulturowego RP przy-

wielką manifestacją społeczeństwa

przekazywali do Urzędu ds. Kom-

Krzysztofowi Szymańskiemu, Julii

znał odznakę honorową „Zasłużony

polskiego. Msza pogrzebowa odbyła

batantów w Warszawie. Wszystkie

Łokietko, prezesowi towarzystwa

dla kultury polskiej” Władysławowi

się w kościele oo. Bernardynów.

te materiały wydobyto z archiwów

Władysławowi Maławskiemu udało

Maławskiemu. Dyplomy i odznaki „

Emilian Czechowski

W dokumentach do których do-

Konsulatu Generalnego we Lwowie

się tę ideę nareszcie zrealizować –

Za Honor i Prawdę” Fundacji „Lwów

go? Jakie były ich dalsze losy, czy

tarłam wyczytałam, że córki komisa-

i Urzędu ds. Kombatantów w War-

podkreślił konsul Zieniewicz.

i Kresy Południowo-Wschodnie”

ktoś jeszcze żyje? Bardzo byśmy

rza Czechowskiego były uczennica-

szawie. W taki sposób udało się uzy-

Na szczęście, w chwili, kiedy roz-

otrzymali: ks. Jan Nikiel, o. Włady-

chcieli dotrzeć do nich. Będę bardzo

mi 5 i 8 klasy gimnazjum im. królowej

skać wszelkie dostępne informacje.

poczynaliśmy pracę nad książką żyło

sław Lizun, Irena Hałamaj, Janina

wdzięczna za pomoc w tej ważnej dla

Uroczysta  promocja  książki,

jeszcze wiele osób. Bogusława Czor-

Andrejczuk, Stefan Adamski, Marta

Jadwigi. Grób jest w miarę ogarnięty,

wydanej przez wydawnictwo Test z

na, Teodor Furta, Stanisław Siwiec

Markunina, Jarosław Drozd, Szkoła

nas sprawie.

należałoby go tylko trochę odświe-

Polski odbyła się w siedzibie Kon-

mogli się podzielić swymi wspomnie-

nr 10 im. Marii Magdaleny, Polski

żyć. Poszukuję kontaktu z osobami,

sulatu Generalnego RP we Lwowie.

niami. Sama pani Stanisława kilka ty-

Teatr Ludowy we Lwowie.

które mogą coś wiedzieć na temat

Grażyna Szkonter, Kielce

Przybyli goście z Polski w tym mini-

godni przed swoją tragiczną śmiercią

KG

rodziny kom. Emiliana Czechowskie-

e-mail: gagasz@op.pl