19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 19 grudnia 2014–15 stycznia 2015 nr 23–24 (219–220)

święta Bożego Narodzenia

syłkę prowiantów na „wilię”, jaka od-

czas wojny w lazaret. We czwartek

będzie się we wszystkich kuchniach

urządzono dla rannych wigilię, a o

miejskich. Prócz innych potraw przy-

północy odbyła się w kaplicy Zakładu

w okupowanym Lwowie

padnie „na głowę” po jednym struciu i

msza pasterska, przed którą odpra-

dużym śledziu astrachańskim.

wili wszyscy żołnierze spowiedź. W

kaplicy zgromadziło się kilkadziesiąt

osób, a wśród gości zauważyć moż-

Kurier Lwowski

Zbliżające się święta Bożego Narodzenia napawają wszystkich radością, za-

- Gwiazdka dla dzieci w ochron-

na było wiele wyższych oficerów

chęcają do odświeżenia i zacieśnienia kontaktów z rodziną oraz spędzeniu

kach miejskich. Z polecenia prezy-

armii rosyjskiej, sióstr miłosierdzia,

dium miasta, we wszystkich ochron-

samarytanek itd. Przy dźwiękach

wspólnie wieczerzy wigilijnej i samych świąt. Z podobną nadzieją myśleli o

kach miejskich, a to przy ul. Bema,

partię solową wykonała p. Maria

zbliżających się świętach Polacy w przedwojennym Lwowie, ale niestety roz-

Tańskiej, Wincentego Pola, Żółkiew-

Głowińska.

skiej, w Sokole II., przy ul. Łyczakow-

poczęta 1 września 1939 r. II wojna światowa zmusiła wszystkich do znaczne-

skiej, Kościuszki i Zamarstynowskiej

28 grudnia,

go skorygowania planów. Nie osłabiła jednak radości z narodzin Zbawiciela.

rozpocznie się od dziś rozdawanie

Słowo Polskie:

gromadzącej się tam dziatwie ciepłej

Aura dotrzymała zwyczaju. Jak

odzieży, paltocików, spodni itd. Przy

zwykle, w oba dni mieliśmy odwilż.

GRZEGORZ CHAJKO

rozdawnictwie uwzględnione też

Dzisiaj w nocy śnieg puszysty przy-

Trudno omawiać tutaj życie

będą dzieci ubogich rodziców, nie-

krył ulice. Niebawem ozwą się na

wszystkich warstw społecznych Lwo-

uczęszczających do ochronek.

nich dzwonki sanek.

wa okresu wojny, ale warto, przynaj-

- Ze świąt. Wieczerze wigilijne w

mniej w zarysie, przedstawić życie

tanich kuchniach, subwencjonowa-

24 grudnia,

społeczności kleryków lwowskiego

nych przez miasto, miały wszędzie

Słowo Polskie

Seminarium Duchownego oraz me-

W wydaniu popołudniowym w

charakter domowych uroczystości.

tropolity abpa Bolesława Twardow-

artykule redakcyjnym W wigilię 1914

Zawdzięczać to należy kierownicz-

skiego.

czytamy:

kom, zacnym paniom, które z wiel-

Dla nich święta w okupacyjnej

Przy stole wigilijnym wiele miejsc

kim i ofiarnym wysiłkiem prowadzą

rzeczywistości na zawsze pozostały

pustych. Zawsze dotąd wiedzieliśmy,

to dzieło samopomocy obywatel-

w pamięci. Z pewnością za najgor-

gdzie w tym dniu było centrum świa-

skiej. Tym obywatelkom należy

sze uważali oni te, które przypadły

ta; dzisiaj ognisko domowe bez bla-

się ogólna wdzięczność i uznanie

w okresie sowieckich rządów w mie-

sku. Kto został, uważa się za prze-

za ich bezinteresowny trud. Dano

ście. Problemy rozpoczęły się już w

żytek, bo świat jest w okopach – na

temu uczuciu wyraz w jednej z naj-

1939 r., kiedy to najpierw abp Twar-

pozycji. Tam płonie ognisko życia –

większych kuchni, prowadzonej w

dowski (prawdopodobnie 2 listopa-

na gruzach, na mogiłach, podsycane

gmachu Sokoła-Macierzy przez p.

da), a potem 9 grudnia Seminarium

ofiarami milionów istnień. Jednostka

Zofię Strzałkowską. Jeden z uczest-

Duchowne, zostali wyrzuceni z zaj-

jest tam znikomością, a jednak jest

ników tej skromnej wieczerzy złożył

mowanych od dziesięcioleci gma-

wszystkim. Z niej, wielorakiej składa

w niewyszukanych ale szczerych

chów i musieli szukać mieszkań u

się wielki rycerz, który przez ten bój

słowach podziękowanie wszystkim

innych, dobrych gospodarzy. Metro-

i grób idzie w przyszłość, salutując

obywatelkom w tej kuchni pracują-

polita został przygarnięty przez księ-

przeznaczeniu, jak gladiator:

cym na ręce kierowniczki.

ży misjonarzy przy ul. Dwernickiego

– Ave vita, morituri te salutant!

48, w którym pozostał do sierpnia

Zaś w numerze z 31 grud-

1941 r. Klerycy natomiast przenieśli

Kurier Lwowski wcielał na-

nia Słowa Polskiego redakcja

się w większości do klasztoru księży

dzieję swym czytelnikom:

zwraca się do czytelników:

zmartwychwstańców.

Bóg się rodzi! Nigdy święta Bo-

- Z chwili. Żegnamy dzisiaj stary

Zmiana miejsca zamieszkania

żego Narodzenia nie były tak smutne

rok. Rok osobliwy, niezwykły, nieza-

z pewnością wpływała na samopo-

w Polsce, jak obecnie, nigdy też nie

pomniany. W latach późniejszych,

czucie wymienionych osób, ale nie

przemawiały one bardziej do duszy

i my i epigoni nasi, zwracać się ku

był to najważniejszy, jak się wydaje,

Polaka, nie budziły głębszych reflek-

niemu będą wspomnieniami. Wstęp

ny niemiecko-sowieckiej do miasta

zaopatrzenia Seminarium była kon-

czynnik, który wpływał na obniżenie

sji. Smutno dziś w Polsce, bo nie ma

do jednej z ksiąg „Pana Tadeusza”

wkroczyły wojska nowego okupanta

tynuowana aż do 1944 r.

radości przeżywania świąt. Do tych

w kraju rodziny, która nie opłakiwała-

można śmiało odnieść do kończące-

– niemieckiego. Dla interesujących

Wigilia i święta 1944 r. wypadły

istotniejszych zaliczał się bowiem

by kogoś drogiego. Wojna dotknęła

go się roku:

nas osób nastąpiła częściowa po-

nadzwyczajnie. Wieczorem, 24 grud-

brak dostatecznej liczby towarów

wszystkich, liczne miasta zamieniły

„O roku ów! Kto ciebie widział

prawa warunków życia. Do najbar-

nia, o godz. 18.00, przybył do Semi-

i pożywienia na rynku. Z tego też

się w kupy gruzów, a wsie zniknę-

w naszym kraju!

dziej widocznych oznak zaliczał się

narium nowy arcybiskup lwowski Eu-

względu pierwsze okupacyjne święta

ły z widowni. Zniszczenie stało się

Ciebie lud zowie dotąd rokiem

niewątpliwie fakt oddania Kościołowi

geniusz Baziak, który objął rządy po

wypadły nader skromnie. Abp Twar-

powszechnym, bo wojna dotknęła

urodzaju,

rzymskokatolickiemu zrujnowanego

zmarłym 22 listopada Bolesławie

dowski przeżywał je wraz z najbliż-

tych nawet, którzy pozostali w domu

A żołnierz rokiem wojny: dotąd lubią

pałacu arcybiskupiego i podobnież

Twardowskim. Nowy metropolita

szymi księżmi i mieszkańcami domu,

i nie biorą w niej czynnego udziału.

starzy

gmachu Seminarium Duchownego.

połamał się opłatkiem z wszystkimi

w którym przyszło mu zamieszkać.

Podzielili się oni na dwa walczące

O tobie bajać, dotąd pieśń o tobie

Zwrot ten jednak dawał spore na-

wychowawcami i klerykami oraz pra-

W wieczór wigilijny gospodarze urzą-

ze sobą obozy, które złorzeczą sobie

marzy...”

dzieje na poprawę sytuacji. W ciągu

cującymi w kuchni siostrami borome-

dzili wieczór kolęd, podczas którego

wzajemnie i życzą sobie śmierci na-

Czekać będzie rok pamiętny na

kilku miesięcy dotychczasowi loka-

uszkami. Następnie księża przełożeni

starano się zapomnieć o niedolach

wzajem. W kraju powstało stąd roz-

swego piewcę, na mocne, ważkie

torzy powrócili do tych obiektów.

wraz z arcybiskupem spożyli wiecze-

trwającej wojny. Przy okazji składano

dwojenie, jakiego nie widziano dotąd.

słowa, co by ucieleśniły grozę i potę-

W wigilię Bożego Narodzenia

rzę wigilijną, na której z powodu braku

sobie życzenia.

W rodzinie mąż powstaje przeciwko

gę, nadzieje i rozpacze doby współ-

1941 r. księża lwowscy zebrali się w

ryb, podano mięso wołowe. Zdziwiło

Klerycy natomiast, dzięki decyzji

żonie, syn przeciwko ojcu, brat po-

czesnej. A ogół żywym słowem dzie-

rezydencji arcybiskupa, aby zgodnie

to hierarchę, który zapytał: „To teraz

rektora Seminarium ks. prof. Stani-

czyna nienawidzić brata, a wszystko

ciom i wnukom przekazywać będzie

ze zwyczajem jeszcze przedwojen-

na wigilię podaje się już mięso?”. W

sława Frankla, otrzymali możliwość

dlatego, że każdy zapatruje się ina-

rzeczy widziane i słyszane, i własne

nym, złożyć mu życzenia i połamać

odpowiedzi jeden z księży powiedział:

wyjazdu na czas świąt do rodzin-

czej na wojnę obecną, każdy inne

przeżycia duszy. Dla wielu bowiem

się opłatkiem. Klerycy zaś przeżywali

„To chyba morska krowa”. Pomimo ra-

nych domów, z czego najprawdopo-

przywiązuje do niej nadzieje. W ta-

osobiście i dla narodu naszego rok

te święta materialnie lepiej niż po-

dosnego, jak mogłoby się wydawać,

dobniej w większości skorzystali.

kich warunkach święto Bożego Naro-

mijający stal się slupem granicznym

przednie, gdyż dzięki proboszczowi

przeżywania tych świąt, wszystkim

Trwająca nieustannie okupacja

dzenia ma wyjątkowe znaczenie, bo

między dwiema epokami żywota. Jak

z Siemianówki, ks. Janowi Bałyso-

obecnym udzielała się bliżej wów-

sowiecka, a wraz z nią postępujące

wnosi do dusz naszych pokój, zgodę

małe, jak znikome stają się obecnie

wi i zaangażowaniu jego parafian,

czas jeszcze niezdefiniowana obawa

ubożenie ludności, nie pozwoliło na

i jedność, byle zostało należycie zro-

rzeczy, które się dokonywały na na-

udało się dostarczyć sporą ilość

o dalsze losy ich i Lwowa, wobec

większą zmianę w świętowaniu Bo-

zumiana i odczute...

szych ziemiach czy w naszym kraju

produktów, w tym mleka. Niespo-

faktu objęcia ponownych rządów w

żego Narodzenia w następnym 1940

„Bóg jest miłość” – odpowiada

przed wybuchem wojny: zaczynają

dzianką była dostarczona przez

mieście przez Sowietów. Obawy oka-

r. Ze szczątkowych źródeł wiadomo,

św. Jan Ewangelista, a za nim po-

się zacierać w pamięci szczegóły

tego duchownego spora ilość ryb.

zały się słuszne, gdyż w lecie 1945 r.

że abp Twardowski odprawił 24 grud-

wtarza to cały kościół katolicki, na-

targów o reformę wyborczą, przygo-

Pasterkę przyszli kapłani mieli w

Seminarium zostało ewakuowane do

nia pasterkę o godz. 17.00, gdyż ze

zywając Boga najwyższą dobrocią

towań wyborczych do Sejmu, i ty-

kaplicy seminaryjnej, gdzie też w

Kalwarii Zebrzydowskiej.

względu na zarządzenia sowieckie,

i miłością, najtroskliwszym i najlito-

siące innych drobiazgów, do których

noc sylwestrową modlili się na ado-

Arcybiskup Baziak pozostał we

nie wolno było celebrować jej o pół-

ściwszym Ojcem.

pierwotnie przywiązywaliśmy wielkie

racji Najświętszego Sakramentu w

Lwowie do 26 kwietnia 1946 r., kiedy to

nocy. Natomiast klerycy połamali się

znaczenie. Wielkość ta wobec ogro-

intencji Ojczyzny.

wyjechał ze Lwowa na zawsze. Świę-

opłatkiem z wychowawcami swojego

mu chwili współczesnej okazała się

Kurier Lwowski:

W podobny sposób przebiegały

ta Bożego Narodzenia poprzedniego

Seminarium, złożyli sobie życzenia i

- Boże Narodzenie u rannych i

rzeczą względną. Ale wielkość doby

najprawdopodobniej wigilia i święta

1945 r. spędził on u ojców franciszka-

zjedli razem skromną wieczerzę wi-

inwalidów. Do najprzyjemniejszych

obecnej, minionego roku, okaże się

w 1942 r. i 1943 r., chociaż nie ma

nów we Lwowie, dokąd przeniósł się

gilijną.

chwil, jakie spędzić można było pod-

właściwie dopiero w perspektywie

na ten temat żadnych przekazów.

w sierpniu tegoż roku po ponownym

W czerwcu 1941 r. nastąpiła wy-

czas świąt, zaliczyć należy gwiazdkę

historycznej.

Wiadomo jednak na pewno, że ak-

wyrzuceniu go przez Sowietów z pa-

raźna zmiana w życiu mieszkańców

w Zakładzie św. Teresy przy ul. Le-

Witaj 1915 roku – roku nadziei!

tywność ks. Jana Bałysa w sferze

łacu arcybiskupów lwowskich.

Lwowa, gdyż wskutek wybuchu woj-

ona Sapiehy, który przemienił się na

KG