23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 19 grudnia 2014–15 stycznia 2015 nr 23–24 (219–220)

Stan wojenny

przedstawiono zarzuty prokurator-

całości zastawiony sprzętem z ostrą

skie i osądzono na kary więzienia.

amunicją, gotowym do natychmiasto-

Ale Polska nie byłaby Polską,

wego wyruszenia na granicę. Z Jawo-

gdyby jej obywatele poddali się tym

rowa przełożono w tempie ekspreso-

represjom. W reakcji na wprowadze-

wym drogę z płyt betonowych, która

nie stanu wojennego Solidarność

przez długi czas służyła potem jako

13 grudnia 1981 roku. W mroźny, grudniowy, nie-

podjęła akcje protestacyjne m. in.

dojazdowa do późniejszego przejścia

w Stoczni Gdańskiej im. Lenina (16

granicznego w Krakowcu-Korczowej.

dzielny poranek w radiu i telewizji co kilka minut

grudnia 1981), Hucie im. Lenina w

Koledzy, pełniący w tamtym czasie

Krakowie (z 15 grudnia na 16 grud-

służbę w wojsku, więcej czasu prze-

powtarzane było wystąpienie gen. Wojciecha

nia), Fabryce Samochodów Cięża-

bywali w ukrytych punktach dowo-

Jaruzelskiego, który ponurym, bezbarwnym gło-

rowych w Lublinie (z 16 grudnia na

dzenia w lasach pod Krakowcem niż

17 grudnia), Stoczni im. Warskiego w

w koszarach we Lwowie.

sem obwieszczał urbi et orbi: „Kierując się po-

Szczecinie (z 14 grudnia na 15 grud-

Jak wytłumaczyć blokadę maga-

nia), w Hucie Katowice (23 grudnia),

zynów z bronią, amunicją, sprzętem

trzebą zapewnienia wzmożonej ochrony podsta-

w kopalniach węgla kamiennego na

i paliwem jednostek Wojska Polskie-

Śląsku – kopalni „Manifest Lipcowy”

go przez oddziały sowieckie?

wowych interesów państwa i obywateli, w celu

(podczas akcji rannych zostało 4 gór-

Czy Jaruzelski miał inne wyjście?

stworzenia warunków skutecznej ochrony spo-

ników), 16 grudnia 1981 w trakcie pa-

Na to pytanie już nam nie odpowie.

cyfikacji kopalni Wujek zastrzelono 9

Zresztą, milczał przez te wszystkie

koju, ładu i porządku publicznego oraz przywró-

górników. W innych kopalniach trwa-

lata, choć mógł chyba wiele na ten

ły protesty – w KWK Ziemowit (do

temat powiedzieć. Czy chciano go

cenia naruszonej dyscypliny społecznej, a także

22 grudnia) i KWK Piast, gdzie 1000

słuchać? Całe szczęcie, że Polska

górników przebywało pod ziemią do

nie stała się drugą Czechosłowacją,

mając na względzie zabezpieczenie możliwości

28 grudnia 1981. A trzeba tu dodać,

bo krwi byłoby o wiele więcej. „Brat-

sprawnego funkcjonowania władzy i administra-

że wiele z tych obiektów zostało zmi-

nie” armie czekały tylko na możli-

litaryzowanych na mocy dekretu o

wość odwetu za 1968 rok. Jaruzelski

cji państwowej oraz gospodarki narodowej (…)

stanie wojennym.

wybrał mniejsze zło. Ale za to osądzi

Zwykli obywatele przeciwni poli-

go historia, która w ostatnim roku

Rada Państwa wprowadziła stan wojenny”.

tyce gen. Wojciecha Jaruzelskiego,

dała nam wszystkim – Ukraińcom,

zaczęli nosić na ubraniu oporniki jako

Polakom i Europejczykom – wiele do

symbol protestu. Symbolem oporu

myślenia na temat Rosji, warto przy

opracował

stał się oznaczający zwycięstwo

okazji pamiętać, że rządy na Kremlu

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

znak V (victoria), a popularność zy-

były wówczas o wiele bardziej rady-

skał zając (ten z Playboya), którego

W nocy z soboty na niedzielę o

kalne i zdecydowane, nie liczyły się

podniesione uszy tworzyły ten znak.

godzinie 0:00 oddziały ZOMO (Zmo-

z niczym, ani z nikim.

Czym był stan wojenny w Polsce

toryzowane Odwody Milicji Obywa-

Czym był stan wojenny dla nas,

– błogosławieństwem czy zbrodnią,

telskiej) rozpoczęły areszty działa-

Polaków, zamieszkałych poza grani-

jedynym wyjściem czy ostatnim zry-

czy opozycyjnych. W działaniach

cami kraju na terenie ZSRR? Przede

wem, czującej zbliżający się koniec

na terytorium kraju wzięło udział ok.

wszystkim już działalność Solidar-

panowania PZPR? W tej kwestii

70 tys. żołnierzy Wojska Polskiego,

ności odbiła się brakiem dostępu do

spory toczą się od 33 lat. Zdania są

30 tys. funkcjonariuszy MSW oraz

polskiej prasy, która do połowy 1980

podzielone, tak jak podzielona jest

bezpośrednio na ulicach miast 1750

roku dochodziła bez ograniczeń. Za-

opinia społeczna w Kraju. Podstawą

czołgów i 1400 pojazdów opancerzo-

częto zagłuszać audycje Polskiego

negatywnej oceny stanu wojennego

nych, 500 wozów bojowych piechoty,

Radia i Telewizji. Polaków baczniej

jest błędne przekonanie, że ZSRR

9000 samochodów oraz kilka eskadr

obserwowano w miejscach pracy

nie wprowadziłby wojsk do Polski,

helikopterów i samoloty transporto-

i na uczelniach, odsuwając ich od

bo prowadził wówczas ciężkie walki

we. 25% wszystkich sił skoncentro-

stanowisk, które miały jakiekolwiek

w Afganistanie. Skoro tak, to w jaki

wano w Warszawie i okolicach. 10

znaczenie militarne czy powiązanie

sposób wytłumaczyć szereg fak-

tysięcy funkcjonariuszy wzięło udział

niego w ramach kontroli i neutralizo-

z tajemnicą państwową. Służby spe-

Wydawano jedynie dwie gazety rzą-

tów, które mogliśmy zaobserwować

w Akcji „Jodła”, której celem było za-

wania organizacji opozycyjnych.

cjalne inwigilowały środowisko. Po-

dowe – „Trybunę Ludu” i „Żołnierza

mieszkając przy granicy we Lwowie,

trzymanie i umieszczenie w uprzed-

W ciągu pierwszego tygodnia

lacy, absolwenci uczelni, dostawali

Wolności”.

obok jaworowskiego poligonu – jed-

nio przygotowanych aresztach i wię-

stanu wojennego w więzieniach i

skierowania do pracy do odległych

Polską Służbę Bezpieczeń-

nego z największych w Europie?

zieniach wytypowanych osób, uzna-

ośrodkach internowania znalazło

terenów Ukrainy lub ZSRR. Szeroko

stwa w działaniach wsparł aktywnie

Byliśmy świadkami wzmożonej akcji

nych za „groźne dla bezpieczeństwa

się ok. 5000 osób. Ogółem zostało

znany jest przykład represji, które

wschodnioniemiecki aparat bezpie-

armii radzieckiej. W stanie ostrej go-

państwa”.

internowanych ok. 10 000 osób w 49

dotknęły aktorów Polskiego Teatru

czeństwa STASI (Grupę Operacyjną

towości był cały sztab Przykarpac-

Opanowane i wyłączone zostały

ośrodkach na terenie całego kraju.

Ludowego we Lwowie za złożenie

STASI założono w Warszawie już w

kiego Okręgu Wojskowego, w którym

obiekty teletransmisyjne i centrale

Byli to głównie przywódcy Solidarno-

wiązanki kwiatów pod pomnikiem

połowie 1980). Działania STASI i SB

mieścił się główny punkt dowodzenia

telefoniczne. Do 451 obiektów w

ści, doradcy związku i związani z nim

Mickiewicza. Polak stał się zagroże-

wspierała i koordynowała radziecka

wojsk sprzymierzonych (rosyjskich,

całym kraju wkroczyły uzbrojone

intelektualiści oraz działacze opozy-

niem systemu, należało mieć go na

KGB, która już od połowy lat 70.

czeskich i niemieckich). Poligon był w

oddziały. Zaraz po północy zamil-

cji demokratycznej. Wielu z nich

oku – „aby czegoś nie nabroił” – jak

działała w krajach Bloku Wschod-

kły cywilne telefony, w tym także

mawiał ojciec narodów i jego wierni

w ambasadach i konsulatach. Po

uczniowie.

kilku dniach wprowadzono cenzurę

A jednak był to początek końca

korespondencji i rozmów telefonicz-

kremlowskiego kolosa na glinianych

nych – w słuchawkach telefonicznych

nogach. Ponad półtorej roku stanu

informował o tym powtarzający się

wojennego pokazało niezłomność

automatyczny komunikat: „rozmowa

polskiego ducha. Pokazało też, że

kontrolowana, rozmowa kontrolowa-

można i trzeba walczyć z reżymem

na…”

i dzięki tej walce, oporowi zwykłych

W tym samym czasie 350 funk-

obywateli, po latach udało się do-

cjonariuszy milicji i SB, 550 żołnie-

prowadzić do uwolnienia Europy

rzy MSW oraz około 3000 żołnierzy

Wschodniej, do przemian demokra-

obsadziło wszystkie obiekty radia i

tycznych, w wyniku których przyjęto

telewizji. Już 14 grudnia rezerwiści

większość satelitów Rosji do Unii

powołani do jednostek milicji otrzy-

Europejskiej.

mali broń, z zastrzeżeniem, że wy-

Obecnie Rosja stara się przy-

dawanie amunicji należeć będzie do

wrócić „stan posiadania” sprzed

decyzji komendantów wojewódzkich

lat, niszcząc dążenia narodów do

MO. Broń wydawano zmobilizowa-

wolności. Niestety, jako pierwsze

nym członkom ORMO (Ochotniczej

na drodze do odbudowy dawnego

Rezerwy Milicji Obywatelskiej), a

„obozu” znalazły się państwa, które

także emerytom oraz rencistom SB

są najbliżej: Gruzja, Ukraina, Moł-

i MO, zorganizowanym w grupach

dawia. Jak potoczą się losy tych

samoobrony.

państw zależy od wsparcia, które

Wprowadzono godzinę milicyjną,

okaże im cywilizowany świat w ich

zakazano zmiany miejsca pobytu bez

dążeniach do demokracji, wolności

uprzedniego zawiadomienia władz.

i po prostu do normalności.