29

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 19 grudnia 2014–15 stycznia 2015 nr 23–24 (219–220)

Przeleżał kilka tygodni w szpitalu, bo

wysłać zdjęcia. Potem poszedłem na

stadionie Dynama. W tamtych dniach

Z wydarzeń, których by-

Miałem takie wrażenie, ale nie ana-

miał poważne obrażenia wewnętrzne

Instytucką. Wszędzie pełno ludzi,

zginęły od kul pierwsze 3 osoby na

łeś świadkiem, które byś

lizowałem tego, bo latałem z apara-

po ataku Berkutu. Jak go spotkałem

sprzątają, odbudowują, podają kost-

Majdanie. Potem nastąpił rozejm,

uznał za najważniejsze?

tem, stad mój obraz Majdanu jest taki

w styczniu, to miał jeszcze problemy

kę brukową, umacniają barykady. W

Majdan jest przeżyciem nie do

aż do wydarzeń czarnego czwartku.

czysto fotograficzny, dokumentalny,

z żołądkiem. Zostało tam wtedy ran-

tym momencie zaczepia mnie męż-

zapomnienia. Około trzech miesięcy

Warto też wspomnień, że tam cały

a nie analityczny. Ale tak było.

nych dużo osób i dużo osób zatrzy-

czyzna, który zobaczył, że jestem

minęło, zanim się uspokoiłem i uwol-

czas były osoby zaginione. Było takie

Te postacie ze sceny występowa-

mano.

z aparatem i jestem dziennikarzem

niłem od tego. Majdan był ogromnym

symboliczne miejsce na Majdanie –

ły jedynie tam. Kliczkę widziałem raz

i mówi: „Musisz to zobaczyć”. Za-

przeżyciem emocjonalnym. Żyjesz

but Martens, dziewczęcy, malowany

Czyli byłeś w miarę bli-

na Hruszewskiego obok stadionu Dy-

prowadził mnie do hotelu „Ukraina”

tym non-stop. Gdy byłem w Polsce

w kwiatki, który został znaleziony po

sko, żeby i ciebie poturbo-

namo i został on stamtąd wypchnięty.

i tam w holu zobaczyłem kilkanaście

myślałem co tam się dzieje, a gdy

wypadkach z 30 listopada – symbo-

wano?

Kilka ważnych momen-

Byłem bardzo blisko. Uratowało

ciał przykrytych białymi prześciera-

byłem tam to starłem się zobaczyć

lizował ludzi zaginionych od począt-

tów, których byłeś świad-

mnie to, że się wycofałem po ataku

dłami.

jak najwięcej. Dużo rzeczy z tego

ków protestów. Pamiętam młodych

kiem?

gazowym. Później wróciłem i zrobi-

majdanu będę pamiętał. W ten

ludzi, którzy wywieszali listy zaginio-

A ty nic nie wiedziałeś.

To było od 8 po 12 grudnia, kiedy

łem kilka zdjęć, jak Berkut atakuje

A ja nic nie wiedziałem. Doro-

czwartek miałem ochotę rzucić apa-

nych po tych wypadkach. Mam nawet

był szturm na Majdan. Nie byłem od

ludzi z całą brutalnością.

sły mężczyzna, który mi to pokazał

rat, a złapać za kamień i rzucić nim

takie zdjęcie, gdy młoda dziewczyna

samego początku szturmu. Byłem

rozpłakał się, mówiąc, że to jego

w milicję. Chciałem walczyć razem

wylepia z kolegą nazwiska zaginio-

Wspomniałeś o swojej

tam dopiero później, bo mieszkali-

koledzy. Dopiero wtedy zrozumia-

z tymi ludźmi, którzy walczyli o sie-

nych.

młodości i o skojarzeniach

śmy z Wojtkiem Muchą, kolegą re-

łem co się stało. A ja byłem gdzie

bie, o wolność. Ale inna jest moja

z okresu stanu wojennego…

dakcyjnym, jakieś 12 km od centrum.

Pamiętasz, jak nie star-

Miałem bardzo silne skojarze-

indziej. Jakub Szymczuk zrobił wte-

rola i przy niej pozostanę. Jestem

Pojechaliśmy do domu około 12, a o

czyło materiału na barykady

nia, bo byłem silnie zaangażowany

dy bardzo ważne zdjęcia. Został za

dziennikarzem i staram się swoją

2 w nocy dzwoni do mnie przerażona

i zaczęto zbierać śnieg do

w Grupy Oporu w latach 80. Może

to wyróżniony kilkoma nagrodami.

pracę wykonywać rzetelnie. Pa-

Agata Grzybowska, fotoreporterka z

worków?

nie pamiętam samych zadym, ale

Nie robimy zdjęć dla nagród, ale ja-

miętam swoje myśli, gdy szedłem z

Nie wiem czy faktycznie zabrakło

Gazety Wyborczej i mówi poważnym

pamiętam te lata, lata walki z komu-

kaś rywalizacja w nas jednak tkwi,

obrońcami Majdanu do ataku.

materiału na barykady. Przecież tam

głosem, że zaczął się szturm Maj-

ną. To we mnie tkwiło zawsze. Było

ale nie zazdrość, przynajmniej ja

Ale Majdan zmieniał się przez

cały czas coś znoszono. Jak opony

danu. Nigdy nie zapomnę jej głosu.

nas kilkunastu znajomych chłopaków

tak nie myślę. Do dziś nie mogę w

ten czas. Mam takie zdjęcia kozaka

z liceum i tworzyliśmy grupę, która

sobie ocenić, czy dobrze się stało,

Aleksandra w różnych momentach

rozrzucała ulotki, kolportowała prasę,

że nie byłem pod obstrzałem. Nie

Majdanu. Pierwsze – to on w skórza-

nadawała audycje radia Solidarność.

wiem, czy tego żałuję. Traktuje to

nej kurtce i motocyklowym kasku pod

„Bawiliśmy” się w dość poważną

jako działanie opatrzności. Teraz,

Radą Najwyższą z 6 grudnia, później

konspirację wykonując mały sabotaż.

gdy spojrzę na te wydarzenia to

już inaczej ubranego – w ogromny ko-

Bardziej utkwiły mi w pamięci te sko-

strach się pojawia, ale w tamtym

żuch, aż po sotnika, obrońcę kozac-

jarzenia, niż same walki i zadymy.

czasie, gdy jest się w centrum, gdy

kiej barykady w pełnym ekwipunku z

biegniesz z aparatem w ręku, w ata-

radiostacją, a na koniec, po czarnym

Czy byłeś w jakiejś więk-

ku z obrońcami Majdanu, nie spo-

czwartku – pobity, opuchnięty na po-

szej strukturze, czy była to

sób analizować sytuację. Działasz

grzebie swego towarzysza broni. Tak

grupa samodzielna?

Przez naszą grupę przewinęło

instynktownie. Tam, w największym

ten Majdan ewaluował, tak zmieniali

się kilkudziesięciu chłopaków. Po-

hotelu Ukraina, robiłem zdjęcia za-

się jego obrońcy: od zwykłych ludzi

czątkowo byliśmy związani z regio-

bitych, niczego nie odczuwałem,

do żołnierzy i ich dowódców, po ich

nem solidarności Mazowsze przez

żadne refleksje nie przychodzą ci

tragedie w Parku Maryińskim gdzie

Teodora Klincewicza. Później nasza

do głowy. To jest wszystko za szyb-

zostali brutalnie pobici.

grupa odeszła do grupy twórcy m. in.

ko.

Po miesiącach przeglądając po-

Tygodnika Wojennego i II program

Wcześniej byłem dokumentali-

stacie na zdjęciach widzisz jak ukła-

Konrad Falęcki pokazuje ślady po kulach wieczorem, w

Radia Solidarność, Andrzeja Fede-

stą, dziennikarzem telewizyjnym, ka-

dają się one w jakieś historie.

czarny czwartek

rowicza. W tej grupie robiliśmy wiele

merzystą. Życie jednak wymogło ma

W Kijowie nie znałeś na-

palono przez tydzień. Przez dzień

Wtedy z Wojtkiem próbowaliśmy

akcji aż do 1989 roku.

mnie bycie fotoreporterem. Kiedyś

szego kolegi Pawła Boboło-

zużywano około 10 tys. opon. Miesz-

wydzwonić jakąś taksówkę i wrócić z

Po tych skojarzeniach mogłem

fotografia byłą moją pasją. Potem

wicza, a okazuje się, że stali-

kańcy Kijowa przyjeżdżali i przywozili

powrotem na Majdan jak najprędzej.

ocenić to, co zobaczyłem na Banko-

odszedłem od tego, ale tak się zło-

ście obok siebie i zrobiliście

opony i benzynę skąd się dało. Teren

Dotarliśmy dopiero po półtorej godzi-

wej, jak młodzi ludzie potrafią wal-

żyło, że na Majdanie znalazłem się z

prawie takie samo ujęcie.

samego Majdany okazał się na tyle

nie przypadkowym autem, kierowca

czyć o siebie.

aparatem. Gdy byłem w Rumunii w

Tak, prawie to samo zdjęcie na

duży, że władze nie potrafiły zablo-

i pasażerowie jechali na Majdan wes-

1991 roku na moich oczach zlinczo-

Bankowej 1 grudnia. Czy z Agatą

Wracając do Warszawy

kować tych dostaw. Dziwiliśmy się

przeć protestujących.

wano człowieka. Wtedy też nic nie

Grzybowska też mamy podobne hi-

złapałeś coś w rodzaju uza-

dlaczego tak jest, a oni po prostu nie

czułem – refleksje, emocje, przyszły

storie, ona też był 1 grudnia na Ban-

Wtedy na Majdanie na-

leżnienia…

mieli tyle siły, aby to uszczelnić. Wła-

Początkowo nie, ale później tak.

dopiero po czasie.

kowej, a poznałem ją później. Z wie-

woływano, żeby ściągać jak

dze nie dały temu rady.

Ten pierwszy, kilkunastogodzinny

Wyszedłem przed hotel. Zapa-

loma dziennikarzami poznawaliście

najwięcej ludzi…

Tak. Ale my mieszkaliśmy po dru-

pobyt w Kijowie, później kolejny 6

liłem papierosa. Zobaczyłem jak z

się przy polskim stoliku. Zauważy-

1 grudnia – 11 grudnia –

giej stronie rzeki, w wielkim osiedlu i o

grudnia i dopiero wtedy zauważyłem

hotelu niosą na noszach rannego,

łem też taką niezwykle interesującą

czarny czwartek…

Przyjechałem po raz kolejny w

2 godzinie w nocy tam nic nie jeździ.

zmiany: jak z niczego powstaje małe

z zabandażowaną głową, całą za-

rzecz. Mianowicie początek Majdanu

dzień przed czarnym czwartkiem.

Gdy przybyliśmy okrężna drogą, to

państwo w państwie, ta organizacja i

krwawioną i prawie biegiem przez

był trochę inny niż środek i koniec.

Nie byłem w niedzielę podczas wiecu

już rozwalono barykadę na Instytuc-

to co się tam dzieje – to mnie fascy-

cały Majdan niosą go do Domu

Ludzie w tym czasie się zmieniali. Na

na Majdanie i w poniedziałek pod-

kiej i tam po jednej stronie stały setki

nowało, dotykało się takiej prawdzi-

Związków. Pod hotel Ukraina nie

początku prawie wszyscy mówili po

czas walk pod Radą Najwyższą i na

milicjantów, po drugiej tysiące ludzi,

wej rewolucji. Nie bawiłem się wtedy

mogły podjechać karetki. Pobiegłem

polsku, bo była masa ludzi z zachod-

Instytuckiej, gdy milicja wjechała na

wzajemnie się blokując. Na samym

w oceny, czy to jest rewolucja czy nie,

za nimi i cały czas fotografowałem.

niej i centralnej Ukrainy. Nie miałem

Majdan i zajęła go w połowie. 20 lute-

Majdanie ludzie stali przy scenie,

ale gdy widzisz barykady, parę tysięcy

Gdy odwiozła go karetka ścisnęło

problemów językowych. Później lu-

go, we czwartek o 8 rano wyszedłem

przy Domu Związków Zawodowych

ludzi, którzy siedzą tam dzień w dzień,

mnie za gardło i uświadomiłem so-

dzie się zmieniali.

wraz z Jakubem Szymczukiem foto-

od strony hotelu Chmielnickiego,

to tak to odbierasz. Nie zastanawia-

bie co się dzieje. Dotarło do mnie co

Jak to wszystko się skoń-

reporterem „Gościa Niedzielnego” na

przy ul. Michajłowskiej. Budowano

łem się ile osób się tam przewinęło,

się stało. Zacząłem się za tego ran-

czyło, czy byłeś jeszcze w

Majdan.

kolejne barykady. Ja tam wtedy sta-

ale myślę, że średnio około 5 tys. lu-

nego modlić i płakać. Tak wyglądał

Kijowie?

łem i czekałem na kolejny szturm. Był

dzi codziennie. Liczyłem też ile to mo-

mój czarny czwartek. Nie zapomnę

Nie, musiałem wrócić i załatwić

Co zobaczyłeś?

To, że chłopaki idą do przodu

jeszcze nieudany atak przy gmachu

gło kosztować. Zakładając 5 tys. ludzi

tamtych chwil.

parę rzeczy ważnych dla mnie.

i odbijają ten Majdan. Ruszyliśmy

Administracji Kijowskiej.

przez 90 dni i przez, powiedzmy, 30

Czy pamiętasz te chwile

Trzeba powiedzieć, że wie-

z nimi na Hruszewskiego, przez Plac

Ostatecznie milicja zrezygnowa-

złotych stawki wyżywieniowej, to wy-

już potem, gdy przynoszono

lu z nas, którzy tam byli ma

Europejski, aż do stadionu Dynamo.

ła ze zdobywania całego Majdanu,

chodzi mi około 3-4 mln dolarów. Za

ciała poległych na scenę?

jakieś wyrwy w życiorysie.

Do głowy by nam nie przyszło, że

bo nastał już dzień. Co mnie wtedy

samo tylko jedzenie, plus prąd, plus

Bardzo dobrze pamiętam, bo

Naturalnie, był to kawał wyrwa-

mogą do nas strzelać. Dopiero póź-

uderzyło, że gdy Berkut odchodził z

scena, opał, to niech będzie około 5-6

byliśmy tam jeszcze trzy dni. Jest to

nego życie. Ale jak ktoś jest dzienni-

niej na jednym zdjęciu zobaczyłem

Majdanu 11 grudnia rano, tuż za nimi

mln dolarów za utrzymanie Majdanu

dla mnie nieprawdopodobna historia.

karzem, to jest jego robota i nie ma

jak oficer Berkutu przeładowuje swo-

szedł tłum i z ławek i innych rzeczy,

przez ten okres. Myślę, że nie jest to

Wyszedłem wtedy na Majdan. Było

z tym problemu.

ją broń krótką na placu Europejskim

momentalnie budował na nowo bary-

duża kwota dla oligarchów i opozycji

to 21 lub 22 lutego. Nie było już mi-

Mieliśmy też swoje ulu-

ale ostatecznie tam nie strzelano. Kil-

kady. Wieka radość i każdy coś niesie

jak na warunki ukraińskie.

licji wokół Majdanu. Uświadomiłem

bione miejsca w Kijowie.

ku gliniarzy zostało wtedy wziętych

w ręku i na naszych oczach powstaje

Jednak te początki Majdanu były

sobie, że po raz pierwszy od trzech

Ach, tak. Słynna knajpa o nazwie

do niewoli i mam to na zdjęciach.

barykada. Ogromna determinacja, ale

autentyczne i należy oddzielić je od

miesięcy widzę tu dzieci. Wokół ci-

„24H”. Poznałem tam kilku dzien-

Ten atak szedł falami – zdobywali po

też ogromna organizacja, która jest

sfery politycznej, gdzie interesy są

sza, żałoba, każdy przyszedł z kwiat-

nikarzy z AFP, Reutersa i innych

kilka, kilkadziesiąt metrów i dalej ko-

przepiękną rzeczą tych wydarzeń.

już całkiem inne. Często podkreśla-

kiem, który gdzieś niesie i kładzie.

agencji. Poznałem tam paru fotore-

lejny atak. Moi koledzy dostali jakieś

Bardzo mnie to fascynowało i do tej

liśmy to, że Majdan poza sceną jest

Wtedy było wszędzie pełno kwiatów.

porterów rosyjskich. Tam przebywa-

telefony, że strzelają na Instytuckiej.

pory fascynuje.

zupełnie inny, zupełnie są inne ocze-

Pogrzeby pamiętam, ta cisza i pieśń

liśmy dość często, bo była najbliżej

Ja nie dostałem żadnego i mnie to

Poprzedniej nocy rozbito na ba-

kiwanie społeczeństwa, niż to co

żałobna, którą wtedy śpiewano i te

budynku Związków Zawodowych,

obeszło. Mam wrażenie, że 2/3 Maj-

rykady przy ul. Luterańskiej. Tam też

dzieje się w sferze polityki i układów

okrzyki, że bohaterowie nie umierają.

gdzie było centrum prasowe, sztab

danu w ogóle o tym nie wiedziało.

udało mi się, bo nie bili pałami.

z Janukowyczem. Zresztą tzn. lide-

Jest to bardzo mocne przeżycie. Po

i serce Majdanu, o jakieś 150 m.

Jest to ogromny teren i zza rogu uli-

Później również działy się strasz-

rzy nigdy nie schodzili ze sceny do

czarnym czwartku nie było euforii.

Nasza grupa Polaków zintegrowała

cy nie słyszysz strzałów. W ogóle o

ne rzeczy. 19 styczeń gdzie powstała

ludzi, a Kliczko dostał po „twarzy” w

Każdy był pogrążony w żałobie, za-

się i nasze znajomości i przyjaźnie

niczym nie wiedziałem. Poszedłem

barykada na Hruszewskiego przy

czasie wydarzeń na Hruszewskiego.

dumie.

zostały do dzisiaj.