14

Rozmowy kuriera

27 lutego–16 marca 2015 nr 4 (224) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

każde pokolenie ma swój Majdan

Na Ukrainie zwyciężył zachodni model cywilizacyjny. Rosjanie mieszkający na Ukra-

inie też nie identyfikują się z modelem cywilizacji azjatyckiej. Obecną Ukrainę można

porównać do Siczy Zaporoskiej, gdzie ludzie uciekali od narzuconych im porządków

i stwarzali swoje, wolnościowe. O tym, że obecna Ukraina jest terenem wolności, także

dla Rosjan, WOJCIECHOWI JANKOWSKIEMU opowiada pisarz TARAS PROCHAŚKO.

z Kijowa przychodziło do tego mia-

było powiązane z represjami, KGB,

Był pan na Majdanie?

Tak, byłem kilka razy. Przyjeż-

steczka studenckiego i chciało wię-

berkutem. Gdy opowiadałem o tym

dżałem do Kijowa, ale nie mieszka-

cej dowiedzieć się dlaczego tu jeste-

moim rodzicom, powiedzieli, że jest

łem tam w namiotach.

śmy, o co chodzi. Za każdym razem

to mój wybór i moja droga i nie będą

musieliśmy opowiadać od początku,

mnie zniechęcać, ale zachęcać też

Mam takie wrażenie, że in-

bo był to okres sowiecki i ludzie nie-

nie będą. Gdy mój syn poszedł na

telektualiści ukraińscy przy-

wiele kojarzyli z historii.

Majdan, to przypomniałem sobie

chodzili tylko z wizytą na Maj-

tę sytuację. To jest jego życie i nie

dan.

Ta wasza działalność pro-

Można i tak powiedzieć. Byli lu-

można stać obok tego. Każde poko-

pagandowa dotyczyła zwy-

dzie, którzy chcieli być na Majdanie

lenie musi przeżyć swój Majdan.

kłych mieszkańców Kijowa?

i byli tam od początku do końca.

Wtedy po prostu to miejsce ogro-

Wychodzi to mniej więcej

Odczuwali potrzebę bycia w tej at-

dzone było barierkami. Przychodziło

co 10-15 lat?

mosferze. Większość właśnie przy-

do nas bardzo dużo osób, bo w tam-

Każde pokolenie odczuwa to

chodziła i odchodziła, przyjeżdżała

tych sowieckich czasach takie akcje

po swojemu. Były różne okresy:

i odjeżdżała. Przynosili pomoc. I tych

były dla nich nowością.

partyzantka, współżycie w Związku

chyba było najwięcej.

Radzieckim, dysydenci, parę setek

Jak przyglądam się takim

osób, które mówiły „nie”. Ale historia

Jak dowiedział się pan,

wydarzeniom, to wydaje mi

jeszcze się nie skończyła.

że zaczynają się protesty w

się, że Ukraińcy z Galicji mają

Kijowie?

coś w rodzaju misji „nawra-

Mnie  jako  polskiego

Pamiętam to bardzo dobrze, bo

cania” reszty Ukrainy?

dziennikarza interesuje jesz-

tego dnia było już wiadomo, że będą

Galicja miała zawsze i ma wizję,

cze jedna kwestia: UPA,

protesty, chociaż ich jeszcze nie

jaka powinna być Ukraina. Galicja

Bandera, Szuchewycz i sym-

było. Byłem tego dnia w Kijowie. Na

zrobiła bardzo dużo, aby na Ukra-

bolika nacjonalistyczna na

co dzień mieszkam w Stanisławowie

inie było coś ukraińskiego. Paradoks

Majdanie?

i bardzo rzadko bywam w Kijowie.

polega na tym, że nikt z Galicji nie

Rozumiem, bo wyobrażam sobie

Musi być coś wyjątkowego. Byłem

dostał się na taki poziom w państwie,

ile polskich rodzin wyniosło z wojny

w Kijowie i zauważyłem, że na uli-

aby rządzić. To znaczy, że ta galicyj-

te doświadczenia. Proszę jednak

cach przy pl. Niezależności stoją

ska idea była taką raczej undergro-

zrozumieć, że zarodek państwa,

samochody i autobusy z milicją i od-

undową. Najważniejsze jest pojęcie,

które nigdy nie istniało ma nadzieję

Tak, kultura masowa, taka miesz-

dla mnie jest składanie poszczegól-

działami specjalnymi. Przypomniała

jaką Ukrainę chcielibyśmy widzieć.

na powstanie. Polacy zawsze dzia-

czańska, popularna, konsumencka.

nych życiowych wysiłków różnych

mi się jesień roku 89 czy 90, gdy

Ważne jest też i to, że w Galicji więk-

łali dla dobra swego narodu, swego

Ta kultura mieszczańska niesie idee

ludzi w jedno. Tzw. aktywiści nie byli

rozpoczynała się słynna studenc-

szość mieszkańców rozmawia po

państwa. Chociaż to były okrutne

rosyjskie i dlatego jest to największa

ludźmi przypadkowymi. Nie ozna-

ka akcja głodówki, tzw. „rewolucja

ukraińsku i chciałaby, żeby tak było

czasy, ale ludzie marzyli o swoim

porażka ukraińskiej idei.

cza to wcale, że działali wcześniej

na granicie”. Wtedy było podobnie.

na całej Ukrainie. Chciano, żeby ję-

państwie. Proszę nie sądzić po tym,

w konspiracji, ale byli ludźmi, coś

Wówczas miałem dyskusję, czy jest

zyk ukraiński był językiem całego

co było w latach 40. XX wieku z

Rozumiem, że dla Tarasa

robili, chcieli dalej coś robić. Wyszli

to potrzebne, czy nie. Wtedy pano-

narodu, całego państwa. Ale okazało

punktu widzenia roku 2015. W tam-

Prochaśki Majdan był po-

razem, żeby swoje działania umożli-

wała myśl, że zostało to oddane w

się z czasem, że jest to niemożliwe.

tych czasach dało się wytłumaczyć

wrotem do lat młodości, do

wić większości.

ręce rządu i jak dalej potoczą się

Ukraina obecnie nie może być taka

różne metody walki.

młodzieńczego zrywu?

Wyobrażałem sobie tak, że ta

wydarzenia, tak musi być.

jak ją sobie wyobrażają w Galicji.

Na ile był to ruch sponta-

Ale wydarzenia na Woły-

walka ze Związkiem Radzieckim

Nie wierzyłem w możliwość tego

niczny, a na ile polityczny?

Ale było tak, że Galicja

niu trudno zmieścić w ma-

skończyła się i już mamy Ukrainę.

Uważam, że był to ruch całkowi-

buntu. Ale szybko wszystko stanęło

miała misję, a rządził Dnie-

rzenia o własnym państwie.

Ale cały czas twierdziłem, że jest to

cie spontaniczny. Nie znam wszyst-

na swoje miejsce, bo mój syn, który

Teraz możliwa jest budowa

propietrowsk lub Donieck?

Ukraińska Republika Socjalistyczna.

kich tajemnic Majdanu, ale uważam,

był wtedy studentem Ukraińskie-

Galicja mówiła, że jest szansa

państwa bez mordów na ludności

Zrozumiałem, że jest to dokończenie

że w dużej mierze był to ruch spon-

go Katolickiego Uniwersytetu we

na stworzenie bardziej ukraińskiej

cywilnej, w tamtych czasach tak nie

tej walki z sowietyzmem z tą Ukrainą

taniczny. Od początku widać było,

Lwowie, pojechał do Kijowa. Potem

Ukrainy. Niestety tak się nie stało.

było. Gdyby w tamtych czasach było

radziecką.

że siły polityczne nie doszły do po-

przeżywaliśmy tę noc z 29 na 30

zagrożenie dla państwa polskiego,

Może był to tylko galicyj-

ziomu Majdanu, tego spontaniczne-

października. Było to coś, że zrozu-

to zastosowywano by takie same

A rewolucja pomarań-

ski sen?

go, do tego społecznego. Widać to

miałem, że jest to sprawa pokolenia

Może tak. Może galicyjski sen

metody. Dla mnie jest to bardzo

czowa?

Trudno teraz powiedzieć co to

było przez cały czas i nadal jest to

moich dzieci i niech oni to robią. Póź-

polegał na tym, że „chcemy i zro-

bolesne, bo powiązane jest z moja

było. Byłem na niej przez cały czas.

widoczne. Widać, że siły polityczne,

niej doszedłem do wniosku, że jesz-

bimy”, żeby Ukraina była w pełni

rodziną. Nie jestem tu postronnym,

Teraz wyobrażam sobie, że była to

które są w rządzie i parlamencie nie

cze trwa ta moja rewolucja i musimy

ukraińska. Unikalność Ukrainy pole-

chłodnym obserwatorem. Teraz pa-

taka próba sprawdzenia społeczeń-

są gotowe do zmian, których wyma-

ją dokończyć my – którzy ją zaczy-

ga jeszcze i na tym, że jest dwuję-

trzymy na to inaczej i jest to argu-

stwa ukraińskiego. Ale tylko próba.

ga społeczeństwo, do których ono

naliśmy.

zyczna. W Galicji panowało uczucie

ment ewolucji poglądów.

już dorosło.

wyższości przez to, że była bardziej

Czy doprowadziła ona do

Co robił Taras Prochaśko

Jak pana rodzina była z

ukraińska. Opowiadała się za takimi

Majdanu po 10 latach?

Czyli, że społeczeństwo

w czasie „rewolucji na grani-

tym powiązana?

Doświadczenie z roku 2004 były

przeobrażeniami całego państwa,

Jeden z moich dziadków musiał

jest bardziej dojrzałe?

cie”?

ważne dla wydarzeń 2014 roku.

Tak. Po raz pierwszy społeczeń-

W czasie „rewolucji na granicie”

bo tylko to dawało szanse państwu

pójść do dywizji SS „Galizien”, bo

Gdyby nie było doświadczeń roku

stwo prowadziło siły polityczne w

byłem tam od samego początku.

ukraińskiemu.

jego żoną była Polką. Ich córka też

2004, to może wydarzenia w 2014

potrzebna stronę.

Sam nie głodowałem, bo wszystko

czuła się Polką. Aby zabezpieczyć

Co nie zostało zrobione

toczyłyby się bardziej ostro, bardziej

było ustrukturowane: byli ludzie,

swoją polską rodzinę przed repre-

Jak to jest, gdy ma się

i co trzeba zrobić, aby było

okrutnie. Te doświadczenia rewolu-

którzy głodowali i były różne inne

sjami ze strony Ukraińców, dziadek

syna na Majdanie i widzi, że

to jednolite państwo?

cji pomarańczowej doprowadziły do

służby. Ja osobiście byłem w ochro-

Jedyne, co można było zrobić,

wybrał pójście do tej dywizji. Była to

berkut bije studentów?

tego, że okrucieństwo w 2014 było

Miałem tę jedna straszną noc.

nie i zajmowałem się propagandą

a nie zostało – to ukrainizować kul-

gwarancja, że rodziny nie tkną.

nie na taką skalę, jakby mogło być.

O 4 czy 5 nad ranem zadzwoniła z

całej akcji studenckiej. Całymi dnia-

turę masową: telewizję, kina, seria-

Trudno w to uwierzyć

Mieliśmy doświadczenie wielkich

Majdanu dziewczyna ze Stanisła-

mi rozmawialiśmy z ludźmi, którzy

le itd.

Ale tak było w tamtych czasach.

masowych protestów, organizowania

wowa. W mediach jeszcze nic nie

przychodzili na Majdan.

Oglądając telewizję, widz ma

Wtedy nikt nie zastanawiał się co

ludzi. Ludzie nauczyli się takich sy-

było, żadnych wiadomości. Ona

uczucie, że wszystko co najlepsze

robi SS na Wschodzie. Porównywa-

Jak dużo było wtedy tu

tuacji, łagodnego protestowania, bez

powiedziała co dzieje się w Kijowie

produkowane jest w Rosji, a produk-

no te doświadczenia z legionami z

studentów ze Stanisławo-

agresji.

i prosiła, aby to nagłośnić. Tu po-

cja ukraińska jest gorsza. Większość

lat 18–20. Uważano, że jest to for-

wa?

myślałem, że tam jest przecież mój

Ze Stanisławowa nie było dużo

programów telewizyjnych jest rosyj-

macja ukraińska, która będzie wal-

Czym był duch Majdanu

syn. Potem nastąpiło kilka godzin

ludzi. Parę osób. Ale ważna była ta

skojęzycznych.

czyć z bolszewikami.

dla Tarasa Prochaśki?

Dla mnie duch Majdanu to lu-

oczekiwania, niepewności, które

propaganda zewnętrzna. Ta akcja

Czyli największym rusy-

Ale doświadczenia Strzel-

dzie, którzy tam byli i coś robili, mieli

trudno było wytrzymać. Pamiętam,

bardzo ważna była jeszcze w sen-

fikatorem jest kultura ma-

ców Siczowych są inne od

doświadczenie. Duchem Majdanu

że w latach 80. to wszystko również

sie propagandowym, bo setki ludzi

sowa?

tych na Wołyniu. Walczyli