22

Okruchy historii

27 lutego–16 marca 2015 nr 4 (224) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Nowości teatralne w starej prasie

Przed wojną nie obchodzono 27 marca Dnia Teatru, mimo to życie teatral-

ne na wiosnę toczyło się niezwykle intensywnie: obfitowało w imprezy,

premiery i wznowienia. Każda ze świątyń Melpomeny chciała przycią-

gnąć widza, szczególnie w okresie pokarnawałowym. Wynikiem tego były

anonsy spektakli i recenzje na nie na łamach prasy lwowskiej.

trzecim długotrwałemi oklaskami.

opracował

Szczególnie w momentach, kiedy

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

neurasteniczna i prawie dziecinna

Jednym z tak szeroko reklamo-

słabość „Orlęcia” przechodzi w chwi-

wanych wydarzeń teatralnego Lwo-

lowe porywy bohaterskości był p. Hie-

wa w 1923 roku była niewątpliwie

rowski bez zarzutu. Pewna afektacja

premiera Orlęcia Edmunda Rostan-

i nienaturalność ruchów chwilami się

da w Teatrze Wielkim. Oto jak Ku-

tylko pojawiała. W scenie konania, ze

rier Lwowski anonsował spektakl 12

względu na jej przewlekłość, pożą-

marca:

dane byłoby traktowanie jej raczej

defetomacyjnie, niż naturalistycznie.

Przygotowania do „Orlę-

cia” Rostanda postępują w szyb-

Świetne pod każdym względem po-

kim tempie. Malarnie teatralne pod

stacie stworzyli Rasiński (Flambe-

kierownictwem art. mal. Balka ukoń-

au), Justiau (Mettemich) i Debowte

czyły dekoracje, które ze ścisłą wier-

(cesarz Franciszek). W rolach ko-

nością odtwarzają przepych wnętrza

biecych bardzo dobrze owiązały się

pałacu carskiego, salę gobelinową,

ze swych zadań panie; Mira Wiland

alkowę i inne. Sale te umeblowane

(Marja Ludwika), Rasińska (hrabi-

będą stylowymi meblami, a ścia-

na Camerata), Ladosiówna (Tere-

ny zdobić będą oryginalne obrazy

sa) i Łozińska (Fanny Elssler).

mistrzów tej epoki, wypożyczone z

Za dekoracje (zwłaszcza sala

Galerii miej. Kostiumy również są

z laki i ruiny rzymskie) zasłużyli pp.

specjalnie sporządzone do dzieła

Balk i Polityński na rzetelne uzna-

Rostandowskiego. Premiera odbę-

nie.

dzie się prawdopodobnie 14 bm.

Słowem wystawienie „Orlęcia”

Premiera „Orlęcia” Rostanda wzbu-

tworzy w dyrektorskiej i reżyserskiej

„Orlę” Rostanda zostało

oczach wielu widzów błyszczały łzy

dziła olbrzymie zainteresowanie co

działalności p. Czarnowskiego plus

przywileju – nie mogą uzyskać żad-

przyjęte entuzjastycznie przez pu-

– sądząc po przyjęciu, wspaniałe

widać po zamawianiu biletów na

bardzo poważne i zaszczytne.

nych zniżek na te przedstawienia.

bliczność tłumnie zebraną w Teatrze

dzieło Rostanda będzie cieszyło się

szereg przedstawień. Kasy teatral-

18 marca redaktor naczelny Ku-

Gdy opadły pierwsze emocje, w

Wielkim. Przepych dekoracji Bal-

olbrzymim sukcesem.

ne od niedzieli rana sprzedają bilety

riera Lwowskiego Włodzimierz Jam-

Słowie Polskim 17 marca 1923 roku

ka i Polityńskiego, śliczne kostiumy

na pierwszych pięć przedstawień.

polski pisze coś zupełnie odmienne-

pojawiła się obszerniejsza recenzja.

Dublowanie ról w „Orlę-

historyczne, kosztowne – stylowe

ciu”. Dziś gra znowu rolę księcia

W Teatrze Wielkim na codziennych

go:

Tak Władysław Kozicki przedstawia

meble oraz gra artystów, wszystko

Reichstagu p. Peliński, a rolę cesa-

próbach, w malarni i w pracowniach

„Orlę” nie jest sztuką trudną do

swoje wrażenia po obejrzeniu „Orlę-

to wywiera potężne wrażenie. Po

rza Dyr. Czarnowski.

wrze gorączkowa praca nad wykoń-

wystawienia, pod jednym warunkiem:

cia”:

każdym akcie kurtyna kilkakrotnie

czeniem ostatnich szczegółów. Jak

trzeba posiadać wymagane przez

Wielkie przeżycie. Jest za-

Dyrekcya Teatrów Miej-

szła w górę. Po akcie czwartym arty-

skich komunikuje, że wskutek bar-

wiadomo rolę księcia Reichstadu du-

sztukę środki. Do dramatu Rostanda

wsze prawdziwe święto dla teatru,

ści wprowadzili na scenę Dyr. Czar-

dzo wielkich wkładów, jakie pocią-

blować będą pp. Hierowski i Pliński,

nie trzeba niczego dorabiać, nie trze-

gdy na scenie pojawi się nigdy nie

nowskiego, który reżyserował sztukę,

gnęło za sobą wystawienie „Orlęcia“,

rolę cesarza p. Dębowicz. Na premie-

ba go ani dramatyzować, ani teatra-

zawodząca, wielka Ożywicielka dusz

a publiczność aklamowała go długo

żadnych ulgowych, a tem mniej wol-

rze obecna będzie delegacja fran-

lizować, dotwarzać, czy uzupełniać

– Poezja, która od czasu do czasu

nie milknącymi oklaskami.

nych biletów wydawać się nie będzie

cuska z konsulem na czele. W dniu

nowymi typami lub dekoracjami.

usprawiedliwia nazwę świątyni sztu-

W akcie piątym nastrój osiągnął

na przedstawienia „Orlęcia“. Nawet

przedstawienie wyjdzie specjalny

Reżyser musi zdawać sobie

ki, popularnie teatrowi nadawaną, a

kulminacyjnego punktu, na widowni

osoby, które dotychczas z jakiego-

numer „Życie Teatralnego” z szere-

sprawę z tonu nastrojowego drama-

tak często, niestety, dementowaną

znać było głębokie wzruszenie, w

kolwiek bądź tytułu korzystały z tego

giem artykułów, objaśniających życie

tu. Składają się nań – trzeba dobrze

przez repertuar naturalistyczny, obli-

rodziny Napoleona, tragiczne dzieje

o tym, pamiętać – patos i sentyment,

czony na niewybredny smak filistrów

Orlęcia i znaczenie dzieła Rostanda.

wzniosłość i tkliwość, nie ma ani cie-

i snobów. Wieczór taki uroczy-

Jako chwyt reklamowy można

nia groteski. Wielkie talenty aktorskie,

sty i świąteczny przychodzi nawet

uważać anons, że 13 marca Teatr

które potrafią oddziaływać swoim

wówczas, gdy poezja, będąca jego

Wieki będzie nieczynny z powodu

wnętrzem, są w stanie narzucić wi-

fascynującą treścią, dosięga najwyż-

próby Generalnej „Orlęcia”.

downi wzniosłość, ból, tęsknotę po-

szych kręgów swej słonecznej sfery

Czymże jest „Orlę”, które wywo-

staci księcia Reichstadtu i sierżanta

i nie potęguje swej siły emocjonalnej

łało takie emocje? Tytuł oryginalny

Flambeau, nie pojawiają się za czę-

i przez ograniczenie się do obrębu

brzmi „L Aiglon” i przedstawia życie

sto. W Warszawie do takich należeli

suwerennego Królestwa duchowego,

syna Napoleona, Napoleona II, księ-

Osterwa i Frenkel. Pewna znajomość

lecz gdy przeciwnie – jak to właśnie

cia Reichstadtu, przez współcze-

epoki jest tu konieczna, bo ze sposo-

czyni Rostand w „Orlęciu” – rozpina

snych nazywanego był „Orlikiem”.

bu wypowiadania najprostszych słów:

swą sieć tęczową na złoconych ba-

Edmond Rostand napisał tę sztukę

„polityka” czy „kwestia wschodnia”,

laskach pełnej blasku i przepychu

specjalnie dla Sary Bernardt, jako

daje się odczuć, czy wypowiadający

zewnętrzności, zastępując głębię

pierwszej wykonawczyni roli tytuło-

miał już z tym do czynienia.

psychiczną efektownością i patosem

wej. Premiera odbyła się 15 marca

Staranną nader była reżyseria

deklamatorskiej retoryki.

1900 roku w paryskim Teatrze Sary

i gra artystów, choć nie doprowadziły

Wystawił je teatr nasz z prawdzi-

Bernhardt. Ta rola stała się jedną z

do pożądanych wyników. Przyczyna

wym pietyzmem. Trudną i ogromnie

jej ról popisowych i przyniosła ar-

tkwi w upadku poziomu teatralnego,

wyczerpującą rolę „Orlęcia” kreował

tystce sławę. Sztuka była w latach

zniżonego do farsy, której bezstylo-

p. Hierowski i wyszedł z niej zwycię-

późniejszych grana w Nowym Jorku,

wość i trywialność wyłażą wszystkimi

sko, chociaż mimo woli rywalizować

Londynie. W 1912 roku „:Orlę” miało

porami i szparami i w nierozumieniu

musiał z tradycją wielkiej chwały, jaką

swoją premierę w Teatrze Wielkim

charakteru dzieła przez reżyserię.

w tej roli okryła się w Paryżu sławna

w Warszawie i przyniosło sławę od-

Nie było więc – co należy sko-

Sarah Bernhardt, a w Warszawie

twórcy głównej roli Juliuszowi Oster-

mentować – poziomu odpowiednie-

niezrównany Juliusz Osterwa. Nie

wie. Teraz i Lwów również doczekał

go w reżyserii, nie było sharmoni-

dochodząc zapewne do doskonało-

się swej premiery.

zowania, nastawienia postaci. Teatr

ści tych idealnych wzorów, osiągnął

Wiek Nowy 17 marca pisze o pre-

lwowski sięgnął wreszcie do wielkie-

jednak p. Hierowski duży sukces,

mierze i podaje kolejne informacje o

go repertuaru. Należy mu się za to

który oceniła należycie publiczność,

spektaklu:

pochwała. Należy to na jego dobro.

darząc artystę zwłaszcza po akcie

Sarah Bernardt jako Orlę