28

Z pamiętnika podróżnika

27 lutego–16 marca 2015 nr 4 (224) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Salam Iran

nonocy wiosennej. Kres rozwojowi

zoleum Mira Sajjeda Ahmada, brata

miasta przyniósł rok 330 p.n.e., kie-

jednego z imamów, dokąd zwykle

dy zostało splądrowane przez woj-

turystki nie mają wstępu. Owinięta

ska Aleksandra Macedońskiego. Za

od stóp do głów w czador, boso, we-

spalenie wielkiej biblioteki w Perse-

szłam do ogromnej świątyni, której

polis, Irańczycy po dziś dzień mają

wnętrze zdobi mozaika wykonana z

greckiego wodza w pogardzie. Za-

tysięcy małych lusterek. Warto w tym

W podróż do Iranu wyruszałam z głową pełną

chowane w ruinach Persepolis pła-

miejscu wprowadzić małą dygresję

skorzeźby i reliefy, przedstawiające

na temat religijnej charakterystyki

stereotypów, medialnych ostrzeżeń i wyrzutów

poddanych idących w dziękczynnym

Iranu. Prawie 99% Irańczyków to

najbliższych, że przecież tyle pięknych, cywilizo-

pochodzie, by złożyć władcy dary, to

wyznawcy islamu, większość z nich

absolutne dzieło sztuki. Każdy detal

to szyici, czyli zwolennicy koncepcji

wanych krajów na świecie, a ja wybrałam sobie

zachwyca precyzją wykonania, a

dziedziczności funkcji przywódców

poszczególne kompozycje można

religijnych. Za pierwszego imama

do zwiedzania akurat tę niebezpieczną krainę

podziwiać godzinami.

uznają oni zięcia Mahometa – Ale-

go, którego prorok uznał za swojego

religijnych i atomowych fanatyków. Po raz kolej-

następcę. Potomkowie Alego to dwu-

Jazd

Znaczną część terytorium współ-

nastu otoczonych kultem imamów,

ny okazało się, że podróże kształcą i pomagają

czesnego Iranu stanowią pustynie.

z których ostatni – Mahdi ma pozo-

Droga prowadząca z Szirazu na pół-

stawać w ukryciu, a szyici oczekują

zweryfikować przekonania sprzed wyjazdu.

nocny wschód wiedzie przez Pustynię

na dzień, w którym ujawni on swoją

Lota, jedno z najgorętszych miejsc

obecność.

na świecie. Podobno satelita NASA

ELŻBIETA ZIELIŃSKA

zanotował tu temperaturę sięgającą

tekst i zdjęcia

Persepolis

siedemdziesięciu stopni Celsjusza.

Sziraz zaistniał w nielicznych

Kolejne miasto na naszej trasie –

przewodnikach turystycznych po-

Dlaczego Iran?

Iran, czyli niegdysiejsza Persja,

Jazd, to oaza pośród piasków pusty-

święconych Iranowi, jako punkt wy-

od setek lat przyciąga podróżników

ni. Odwieczną walkę mieszkańców z

padowy do ruin starożytnych miast,

z najdalszych zakątków świata. Kraj,

dokuczliwym upałem dostrzec moż-

znajdujących się w okolicy. Pasagra-

nazywany ojczyzną czterech pór

na w architekturze miasta, nad niską

dy, Naksze Rostam i najsłynniejsze

roku, oczarowuje zróżnicowaniem

zabudową wznoszą się konstrukcje,

– Tachte Dżamszid, znane w Europie

stref klimatycznych, krajobrazów,

przypominające wysokie kominy. Są

pod grecką nazwą Persepolis, to

fauny i flory. Kiedy zimą na północ od

to badgiry, zwane inaczej „łapaczami

pozostałości po dawnym imperium

Teheranu zasypane śniegiem górskie

wiatru” to taki perski prototyp wen-

Achemenidów. Zachowany Grób

kurorty pełne są narciarzy, nad Zato-

tylacji. Bezpośrednio pod badgirem

Cyrusa II (ok. 590-529 p.n.e.), zało-

ką Perską termometry pokazują po-

budowano sadzawki tak, by złapany

życiela dynastii można oglądać w re-

nad 20 stopni ciepła. O intrygujących

wiatr wpadając do pomieszczenia

zerwacie Pasagrady, niegdysiejszej

dziejach kolejnych dynastii dawnych

ochładzał wodę, którą rozprowadza-

stolicy i miejscu koronacji perskich

Jazd, świątynia ognia

władców Persji, a także najnowszym

no po całym domostwie.

władców. Cyrus, zdobywając nowe

rozdziale historii kraju, z rewolucją,

nie, bo zgodnie z muzułmańskim

mi. Szare mury zdobią monumen-

która przemieniła Iran w surowy re-

zwyczajem, wyznawca islamu może

talne murale z powtarzającym się w

żim religijny, napisano setki książek.

dotknąć i oglądać nieosłoniętą tylko

nieskończoność wizerunkiem ajatol-

Moja przygoda z Iranem zaczęła się

kobietę z grupy ‘mahram (matka,

laha Chomeiniego, który zimą 1979

od lektury „Szachinszacha” Ryszarda

żona, siostra lub córka). Świadoma

roku zmienił oblicze miasta i kraju.

Kapuścińskiego. Gdy kilka lat temu

tych obostrzeń, po wylądowaniu na

przeczytałam książkę, po prostu

lotnisku imama Chomeiniego pod Te-

Sziraz

wiedziałam, że muszę tam pojechać.

heranem, szczelnie owinęłam głowę

Prawie tysiąc kilometrów na połu-

Niedawno spełniło się moje marzenie,

chustą, którą skrupulatnie poprawia-

dnie od Teheranu leży Sziraz – dużo

razem z grupą przyjaciół wyruszyli-

łam, gdy tylko wysunął się spod niej

mniejsza (około milion mieszkańców)

śmy odkrywać tajemnice Iranu.

najmniejszy kosmyk włosów. Wkrót-

i dużo przyjemniejsza do zwiedza-

ce okazało się jednak, że część

nia miejscowość, niegdyś nazywa-

Iranek bardzo dowolnie interpretują

na sercem Persji. Centrum miasta

Czador i prohibicja

Islamska Republika Iranu za pod-

to, jak powinien wyglądać czador,

wyznacza osiemnastowieczna twier-

stawę prawną funkcjonowania pań-

niektóre załatwiają sprawę paskiem

dza wybudowana przez Karim Cha-

stwa uznaje szariat. Prawo religijne

materiału udrapowanym na wysoko

na, władcę z dynastii Zandów, który

to cały katalog zakazów, do którego

upiętym koku.

zasłynął jako jeden najbardziej spra-

muszą się stosować wszyscy, nie

wiedliwych w dziejach Iranu. Plac

wyłączając turystów. Zasadniczo,

przed twierdzą to miejsce spotkań

Teheran

planując podróż do Iranu należy

Stolica Iranu jest jednym z naj-

mieszkańców, którzy o zachodzie

pamiętać o dwóch sprawach – po

brzydszych miast, jakie widziałam.

słońca przychodzą się tu napić her-

pierwsze panuje tu absolutny za-

Plagami dwunastomilionowego Te-

baty. Turyści, podobnie, jak w całym

kaz (pod karą chłosty lub więzienia)

heranu są smog i niekończące się

Iranie są tu witani ze szczerym entu-

posiadania i spożywania alkoholu,

korki, które sprawiają, że przemiesz-

zjazmem, toteż w mgnieniu oka zna-

po drugie kobiety obowiązuje strój

czanie się po mieście zamienia się

lazł się przewodnik chętny do opro-

islamski – należy schować włosy

w istny koszmar. Bombardowania

wadzenia nas po zabytkowej części

Esfahan

pod chustką i ubierać luźne stroje,

podczas wojny iracko-irańskiej odci-

miasta. Tak poznaliśmy Rezę, który

zakrywające całe ciało z wyjątkiem

ziemie, instalował na podbitych te-

snęły tragiczne piętno na architektu-

pokazał nam wszystko, co w Szirazie

Jazd jest znanym ośrodkiem zo-

dłoni i twarzy. Kobieta nie powinna

rytoriach swoich namiestników, zwa-

rze miasta, a nielicznych zabytków

trzeba zobaczyć. Dzięki jego pomocy

roastryzmu – religii, która panowała w

też podawać ręki obcemu mężczyź-

nych satrapami. Prowadził politykę

trzeba szukać między blokowiska-

udało mi się wejść do meczetu-mau-

Persji przed przybyciem na jej ziemie

tolerancji kulturowej wobec podbitych

islamu. Zoroaster (ur. ok. 1500-1000

narodów, za jego panowania wydano

p.n.e) znany też jako Zaratusztra,

też Cylinder Cyrusa, uznawany przez

to twórca jednej z pierwszych religii,

uczonych za pierwszy w historii zbiór

uznającej władzę jedynego boga nad

praw człowieka.

całym wszechświatem. Polski irani-

Szczyt potęgi Achemenidów to

sta, Artur Orzech tak opisuje fenomen

zoroastryzmu: Ahuramazda, bóg bez

czasy Dariusza I Wielkiego i jego

symbolu, wzywał ludzi do modlitwy w

syna Kserksesa I. To wtedy granice

kierunku światła. Jedynym światłem,

Persji sięgały najdalej w dziejach, a w

nad którym starożytni Irańczycy pa-

skład imperium wchodziły Azja Mniej-

nowali, był ogień. Stworzyli zatem

sza, Egipt i Indie. Wtedy również po-

świątynie ognia, w których płomień tlił

wstał monumentalny zespół pałaco-

się bez przerwy. (…) Ziemia-Matka

wy w Persepolis. Tachte Dżamszid

również była święta. Ciał zmarłych

było jedną z czterech stolic imperium

nie wolno było grzebać w ziemi, by

i pełniło specjalną funkcję ceremo-

Matki nie zbezcześcić. Budowano

nialną. Szczególnie hucznie obcho-

zatem „wieże milczenia”, by sępy,

dzono tu święto Noruz – początek

oraz inne ptaki drapieżne żywiły

nowego roku, przypadający według

Persepolis

się ciałami zmarłych. Spośród 150

kalendarza perskiego w dniu rów-