20

Kurier kulturalny

30 kwietnia–14 maja 2015 nr 8 (228) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Tatarzy z Krymu we Lwowie

Na Krymie trwają represje wobec Tatarów. Ciągle dochodzą informacje o prze-

szukaniach w domach prywatnych i w placówkach władz tatarskich. Przywódcom

narodu zabroniono wjazdu na półwysep. W końcu marca władze rosyjskie nie

wydały licencji największemu krymskotatarskiemu kanałowi telewizyjnemu ATR i

szeregowi innych mediów, więc od 1 kwietnia zostały zamknięte.

stą jazzowym Enwerem Ismailowem,

ALINA WOZIJAN

robiłem też program muzyczny w

tekst

telewizji ATR, która niestety została

EUGENIUSZ SAłO

obecnie zamknięta przez agresorów

zdjęcia

rosyjskich. Miałem na Krymie również

Od rozpadu Związku Radzieckie-

swoje Centrum Artystyczne, gdzie

go i odzyskania niepodległości przez

tworzyłem projekty w oparciu o folklor

Ukrainę – już nie na wygnaniu, ale na

krymskotatarski. We Lwowie przeją-

Krymie – zdążyło urodzić się i wejść

łem obowiązki dyrektora komercyjne-

w dorosłe życie nowe pokolenie. W

go i wykonawczego lwowskiej szkoły

odbudowywaniu swojej tożsamości

jazzu, więc mogę powiedzieć, że

Tatarzy Krymscy złapali powiew wol-

adaptowałem się tu bardzo dobrze.

ności i postawili na Ukrainę, która

Lwów zachowuje tradycje centrum

dała im tę szansę, więc w przeciw-

kulturowego, dlatego nie żałuję, że

stawianiu się rosyjskiej agresji opo-

czasowo właśnie tu znalazłem swoje

wiedzieli się po stronie ukraińskiej.

miejsce. W tym mieście będę mógł

Ostatnie kilka lat Polacy indy-

zachować i rozwijać naszą krymsko-

widualnie i w grupach tłumnie zwie-

tatarską kulturę.

dzali Krym. Szukali raczej śladów

Od kiedy we Lwowie ist-

Mickiewicza i porównywali widoki z

nieje Dom Krymski?

opisanymi przez Wieszcza w Sone-

Rejestracja i inauguracja Domu

tach Krymskich. W przewodnikach

Krymskiego nastąpiła w listopadzie

na ogół czytaliśmy o dawnych Gre-

ubiegłego roku. Ale niektóre projekty

Jamala

kach zakładających ponad dwa i pół

były przez nas realizowane jeszcze

wywiezionych też nie było łatwo po-

wytrwałości. Ich walka o tożsamość

żyć i studiować, więc przeprowadzi-

tysiąca lat temu swoje miasta-pań-

we wrześniu. Na Krymie jeszcze,

wracać. Jeździłam jako przewodnik

oraz miejsce na Ziemi nadal trwa, a

łam się do Lwowa. Nie chciałam brać

stwa na północnym wybrzeżu morza

przez kilka lat zajmowałem się orga-

grup turystycznych na Krym. Miałam

dziś są zapisywane kolejne trudne

paszportu rosyjskiego, a bez doku-

Czarnego, o dość krótkim okresie

nizacją imprez kulturalnych, głównie

tam trochę przyjaciół, czasem prosi-

karty w dziejach tego narodu.

mentów nie da się żyć.

genueńskim, o ekspansji tureckiej.

były to koncerty krymskotatarskiej

łam opowiedzieć o historii powrotów.

Z okazji koncertu we Lwowie

Opisywano tam poczynania wiel-

muzyki ludowej oraz współczesne-

Bardzo dobrze mówi Pani

Pewna tatarska rodzina opowiada-

znanej i lubianej na Ukrainie jazzo-

kiej carycy Katarzyny i opłakiwano

go jazzu. A we Lwowie mam projekt

po ukraińsku, gdzie się Pani

ła mi, że powracała trzykrotnie. Za

wej śpiewaczki krymskotatarskiej

losy ostatnich carów Rosji przedre-

pod nazwą „Muzyczne Kolaboracje”,

nauczyła?

pierwszym razem wyprowadzono ich

– JAMALI, odbyło się spotkanie z

Jestem absolwentką ukraińskie-

wolucyjnej. Wojnę krymską i obronę

który powstał z inicjatywy centrum

w asyście milicji, dopiero za trzecim

przesiedleńcami z Krymu. Opowie-

go gimnazjum w Symferopolu. Stu-

Sewastopola opisywano jako wielkie

kulturowego Dom Krymski, celem

razem się udało, gdy w połowie lat

ści o życiu i losach Tatarów z Krymu

diuję obecnie architekturę na Poli-

zwycięstwo rosyjskiego ducha, a

którego jest zachowanie powiązań

90. ze składek kupili stary opuszczo-

wysłuchała ALINA WOZIJAN.

technice, jestem na drugim roku.

dreszczyk ciekawości przebijał na

kulturalnych Ukraińców i Tatarów

ny domek przy skale w Bachczysa-

wzmiankę o rosyjskiej flocie czar-

Krymskich. W projekcie biorą udział

Jak się układają stosun-

raju, w którym prowadzili restauracyj-

nomorskiej. Pisano i opowiadano o

muzycy krymskotatarscy i ukraińscy.

Jamala

ki z kolegami studentami?

kę i mały hotelik. Nie narzekali, byli

Bardzo dobrze. Mam wielkie

Potiomkinie, Woroncowie, Golicynie

Muzykę ludową Tatarów Krymskich

szczęśliwi że się udało i interes się

Mieszkam w Kijowie, ale za-

szczęście, trafiłam na bardzo tole-

– o ostatnim ze względu na wino. A

i ukraińską przekładamy na formę

kręcił, każdy mój telefon odbierali jak

meldowanie mam nadal na Krymie.

rancyjnych ludzi, wszyscy bardzo

jeszcze o Jałcie, która Polakom ko-

jazzową, powstaje mix muzyczny,

od najbliższego zawsze oczekiwane-

Wiem, jak to jest opuścić swój dom,

dobrze mnie przyjęli. Mieszkam w

jarzy się jednoznacznie. Na Tatarów

przez co staramy się otworzyć i za-

go przyjaciela.

opuścić swoje ogrody i sady. Moi ro-

akademiku. A we Lwowie bardzo mi

Krymskich na ogół mało zwracano

chować łącza kulturalne. Ten projekt

Zastanawiałam się, czy my, Po-

dzice, moja duża rodzina, wszyscy

się podoba.

uwagi, nawet słabo nam się uda-

planujemy pokazać na Dniach Lwo-

lacy, potrafilibyśmy tak się sprężyć,

przyjaciele mieszkają na Krymie.

wało lokować ich w naszej polskiej

wa w Krakowie w tym roku.

Rodzina pozostała na

powrócić i zacząć wszystko od zera

Wczoraj po półrocznej przerwie na-

historii: Tatarzy, owszem, najeżdżali,

Krymie?

Jak się czuje rodzina,

nie czekając na dogodne warunki,

reszcie spotkałam się z ojcem. Mar-

Brat przeprowadził się do Kijowa,

ale z Krymu? – dziwiono się. Może

która pozostała jeszcze na

tak jak zrobili to oni – zebrali się ra-

twię się o nich tam, bo tu wykazuję

a rodzice zostali na Krymie, miesz-

tylko koloryt Bachczysaraju próbował

Krymie?

zem, wspólnie zajęli ziemię, w cią-

swój patriotyzm, tu jestem wolna, a

kają w Symferopolu. Na razie nie

przypomnieć o narodzie, który dla

Bardzo im trudno. Trudno tam

gu jednego dnia wybudowali budy,

oni nie. Tam nie wolno mówić otwar-

odbierają obywatelstwa rosyjskiego,

większości turystów pozostawał ra-

teraz nawet tym, którzy mają pewne

by mieć gdzie złożyć na noc głowę,

cie to, co myślisz. Telewizję krymsko-

nie chcą, jeszcze się trzymają. Trud-

czej w cieniu blasku Turcji. Nie każ-

środki do życia. Nie ma możliwości

gdzie zostać? A następnego dnia

tatarską zamknięto 1 kwietnia, moja

no jest teraz utrzymywać łączność z

dy przewodnik zadawał sobie trud

rozwoju biznesu. Czują się jakby byli

zacząć porządkować sprawy urzę-

mama bardzo płakała. Ta telewizja

Krymem. Ukraińska sieć komórkowa

opowiadania o losach powojennych

w rezerwacie. Nawet jeśli są pienią-

dowe i dogadywać się z władzami?

była taką małą cząstką kultury krym-

jest tam wyłączona, kontaktujemy się

i sytuacji współczesnej tego narodu.

dze, jeśli jest pewny dostatek mate-

Czy „nowym”, osiadłym na Krymie

skotatarskiej, jak amulet strzegła kul-

przez internet.

Dopiero po aneksji Krymu świat za-

rialny, nie ma poczucia wolności.

po II wojnie światowej, miejscowym

tury, pieśni narodu, tańców, języka.

czął zauważać tam Tatarów.

Czy dużo młodzieży stu-

to się podobało? Oczywiście, że nie!

Młodzież w naszych czasach może

Po wysiedleniu Tatarów z Krymu,

denckiej wyjechało z Kry-

Alim Alijew

O swojej niechęci do powracających

zapomnieć języka krymskotatarskie-

które nastąpiło 18 maja 1944 roku –

mu?

mieszka we Lwowie

mówili cicho, ale z zatajoną niena-

go – jest to bardzo łatwy proces, gdy

Bardzo dużo. Przeważnie na

kiedy w ciągu dosłownie kilku dni w

od 6 lat,

wiścią. Bali się konkurencji, bali się

nie słyszysz języka. Trzeba znać ję-

studia do Kijowa, Lwowa czy Char-

bydlęcych wagonach wywieziono do

jest współtwórcą

zmian w obliczu kulturalnym Krymu,

zyk kraju w którym mieszkasz, ale

kowa.

Uzbekistanu i kilku innych regionów

stowarzyszenia Krym SOS

starali się nie zauważać i nie mówić

ojczystego zapominać nie wolno.

Azji Środkowej prawie całą ludność

o tym. Prawdę powiedziawszy, wy-

– w czasach radzieckich Tatarom

Halil Halilow

Minął rok od aneksji Kry-

glądało to dziwnie – jakby dwa rów-

nie wolno było nawet wjeżdżać na

Esmigul Ozenbash

założyciel Stowarzyszenia

mu. Ile osób narodowości

noległe światy współistniały ze sobą

półwysep. Wydalano ich pod kon-

studentka Politechniki

Krymskotatarskiego

krymskotatarskiej przesiedli-

w jednym czasie i w jednym miejscu,

wojem milicji. Tylko nielicznym udało

Lwowskiej

Centrum Kulturowe

ło się do Lwowa?

prawie się nie krzyżując. A jak miej-

się pozostać, aby przeżyć musieli się

W ciągu tego roku do Lwowa

„Dom Krymski” we Lwowie

scowi bali się budownictwa nowych

asymilować. Wywiezieni nie mogli

przyjechało około dwóch tysięcy Ta-

Kiedy Pani przyjechała do

meczetów i odzyskiwania starych! O

powrócić do swoich domostw zaję-

tarów Krymskich, i Lwów faktycznie

Lwowa i jaka była przyczyna

Jak Pan się czuje we Lwo-

powracających mówili, że nie są to

tych przez nowo przybyłych miesz-

stał się jednym z większych centrów

przyjazdu?

wie?

Tatarzy, tylko Uzbecy. Czy Państwu

Przyjechałam do Lwowa we

Zamieszkałem we Lwowie około

kańców. Nawet w latach 80. XX

dużego skupiska byłych miesz-

to nic nie przypomina? Mamy wspól-

wrześniu ubiegłego roku, przyczy-

pół roku temu. Mam doświadczenie

wieku nie mieli prawa osiedlać się w

kańców Krymu. Przed aneksją we

ny ból i podobne losy, ale nie jeste-

ną wyjazdu z Krymu była okupacja

w pracy menadżera, miałem w życiu

historycznej macierzy. Po rozpadzie

Lwowie mieszkało tylko niespełna

śmy podobni ani z charakteru, ani w

półwyspu. Zaczęło być trudno tam

okazję pracować ze znanym gitarzy-

Związku Radzieckiego potomkom

20 osób, więc liczba ta zwiększyła