26

Okruchy historii

30 kwietnia–14 maja 2015 nr 8 (228) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Moja przygoda z prof. Romanem Dzieślewskim

Byłem studentem Politechniki Śląskiej, który w latach 50. ubiegłego wieku wysłuchał wykładów prof. S. Fryzego i zachował po dziś dzień

w pamięci przeżycia związane z pełnymi wrażeń egzaminami zdawanymi u Profesora. Wielki uczony, pełen dynamiki, wyróżniał się wśród

profesorów wywodzących się z Politechniki Lwowskiej. Szczególnie znany ze swojej teorii mocy elektrycznych przebiegów odkształco-

nych, był wizytówką lwowskich elektryków i wydawał się nam, jego wychowankom, pionierem polskiej elektryki. Jego, pełne ekspresji,

ilustrowane pokazami wykłady, nawiązania w ich trakcie do naukowych sporów z prof. L. La Cour em, i prof. L. Staniewiczem, jeszcze

bardziej potęgowały to przekonanie.

Z kolei Roman Dzieślewski po-

przez kilkanaście lat pracowali w

JERZY HICKIEWICZ

chodził z rodziny, w której docenia-

przemyśle i energetyce. Po I wojnie

no wagę studiów (jego dwaj starsi

światowej powrócili na  lwowską

Kiedy jednak rozpocząłem zbie-

ranie materiałów do książki Polacy

bracia byli inżynierami). Otrzymał

uczelnię, gdzie jako profesorowie

zasłużeni dla elektryki (wydanej w

staranne  wykształcenie,  utalen-

oraz kierownicy katedr stali się fi-

2009 r.) i nawiązałem kontakt z dr

towany, bardzo szybko przeszedł

larami Oddziału Elektrotechniczne-

inż. Zbigniewem Białkiewiczem, od

przez studia i w wieku zaledwie 20

go. Po II wojnie światowej prof. K.

lat zajmującym się historią polskiej

lat został inżynierem. Błyskotliwie

Idaszewski był jednym z twórców

elektryki, uzmysłowiłem sobie, że

pokonywał kolejne stopnie kariery

Politechniki Wrocławskiej, a prof.

przecież przed prof. S. Fryzem kie-

zawodowej i naukowej (w wieku 28

G. Sokolnicki, w zaawansowanym

rownikiem Katedry Elektrotechniki w

lat był już profesorem). Był w pełnym

wieku, filarem Lvivskiej Politechniki.

Politechnice Lwowskiej (wówczas CK

tego słowa znaczeniu nauczycielem

Wieloletnim współpracownikiem był

Szkoły Politechnicznej) był jeszcze

akademickim, świetnym wykładow-

Kazimierz Drewnowski, który przez

ktoś inny i że ta zapomniana nieco

cą stale unowocześniającym wykła-

7 lat pracował jako adiunkt w kate-

postać prof. Romana Dzieślewskie-

dy, wprowadzającym do wykładów

drze prof. Dzieślewskiego. Opuścił

go odegrała ogromną rolę nie tylko

zarówno postępy teorii jak i nowości

Lwów w 1914 r. aby walczyć w Le-

w utworzeniu i początkowym okresie

zastosowań szybko rozwijającej się

gionach Józefa Piłsudskiego. Póź-

rozwoju tej katedry, ale również w

elektrotechniki. Posiadał doświad-

niej, przenosząc lwowskie doświad-

stworzeniu nowego kierunku kształ-

czenie zawodowe w pracy inżynier-

czenia, był jednym z pierwszych

cenia, elektrotechnika. Doprowadził

skiej i wykorzystywał je w kształce-

twórców kierunku elektrotechnika

on do powstania w 1911 r. we Lwowie

niu. Organizator nauki, jako pierw-

na Politechnice Warszawskiej i jed-

Oddziału Elektrotechnicznego, na któ-

szy, rozpoczął kształcenie polskich

nym z jej najwybitniejszych profeso-

rym rozpoczęło się kształcenie pierw-

inżynierów elektryków, organizując

rów i rektorów.

szych w historii, polskich inżynierów

kierunek kształcenia elektrotechnika.

Dzieślewski i Fryze były to za-

elektryków. Jednym z pierwszych ab-

Współtwórca, w 1894 r., pierwszego

tem dwie bardzo różne osobowo-

solwentów tego oddziału był, właśnie

na ziemiach polskich elektrycznego

ści, a łączyły ich: wielki patriotyzm,

w 1917 r., Stanisław Fryze. Był on

tramwaju. Odpowiedzialny za orga-

zaangażowanie w rozwój polskiej

też pierwszym elektrykiem, który w

nizację części elektrycznej i mecha-

elektryki, a przede wszystkim misja

Odrodzonej Polsce uzyskał stopień

nicznej wielkiej Wystawy Krajowej we

kształcenia inżynierów elektryków w

naukowy doktora na polskiej uczelni,

Lwowie, którą uczczono 50 lecie CK

Polsce. Porównując, zdałem sobie

Politechnice Lwowskiej. Wszystko

Szkoły Politechnicznej. Jak dowie-

sprawę, że wyrazista, pełna eks-

to odbywało się przy udziale i pod

działem się niedawno, z opracowania

presji postać prof. S. Fryzego mogła

patronatem prof. R. Dzieślewskiego.

Andrija Kriżaniwskiego, ukraińskiego

przysłonić nieco prof. R. Dzieślew-

Można by więc uznać Stanisława

elektroenergetyka, prof. Dzieślew-

skiego, którego wielkie zasługi jako

nicznym, w którym odegrał później

alnościami. Pierwszym takim współ-

Fryzego za jego ucznia, ale czy moż-

ski brał udział w budowie, w 1894 r.

pioniera polskiego elektrotechnicz-

znaczącą rolę jako jego sekretarz

pracownikiem był prof. Aleksander

na nazwać czyimś uczniem kogoś

pierwszej we Lwowie elektrowni prą-

nego szkolnictwa wyższego nie po-

W 1919 r. był uczestnikiem zjazdu

Rothert, który przewyższał go sławą

kto przez większość czasu studiował

du stałego. Służyła ona głównie do

winny być zapomniane. To wszystko

założycielskiego  Stowarzyszenia

w Europie, dzięki swym osiągnie-

elektrotechnikę w trakcie zaciętych

zasilania tramwajów. Był też później

zmotywowało mnie do działań, które

Elektrotechników Polskich. Angażo-

ciom w dziedzinie teorii i konstrukcji

działań wojennych na okręcie austro-

głównym decydentem przejścia na

by go przypomniały.

wał się we wszystkie ważne sprawy

maszyn elektrycznych. Rozpoczęta

węgierskiej floty wojennej (co wydaje

prąd przemienny, budowy drugiej

W  dalszych  wydarzeniach

swego otoczenia np. jako członek

w 1908 r. współpraca z nim, pozwo-

się nieprawdopodobne), korzystając

elektrowni i układu zasilania Lwowa

ogromną rolę odegrał jednak przy-

komitetu budowy Teatru Wielkiego.

liła na utworzenie kierunku kształce-

z dostarczanych mu przez narzeczo-

energią elektryczną. Wszechstron-

padek. W 2007 roku byłem na

Ciesząc się dużym szacunkiem pia-

nia elektrotechnika. Kolejno wyróż-

ną notatek z wykładów?

ny samorządowiec, wieloletni radny

rodzinnej, wycieczce we Lwowie.

stował wiele wysokich stanowisk,

nić można Gabriela Sokolnickiego

Próbowałem porównać obie te

miejski, inicjator nowoczesnego za-

Odwiedziłem Cmentarz Łyczakow-

część w drodze wyborów, jak np.

i Kazimierza Idaszewskiego. którzy

osobowości. Prof. Fryze pochodził

rządzania miastem. Jednocześnie

ski i tam w szczególnych okoliczno-

rektora czy wielokrotnie dziekana.

po ukończeniu studiów elektrotech-

z rodziny robotniczej, miał być zwy-

wyróżniał się zaangażowaniem w

ściach, po raz pierwszy trafiłem na

Prof. R. Dzieślewski nie obawiał

nicznych na niemieckich politechni-

kłym monterem elektrykiem, a tylko

sprawy społeczne działając od 17

rodzinny grobowiec prof. Romana

się współpracy z wielkimi indywidu-

kach byli jego asystentami. Później

dzięki swym wybitnym uzdolnieniom

roku życia w Towarzystwie Politech-

Dzieślewskiego. Wydał mi się trochę

oraz niecodziennym cechom cha-

zapomniany. Chyba do tego czasu

rakteru uzyskał wyższe wykształ-

nie odwiedziła go żadna oficjal-

cenie. Drogę życiową miał trudną.

na delegacja polskich elektryków.

Początkowo przez kilka lat pracował

Wzbudził też moja obawę stan gro-

jako monter elektryk. Maturę, jako

bowca. Czy wytrzyma dalszą próbę

eksternista, uzyskał w wieku 26 lat.

czasu? Pomyślałem, że to przecież

Studiował częściowo jako eksterni-

grób pierwszego polskiego profe-

sta, w trakcie służby wojskowej. Do-

sora elektrotechniki i dlatego powi-

piero w wieku 32 lat, już jako dojrzały

nien być otoczony opieką polskich

człowiek, zdobył dyplom inżyniera

elektryków. To wydarzenie skłoniło

elektryka, w znacznym stopniu jako

mnie do złożenia we wrześniu 2009

samouk. Doktorat uzyskał w 1923

r. na pierwszym Kongresie Elektryki

r., a więc w 6 lat po studiach i 3 lata

Polskiej wniosku o renowację grobu

po zakończeniu walk w Polsce. Był

prof. Romana Dzieślewskiego. Zda-

człowiekiem odważnym, nieustępli-

wałem sobie sprawę na jak wielkie

wym, zawsze przekonanym o słusz-

trudności napotkać może realizacja

ności swego dobrze przemyślanego

tego wniosku, ale przede wszystkim

i uzasadnionego zdania. Naukowiec

chciałem, aby przez nagłośnienie

z prawdziwego zdarzenia, pasjonują-

tej sprawy na kongresie, pionier pol-

cy się teoria elektrotechniki, uczony

skiego elektrotechnicznego szkol-

skoncentrowany na nauce i jej po-

nictwa wyższego i miejsce jego

pularyzacji. Wyróżniał się wśród pol-

spoczynku stały się bardziej znane

skich profesorów elektryków okresu

polskim elektrykom.

międzywojennego, wniesieniem do

Decydującą inicjatywę, o dal-

nauki oryginalnej teorii mocy elek-

szych losach wniosku o renowację

trycznych przebiegów odkształco-

grobu, podjął ówczesny prezes Sto-

nych. Teoria ta dopiero dziś nabrała

warzyszenia Elektryków Polskich

Rodzina profesora Dzieślewskiego pod jego portretem

szczególnego znaczenia.

prof. dr hab. inż. Jerzy Barglik i co