12

przegląd wydarzeń

15–28 maja 2015 nr 9 (229) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Z domu niewoli” Maurycego Gottlieba

do Warszawy

poszukiwanie tożsamości

21 kwietnia br. w Przystanku Historia Cen-

Od 13 lutego do 3 maja br. w Kamienicy Szołayskich, oddziale

trum Edukacyjne IPN w Warszawie aktor-

Muzeum Narodowego w Krakowie, w Krakowie, prezentowano

ka Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie

wystawę „W poszukiwaniu tożsamości”, przedstawiająca 46 ob-

Elżbieta Lewak wystąpiła z monodramem

razów oraz rysunków Maurycego Gottlieba, wybitnego polskiego

„Z domu niewoli” opartym na wspomnie-

malarza pochodzenia żydowskiego. Twórca urodził się

niach poetki i pisarki Beaty Obertyńskiej

w 1856 roku Drohobyczu. Studiował na Akademii Sztuk pięknych

w reżyserii Zbigniewa Chrzanowskiego.

w Wiedniu, gdzie na jednej z wystaw zapoznał się z malarzem

Janem Matejką, a następnie został jego uczniem. Matejko był

dla Gottlieba mistrzem i mentorem jednocześnie. Mieszkał w

Wiedniu, Monachium, Rzymie, Krakowie. Czasami przyjeżdżał

do rodzinnego Drohobycza (podobno to tam kończył rozpoczęte

dzieła malarskie). Zmarł w 1879 roku z powodu zapalenia gardła.

Pochowano go na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ulicy

Miodowej. Mimo tego, że Gottlieb żył zaledwie 23 lata, pozosta-

wił po sobie niezwykle bogaty i ciekawy dorobek artystyczny.

się powyższych reguł, uznawano za

grzeszne i nie były one akceptowa-

ne ze strony środowisk żydowskich.

Przetrzymywana najpierw w lwow-

EUGENIUSZ SAŁO

W XVIII wieku doszło do pewnych

skich Brygidkach, zesłana do łagru

tekst i zdjęcie

zmian w judaizmie, związanych z

Workuta.

nurtem oświeceniowym haskali, któ-

„Młoda aktorka, Ela Lewak,

- W sierpniu 2012 roku za-

ry propagował m. in. otwarcie się na

dziecko Teatru Ludowego we Lwo-

dzwonił do mnie dyrektor Polskiego

środowiska nieżydowskie, zbliżenie

wie, absolwentka polonistyki Uniwer-

Teatru Ludowego we Lwowie, Zbi-

się z mieszkańcami kraju, w którym

sytetu Warszawskiego niesłychanie

gniew Chrzanowski i zaproponował

żyli, przyswojenie ich języka i kultu-

młoda, a bardzo dojrzała aktorsko.

mi rolę w monodramie. Po przeczy-

ry. Gottlieb został właśnie wycho-

Spektakl w jej wykonaniu jest bardzo

taniu książki „W domu niewoli” Beaty

wany w duchu haskali, co pomogło

wzruszający. Były momenty, kiedy

Obertyńskiej zrozumiałam, że warto

mu nakreślić kierunki rozwoju dla

nie mogłam powstrzymać łez” – po-

o tym mówić i rolę tę przyjęłam. Wy-

ówczesnej sztuki żydowskiej.

dzieliła się wrażeniami po spektaklu

zwaniem było dla mnie forma i tekst,

Na początku ekspozycji wy-

Ewa Ziółkowska, wiceprezes Funda-

który był o rzeczach trudnych, po-

symbolizuje Żyda jako wiecznego

eksponowano  rysunki  Gottlieba

cji „Pomoc Polakom na Wschodzie”.

ważnych, bolesnych. W taki sposób

tułacza. Malarz przedstawił siebie

wypożyczone z Lwowskiej Naro-

Monodram „Z domu niewoli”

te trzy lata temu rozpoczęła się moja

jako króla Persów, który nie wymor-

dowej Galerii. Następnie w jednej

Beaty Obertyńskiej miał swoją pra-

przygoda z Beatą Obertyńską – po-

dował Żydów na prośbę swojej żony

z sal znajdował się obraz „Żydzi

premierę w sierpniu 2012 roku w

wiedziała Elżbieta Lewak.

Estery. Na głowie króla widnieje

modlący się w synagodze podczas

Wilnie podczas Międzynarodowego

Elżbieta Lewak w roli Beaty Obe-

diadem z drogocennymi kamienia-

Jom Kippur”, który odnosił się do

Polskiego Festiwalu Monospektakli

rtyńskiej opowiada widzom historię

mi, ucho ma przekłute kolczykiem,

żydowskich korzeni malarza. W in-

ANDRZEJ PIETRUSZKA

MONOWschód.

polskiej pisarki, która w 1940 roku

co niewątpliwie symbolizuje potęgę

nym obrazie pod tytułem „Pospolite

kg

została aresztowana przez NKWD.

Dzieła, przedstawione na wysta-

władcy. Natomiast szaty są bar-

ruszenie” (ukazującym społeczną

wie, zostały wypożyczone z kilkuna-

dzo proste, nie pasujące wręcz do

mobilizację chłopów) czy „Autopor-

Wystawa artystki z łodzi

stu zagranicznych i polskich insty-

królewskiej postaci. Właśnie ten

trecie w stroju szlacheckim” (jest to

tucji kultury: Lwowskiej Narodowej

element ma ukazywać Żydów jako

zdjęcie, ponieważ oryginał zaginął)

Lwowskie Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego

Galerii imienia Borysa Woźnickiego,

tułaczy. Przedostatnia sala mieściła

Gottlieb wyeksponował swoje przy-

prezentuje wystawę Marty Zarębskiej, młodej utalentowa-

Muzeum Historycznego Miasta Kra-

portrety kobiet, m.in. tutaj znajdował

wiązanie do polskości. Artysta ma-

nej polskiej artystki z Łodzi. Dwudziestoczteroletnia stu-

kowa, Muzeum Sztuki z Tel Awiwu,

się obraz, na którym malarz przed-

lował także obrazy przedstawiające

dentka ostatniego roku malarstwa Akademii Sztuk pięk-

Żydowskiego Instytutu Historycz-

stawił swoją siostrę Annę – kobietę

czasy świetności Rzeczypospolitej,

nych w Łodzi ma już za sobą szereg wystaw zbiorowych

nego i in. Kuratorem wystawy była

o przepięknych rysach twarzy. W

postać Zygmunta Starego, insurek-

i indywidualnych w Polsce i zagranicą.

Maria Milanowska.

ostatniej sali zwiedzający mogli zo-

cję kościuszkowską czy też okres

Ekspozycja pokazuje artystę,

baczyć m. in. obraz „Król Kazimierz

panowania Piastów. Zwiedzający

który w ciągu krótkiego życia ciągle

Wielki i jego żydowska metresa”,

mogli czytać napisy na ścianach,

poszukiwał swojej tożsamości, co

przedstawiający  wspólne  dzieje

które zawierały różne ciekawostki

doskonale odzwierciedlił w swoich

polsko-żydowskie. Na wystawie za-

z życia wybitnego artysty oraz jego

dziełach. Malarz był praktykującym

prezentowano też wiele innych, nie

popularne cytaty. Dość liczne były

Żydem, ale uważał się jednocześnie

mniej ważnych dzieł Gottlieba.

autoportrety malarza. Najbardziej

za Polaka. Twierdził, że losy obu

Głównym przesłaniem ekspo-

znanym jest „Ahaswer” (1876), bę-

narodów przepełnione są cierpie-

zycji było ukazanie zagubionego

dący jedną z największych zaga-

niem, które jak gdyby stanowi po-

artysty rozdartego między tym co

dek w twórczości Gottlieba. Obraz

most pomiędzy kulturą żydowska a

polskie a żydowskie, i człowieka

przedstawia malarza, wcielonego w

polską. Dążył do pojednania między

poszukującego miejsca na ziemi, a

rolę króla perskiego Ahaswera, który

dwoma narodami. Maurycy Gottlieb

przede wszystkim tożsamości.

obdarował Żydów licznymi przywile-

powszechnie uważany jest za ar-

jami oraz swobodami, jak również

kg

tystę, który jako pierwszy w swojej

twórczości artystycznej odnosił się

nie z nakładaniem plam barwnych,

JURIJ SMIRNOW

Rozwiń z nami skrzydła!

do wspólnych dla Żydów oraz Po-

tworzy też nowe faktury, co sprawia

tekst i zdjęcie

laków wydarzeń historycznych. W

jej największą przyjemność. Inspi-

W każdą sobotę, Lwowski Klub

liście do przyjaciela Gottlieb pisał:

Artystka wybrała kilka cyklów

racją do stworzenia cyklu obrazów

Młodych Artystów „Skrzydła” zdra-

„Jestem Polakiem i Żydem i chcę

obrazów tworzonych w ciągu ostat-

„Impresje bretońskie” były pobyty

dza tajniki rysunku, malarstwa i gra-

dla obu, gdy Bóg da, pracować”. Po-

nich trzech lat w różnych miejscowo-

w Bretanii. W dzieciństwie spędzała

fiki. Zapraszamy do galerii „Własna

przez swoje dzieła Maurycy Gottlieb

ściach Polski, a także w północno-

tam wakacje, od lat przygląda się

Strzecha” przy Lwowskim Towa-

przyczynił się do zmiany świadomo-

zachodniej części Francji – Bretanii.

kulturze mieszkańców tego kraju,

rzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych

ści żydowskiej oraz rozwoju sztuki,

Wystawę  otworzył  dyrektor

fascynują ją niezwykłe krajobrazy:

wszystkie zainteresowane dzieci.

która była zakazana przez judaizm.

muzeum Roman Czmełyk. Marta

morze, niebo, ziemia tworzą całość,

Zajęcia odbywają się w

W judaizmie zabronione były dzieła,

Zarębska opowiedziała, o swojej

bardzo kolorową, kontrastową lub

godzinach od 11:00 do 12:00,

które przedstawiały postać ludzką

pracy w różnych technikach i w

odwrotnie – trudno jest odróżnić

przy ul. Rylejewa 9/6. Czeka-

albo porównywały ją z istotą boską.

różnych sposobach malowania. W

błękit chmur od kolorów morza czy

Dzieła artysty, który nie dotrzymywał

malarstwie eksperymentuje głów-

my na Ciebie!

zieleni trawy.

CMYK