16

Rozmowy Kuriera

15–28 maja 2015 nr 9 (229) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

podróże z Grzegorzem Rąkowskim

Wędrował po odległych krajach egzotycznych, ale w swoich opracowaniach powracał zawsze do rodzinnych stron,

które zafascynowały go jeszcze w dzieciństwie. Opisał Polskę mniej znaną, a dla tysięcy miłośników dawnych ziem

Rzeczypospolitej oraz przewodników i pilotów po wielkim kresowym obszarze stał się prawdziwym guru, bowiem jego

książki zawierają niezwykle rzetelne informacje, dokładne opisy, ciekawostki historyczne i przyrodnicze. Liczne wyjazdy

na Wileńszczyznę, Polesie, Podole, Ziemię Lwowską i Wołyń zaowocowały artykułami, opowieściami i przewodnikami.

Zawodowo, jako biolog (doktor nauk przyrodniczych), zajmuje się obszarami chronionymi i współpracą międzynarodo-

wą w zakresie ochrony przyrody w Instytucie Ochrony Środowiska w Warszawie. Jest redaktorem i współredaktorem

publikacji o obszarach chronionych w Polsce („Parki krajobrazowe w Polsce”, „Rezerwaty przyrody w Polsce”, „Parki

narodowe w Polsce”). Z kilkunastu przewodników Grzegorza Rąkowskiego największą chyba popularnością cieszy się

dwutomowa „Polska egzotyczna”. Wydana po raz pierwszy w 1994, stała się opracowaniem przełomowym – autor na-

mówił i zachęcił Polaków do zwiedzania mniej znanych zakątków u siebie w kraju. Na swoim koncie Grzegorz Rąkowski

ma również przewodniki, które zapewne znane są dobrze czytelnikom Kuriera Galicyjskiego: od wydanego w 2005 roku

„Wołynia”, poprzez „Podole” i „Ziemię Lwowską”, „Lwów” aż po dwuczęściowe „Ukraińskie Karpaty i Podkarpacie”. Drugi

tom przewodnika „Ukraińskie Karpaty i Podkarpacie” opisujący wschodnią część regionu ukazał się w roku 2014.

jak też obcych. A przede wszystkim

Z GRZEGORZEM RĄKOW-

staram się opisywać obiekty w któ-

SKIM rozmawiała BEATA

rych byłem sam. Czyli przygotowu-

KOST

jąc się do przewodnika staram się

odwiedzić – no może nie wszystkie

Od wielu lat wydaje Pan

– ale większość obiektów, które opi-

przewodniki po różnych za-

suję. Robię to zazwyczaj pieszo, albo

kątkach w Polsce, ale i po

wykorzystując wyjazdy turystyczne z

dawnych ziemiach Rzeczy-

przyjaciółmi. Jest tak, że około 90 %

pospolitej. Czy Pana zain-

miejsc opisanych w moich przewod-

teresowania krajoznawcze

nikach stanowią miejsca, które ja

i turystyczne mają swoją

sam widziałem, byłem tam sam, robi-

historię, czy był jakiś mo-

łem zdjęcia. Mam też taką satysfak-

ment  przełomowy,  kiedy

cję, że utrwaliłem na łamach książek

stwierdził Pan, że Pana pra-

wiele obiektów, których nikt przede

ca zawodowa i zaintereso-

mną nie opisał i nie sfotografował. Z

wania skierowane zostaną

kolei uważam też, że skoro jeżdżę za

na te właśnie obszary?

Czy na tych ziemiach ma

Muszę powiedzieć, że moje za-

wschodnią granicę mam też niejako

Pan jakieś swoje ulubione

interesowanie może nie tyle krajo-

obowiązek dokumentowania tych

miejsce, do którego szcze-

znawstwem ile, powiedzmy, szeroko

miejsc. Nie ukrywam, że niektóre z

Grzegorz Rąkowski podpisuje książki na spotkaniu z czy-

gólnie lubi Pan wracać?

pojętymi ziemiami wschodnimi, któ-

tych obiektów, które odwiedzałem,

Z całą pewnością nie jest to jed-

telnikami

re niegdyś leżały w granicach Pol-

fotografowałem i opisywałem 20 lat

no miejsce, jest kilka takich regio-

ski datuje się już od najmłodszego

Wygląda też tak, jak opisał je w swo-

temu dzisiaj już nie istnieją. Tak więc

nów, które szczególnie lubię. Przede

nie chciał Pan pisać o tych

dzieciństwa. Jako dziecko – miałem

jej balladzie Mickiewicz.

te zdjęcia to też dokumentacja i czę-

wszystkim do takich regionów nale-

dalekich egzotycznych kra-

wówczas 4 lata chyba – dostałem od

sto jedyny dowód na istnienie tych

ży Polesie. Region położony obec-

jach?

Pana przewodniki są po

rodziców pięknie ilustrowaną przez

To proste, moje zainteresowa-

miejsc.

nie na pograniczu Białorusi i Ukra-

prostu imponujące. Dla ca-

Jana Marcina Szancera książkę

nia krajami egzotycznymi wynikają z

iny. To się wiąże nie tylko z moimi

łej rzeszy turystów, prze-

Opisuje Pan duże obsza-

„Ballady i romanse” Adama Mickie-

tego, że z wykształcenia jestem przy-

zainteresowaniami krajoznawczymi

wodników, pilotów, osób

ry. Odległość z Litwy Mic-

wicza. Tak bardzo mi się podobała,

rodnikiem. Inne moje zainteresowa-

ale i przyrodniczymi. To jest właśnie

zainteresowanych historią,

kiewiczowskiej  do  Ziemi

że nauczyłem się jej praktycznie na

nia poza krajoznawczo-historycznymi

taka dzika kraina w samym środku

którzy jeżdżą na dawne

Lwowskiej i Tarnopolskiej

pamięć. Jest tam kilkanaście ballad,

to są zainteresowania przyrodnicze i

Europy, która w dalszym ciągu w

ziemie  Rzeczypospolitej,

jest dość spora, kiedy Pana

wszystkie umiałem na pamięć, a

zawsze mnie fascynowała przyroda

dużej mierze taką dziką krainą po-

stanowią kopalnię wiedzy.

zainteresowania przeniosły

przed znajomymi rodziców udawa-

krajów egzotycznych. No ale, z dru-

została. Tam jeżdżę bardzo często.

Proszę opowiedzieć o pra-

się z terenu dawnego Wiel-

łem, że potrafię je czytać. Ta fascy-

giej strony doszedłem do wniosku, że

Drugim rejonem są pojezierza litew-

cy nad przewodnikami, w

kiego Księstwa w kierunku

nacja trwała i jak byłem już trochę

kraje egzotyczne są już dość dobrze

skie i białoruskie, gdzie są wspa-

jaki sposób gromadzi Pan

Lwowa i okolic?

starszy zainteresowałem się, co to

opisane, natomiast te ziemie, które

Ja myślę, że zawsze się tymi

niałe jeziora. Wyjazd na Pojezierze

materiały, jaką metodolo-

za tereny są opisane u Mickiewicza.

są tuż za naszą wschodnią granicą

wszystkimi obszarami interesowa-

Brasławskie na przykład, to była

gię Pan stosuje?

Wtedy właśnie dowiedziałem się, że

są w dalszym ciągu bardzo mało

Muszę powiedzieć, że ja za-

łem – od kiedy zacząłem jeździć na

moja pierwsza taka większa wypra-

są to ziemie, które nie należą już

znane. Przez wiele lat nawet nie

wsze chciałem pisać przewodniki,

wschód. Z tym, że rzeczywiście, te

wa kresowa w czasach, kiedy istniał

obecnie do Polski, ale kiedyś były w

śmiałem marzyć, że tam się w ogóle

takie jakie sam chciałbym czytać.

pierwsze moje wyjazdy za wschod-

jeszcze Związek Radziecki. To było

jej granicach. I od tego czasu, czyli

da pojechać.

I tego mi brakowało w wielu, a może

nią granicę na dawne tereny to były

w 1990 roku. No a jeśli chodzi o po-

właściwie od szkoły podstawowej

nawet w większości przewodników,

podróże na Litwę i Białoruś. Troszkę

łudniowo-wschodnie Kresy – będzie

A kiedy był tam Pan po

zawsze się tymi ziemiami wschodni-

które się ukazują i które są na ogół

później zacząłem jeździć na tereny

to jar Dniestru i Karpaty Wschodnie

raz pierwszy?

mi interesowałem.

Pierwszy raz pojechałem w 1968

raczej powierzchowne, skupiają się

południowo-wschodnie. Ale to nie

czyli Czarnohora, Gorgany, połoniny

roku, kiedy byłem jeszcze w szkole

na atrakcjach setki razy opisanych w

jest tak, że ja uważam, że któreś

i Huculszczyzna.

Czyli żadnych powiązań

podstawowej. Wygrałem wówczas

różnych miejscach. Brak w nich czę-

regiony są fajniejsze czy ciekawsze.

rodzinnych…

Ostatnio wydał Pan dwa

Nie, cała moja rodzina pochodzi

konkurs wiedzy z okazji 50. rocznicy

sto jakiegoś głębszego podbudowa-

Każdy z nich ma swoją specyfikę.

przewodniki po Czarnohorze

z Mazowsza i żadnych powiązań

rewolucji październikowej! (śmiech).

nia jeśli chodzi o wiedzę historyczną.

Jeśli chodzi o Litwę i Białoruś, to

i Gorganach, druga część

rodzinnych z ziemiami wschodnimi

I pierwszą nagrodą był właśnie wy-

Mnie natomiast zawsze interesowały

tam właśnie przyroda i krajobraz

przewodnika  to  zupełnie

tzw. Kresami nie miałem.

jazd do Związku Radzieckiego: kilka

miejsca gdzie mało kto dociera, mało

odgrywają bardzo ważną rolę. Może

świeża rzecz. Z dużą niecier-

dni spędziliśmy w Moskwie, kilka ko-

znane, nie opisane. To było coś w

tych zabytków cenniejszych jest tam

Swego czasu dużo Pan

pliwością oczekiwana przez

lejnych w Mińsku. Ale – co najciekaw-

rodzaju odkrycia nieznanych lądów

trochę mniej, ale są z kolei atrakcje

podróżował – Ameryka Po-

nas wszystkich – Pana czy-

sze – była też wizyta w Nowogródku

– trochę tak to wyglądało. Dlatego

przyrodnicze. Z kolei ziemie połu-

łudniowa, Chiny, Indone-

telników. Te dwie ostatnie

i nad jeziorem Świteź. Pamiętałem

w moich przewodnikach staram się

dniowo-wschodnie to ogromna ilość

zja, Afryka. Ale jednak te-

książki stanowią takie po-

je doskonale z „Ballad i romansów”.

zawsze podać dużo informacji. Sta-

obiektów zabytkowych związanych

reny najbliższe – wschod-

kłosie wędrówek po Czar-

Kiedy tam pojechałem i zobaczyłem

ram się, opisując określone obszary i

z historią. No i góry w dodatku! Czyli

nia Polska, dawne Kresy

nohorze i Gorganach?

jezioro Świteź po prostu się zachwy-

obiekty, dotrzeć do największej ilości

są to regiony, które się uzupełnia-

To jest efekt kilkunastu takich

zauroczyły Pana na tyle,

ciłem, bo okazało się, że wygląda

możliwej informacji korzystając ze

ją, bo każdy z nich ma trochę inne

moich dłuższych wypraw w Karpaty

że poświęcił pan tym zie-

zupełnie tak, jak sobie wyobrażałem.

źródeł zarówno polskojęzycznych,

atrakcje.

Wschodnie. W ciągu ostatnich kilku-

miom swoje prace? Nigdy