14

Rozmowy Kuriera

29 maja–15 czerwca 2015 nr 10 (230) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Strefa strachu

dobrego ani nic złego dla Tatarów

Dzięki nagrodzie Mustafy Dże-

na Krymie. Jednak pozostali wobec

milewa przywieźliśmy do Polski

niej lojalni i nie szkalują Ukrainy jak

przyszłych studentów – 30 Tatarów

inni. Najlepszym przykładem lojal-

Krymskich, aby zapoznali się z pol-

ności jest historia Tatarów w Polsce.

skimi uczelniami. Wystaraliśmy się

Obecnie krym jest strefą strachu. Tatarzy krymscy, a także

Jestem dumny ze swego narodu.

o stypendia z Polski dla Tatarów na

Nikt nie chce wyjechać. Wyjeżdżają

Ukrainie. Wydzielono 395 stypendiów

przedstawiciele innych narodów tego półwyspu, boją się

jedynie ci, którzy muszą, bo są prze-

dla studentów, dodatkowo także sty-

rozmawiać o polityce. Można bardzo szybko stracić wol-

śladowani.

pendia doktoranckie. Podania złożyło

Chcieliśmy tu w Polsce, stwo-

32 Tatarów, ale problemy z korupcją

ność, gdy powie się coś złego o aktualnych rosyjskich wła-

rzyć podstawy nowego rządu na

w ministerstwie na Ukrainie sprawiły,

dzach okupacyjnych. O sytuacji na krymie opowiada rizA

uchodźstwie. Chcieliśmy tu kształcić

że nikt z nich stypendium nie dostał.

młodzież. Ale pani minister oświa-

Ministerstwo w Polsce nie może dać

AsAnOW, prezes fundacji krym.

ty i szkolnictwa wyższego nas nie

tych pieniędzy fundacji lub przydzielić

słyszy. Mieliśmy propozycje od Nie-

je uczelni. Przekazuje je do odpo-

WOJCieCH JAnkOWski

miec, Anglii, żeby tam wychowywać

wiedniego ministerstwa w Ukrainie,

przyszłe kadry. Omawialiśmy ze sta-

a ono już samo kombinuje komu te

spotykamy się w kilka

rymi Tatarami w Medżlisie tę sprawę.

pieniądze dać. Mówiłem o tym w par-

dni po 71. rocznicy deporta-

Dlaczego Polska? Jesteśmy z tym

lamencie: że to jest korupcja i nikt z

cji Tatarów krymskich. Jak

krajem ponad 600 lat. Przeszedł on

Tatarów nie dostał. Tatarzy łapówek

wygląda obecnie sytuacja

walkę z korupcją. Ma olbrzymie do-

nie dają, bo nie pozwala im na to ho-

Tatarów na krymie?

Władze rosyjskie na okupowa-

świadczenia przemiany ustrojowej.

nor. Ukraina w sprawie pomocy Tata-

nym Krymie obawiały się tego, że po-

Dlatego chcemy tu wychować nasze

rom Krymskim tylko reklamuje swoje

mimo zakazów młodzi Tatarzy będą

dzieci. Mieliśmy też propozycję od

działania, a tak na prawdę nic się nie

robili wiece i demonstracje. Każdy

Ukrainy. Ale my wiemy jaka tam jest

dzieje.

rząd boi się studentów, bo każda

korupcja i nie chcemy, żeby nasza

Jaki był przebieg depor-

rewolucja zaczyna się od nich, od

młodzież wychowywała się w takich

tacji Tatarów przez stalina?

młodych ludzi. Nasza młodzież otrzy-

warunkach, żeby to ją kusiło. Chcemy

W ciągu 48 godzin prawie 200

mała pozwolenie udania się w góry

dla naszego przyszłego Krymu mło-

tys. ludzi zostało wysiedlonych i wy-

i tam obchodzili tę rocznicę. Same

dzieży wykształconej w warunkach

wiezionych w głąb Rosji. Z tego około

demonstracje były zakazane. Wyszli

europejskich. Te kontakty, które wy-

47% zginęło po drodze. Trzy wioski

wiec na górę Czatyr-Dah i tam odbyły

niosą z okresu nauki w Polsce, będą

tatarskie na Strzałce Arabackiej zo-

się uroczystości. A w wioskach i ma-

im pomocne w przyszłości. Na tym

stały pominięte – NKWD zapomniało

łych miasteczkach sami Tatarzy robili

oprze się nasza współpraca z Polską

o nich. Ludność z tych wiosek zała-

u siebie skromne uroczystości.

i z Europą.

dowano więc na statki i zatopiono w

W zeszłym roku, podczas obcho-

morzu. Stalinowi relacjonowano, że

Jeszcze przed okupacją

dów 70. rocznicy deportacji, uroczy-

Tatarów na Krymie już nie ma, aż tu

krymu był pomysł stworze-

stości odbywały się bardziej otwarcie,

raptem aż trzy wioski zostały. Nikt

nia wspólnej platformy ta-

ale wtedy nad głowami ludzi latały

nie chciał ryzykować i domagać się

tarskiej diaspory?

helikoptery i gdy do słowa dochodzili

Idea ta powstała wśród Tatarów

kolejnych pociągów na ich transport.

członkowie Medżlisu, to helikopte-

w Polsce. Nasi Tatarzy rozrzuceni są

Prościej było ich wymordować.

ry zniżały się tak, aby zagłuszać te

i na Litwie, i w Polsce, i w Rumunii.

Teraz też stosowane są różne

przemówienia. Nasza młodzież po

Niestety nawet pośród Tatarów z

metody, zastraszanie, aby wystra-

uroczystościach w meczecie z flaga-

różnych miejsc Polski nie ma zbyt

szyć naród. W latach 2014-15 po-

wet nie znają naszego języka. Jest

sanatoriów, ale ludzie i tych skiero-

mi tatarskimi na autach pojechała do

dobrych  stosunków.  Zapropono-

rywano młodych chłopców, mordo-

to dla mnie nienormalne, żeby nie

wań także nie chcą. Gdy trzeba tkwić

Bachczysaraju. Zakazane są demon-

waliśmy stworzenia coś w rodzaju

wano ich, torturowano, żeby tylko

znać języka swego narodu.

w porcie, czekając na prom, 48 go-

stracje, ale nie było nigdzie powie-

parlamentu Tatarów – Kurułtaju, dla

rodzina wyjechała z Krymu. Znam

dzin bez wyżywienia i toalet – to kto

dziane, że nie można jechać autami.

tych Tatarów na obczyźnie. Delega-

wiele takich przykładów.

Ci Tatarzy kazańscy po-

by chciał jechać? W zeszłym roku

Zgodnie z rozporządzeniem władz –

ci musieliby mieć poparcie swojego

Jest wiele takich ludzi jak ja, któ-

kazywani w telewizji mają

urzędnikom państwowym nakazy-

nie więcej jak pięć samochodów. Tak

otoczenia. Na razie to się odkłada do

rzy wyjechali, żeby walczyć. Moim

wyglądać na krymskich, ale

wano wręcz wyjazdy na Krym. Mieli

też to zorganizowali. Zatrzymano ich

września, żeby można było przepro-

zadaniem jest mówienie prawdy o

tak naprawdę Tatarzy z kry-

przywieźć stamtąd zdjęcia, dokumen-

po wyjeździe z Symferopola. Było

wadzić wybory delegatów zgodnie

Krymie tu, w Polsce. Chodzi o to,

mu reprezentują rożne typy

ty pobytu w hotelu i inne świadectwa.

tam około 70 młodych ludzi, aresz-

z naszymi tradycjami. Tu wynika

żeby ludzie wiedzieli o tym, co się

antropologiczne.

Nie wszyscy Tatarzy na Krymie

Zaczął się na tym biznes. Przesyłano

towano 29 z nich, po czym ukarano

jeszcze jedna sprawa: większość

tam dzieje. Jak będą słuchali tylko

są jednakowi, etnicznie jesteśmy

zaświadczenia wcześniej edytowane

mandatami i wczoraj zostali wypusz-

Tatarów to są muzułmanie, ale w

propagandy rosyjskiej, to nic nie będą

narodem bardzo zróżnicowanym. Ci,

w Photoshopie, robiono fotomonta-

czeni. Wśród Tatarów nawet krąży

Polsce są Tatarzy-chrześcijanie. A

wiedzieli: na Krymie nie wszystko jest

którzy mieszkają na wybrzeżu i w gó-

że i inne cuda. Pełny „pakiet” takich

taki kawał, że ekonomika Krymu

trzeba zjednoczyć nas wszystkich,

tak dobre i tak piękne jak to pokazują

rach – tak zwani Tatowie (nie można

dokumentów kosztował 30 tys. rubli

opiera się na pieniądzach tatarskich.

bo wszyscy mamy wspólne korzenie.

Rosjanie.

ich mylić jednak z Tatami pochodzą-

i był to bardzo dobry biznes. W taki

Nie ma chyba rodziny tatarskiej, któ-

Powstaniem takiego organu zainte-

Jak na to reagują rosja-

cymi z Kaukazu), bardzo podobni są

sposób pokazano wspaniałą staty-

ra by nie zapłaciła kary od 10 do 50

resowane są rządy Polski, Litwy i

nie na krymie? Mieliście

do Turków, Greków. Mają kręcone

stykę, że oto olbrzymie ilości Rosjan

tys. rubli za byle co.

Parlament Europejski.

przecież znajomych, przy-

włosy i charakterystyczne nosy. Ta-

odpoczywały ma Krymie. Faktycznie

Z tymi aresztami to też sprawa

W Polsce mieszka obecnie po-

jaciół wśród nich?

tarzy średni, którzy mieszkają w cen-

nie było tu nikogo, bo woleli Cypr czy

jest niejasna. W rosyjskiej admini-

nad 600 Tatarów, ale coraz częściej

Sam byłem zdziwiony. Miałem

tralnej części Krymu są potomkami

Hiszpanię. Tak naprawdę na Krymie

stracji Krymu są takie osoby jak np.

asymilują się z Polakami. Chodzi

sąsiadów, którzy byli mili i serdeczni,

Gotów – blondyni, często z niebieski-

nie ma kultury turystycznej. Dotych-

Smirnow i Belbek. Nie mają oni żad-

nam też o to, żeby wszyscy oni po-

ale po referendum przestali być tacy,

mi tęczówkami. Na północy Krymu

czas głównym celem było wyciąga-

nego poparcia wśród Tatarów, nawet

czuli się jednak Tatarami. Dlatego

przestali się nawet ze mną witać. Ro-

przy kontynencie mieszkają Tatarzy

nie pieniędzy od turysty. Na wybrze-

nie są Tatarami. Są zdrajcami i po-

musi być taki organ, który by ich

sjanie zaczęli znaczyć nasze domy.

wywodzący się ze Złotej Ordy i spo-

żu ceny są 10-krotnie wyższe niż w

jawiając się na miejscach różnych

wszystkich zjednoczył, żeby konflikty

W odpowiedzi na to, Tatarzy powiesili

krewnieni z Nogajami – zachowali

Symferopolu. Władze Rosji nie będą

wydarzeń oraz biorąc udział w takich

były rozwiązywane przy stole, żeby

na swoich domach flagi tatarskie, nie

przez to dużo cech mongoloidalnych.

wspierały tatarskiego biznesu, bo po

akcjach, udają się potem do więzie-

każdy mógł przedstawić swoje pro-

kryjąc się z tym, kim są. Wszystko to

Tatarzy Krymscy byli początkowo

co im bogaty naród. Potrzebny jest im

nia i tam działają wśród aresztowa-

blemy. I wtedy znikną.

jest taką wojną psychologiczną.

wyznawcami różnych religii, ale gdy

naród biedny, najlepiej gdyby dodat-

nych, zdobywając ich zaufanie.

Czym zajmuje się „Fun-

Czy uważa pan, że ukra-

Chanat Krymski dostał się w orbitę

kowo był spity. Ale z Tatarami mają

Władza specjalnie dodatkowo

dacja krym”?

ina zrobiła wszystko, żeby

polityczną Imperium Osmańskiego

trudniej, bo Tatarzy nie piją. Chociaż

upokarza Tatarów. Przed 18 maja

Fundacja działa od września

zachować krym?

to wszyscy stali się muzułmanami. Z

nie są ortodoksyjnymi muzułmanami

na ścianach budynków użytku pu-

2014 roku. Powstała jako odpo-

Ukraina nie zrobiła nic. Żołnierze

tego korzystają władze Rosji.

jednak zasad przestrzegają.

blicznego pojawiają się tablice, upa-

wiedź na okupację Krymu. Funda-

byli gotowi do walki, ale nie dostali roz-

miętniające Stalina, wystawia się

cja zorganizowała przyjazd około

kazu. Były jednostki specjalne, które

Jak wygląda ekonomicz-

dwie miejscowości pod-

jego pomniki.

300 dzieci z Ukrainy do Polski.

mogły doprowadzić do ładu w ciągu

na sytuacja Tatarów?

czas tzw. referendum miały

Całkowicie zniszczono tatarski

Obecnie Krym jest strefą stra-

Udział w tym wzięły tylko 23 oso-

paru dni, jednakże w tych jednostkach

tatarskich burmistrzów. Co

biznes na Krymie. Przed okupacją nie

chu. Ludzie, nie tylko Tatarzy, boją

by pochodzenia tatarskiego. Dzięki

służyli jedynie mieszkańcy Krymu, bo

z nimi dzieje się teraz?

byliśmy biednym narodem. Byliśmy

Obydwaj kategorycznie odmó-

się rozmawiać o polityce. Można od

szeregowi samorządów Legionowa,

oddziały te były przygotowane przede

nastawieni na turystykę. Ale przez

wili współpracy z nowymi władzami i

razu trafić do aresztu, gdy powie

Otwocka, Nowego Miasta Lubaw-

wszystkim do walki z Tatarami. Z Ro-

nakładane kary i brak turystów, prak-

zrzekli się swoich posad. Teraz Albert

się coś złego o Rosji. Prowadzona

skiego mogły tu spędzić wakacje.

sjanami walczyć nie chcieli.

tycznie nie ma pracy. Putin zaprasza

Kangijew i Elmi Umerow przestali

jest specjalna polityka. Ściągani są

Były to dzieci ze strefy okupowanej,

skąd u Pana taka dobra

wszystkich na Krym, żeby stworzyć

być osobami publicznymi i siedzą w

Tatarzy z Kazania, którzy występu-

dzieci naszych żołnierzy. Dzieci,

znajomość polskiego?

wizerunek ogólnej pomyślności przy

domu. Odeszli od polityki. Tatarzy

ją w telewizji. Widać, że nie są to

które zapomniały, co to jest czyste

Tatarzy mają takie powiedzenie

nowej władzy. Obecnie w Rosji dają

nigdy nie zdradzają swego narodu.

Rosjanie. Ale my wiemy, że nie są

niebo, jak to jest, gdy nie strzelają,

– ile znasz języków, tyle razy jesteś

bezpłatne skierowania do krymskich

Przez 23 lata Ukraina nie zrobiła nic

oni także Tatarami Krymskimi. Na-

jest cisza i spokój.

człowiekiem. Każdy Tatar od dziec-