22

Śladem naszych publikacji

29 maja–15 czerwca 2015 nr 10 (230) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Temat rodziny Szpaczyńskich powrócił

W 2012 roku redakcja kuriera prowadziła akcję odnalezienia krewnych

kazimierza szpaczyńskiego, komendanta lwowskiej straży Pożarnej,

który zginął w katyniu. dzięki naszej gazecie szczęśliwie udało się

odnaleźć krewną komendanta i przekazać jej rodzinne pamiątki, które

nieznana osoba przekazała do konsulatu Generalnego rP we lwowie.

Przed kilkoma tygodniami zgłosiła się do nas pani ewa. Okazuje się,

że dziadek jej męża, Adam Mitscha, spisał w 1968 roku dokładny pa-

miętnik swego życia, a co najważniejsze znał osobiście rodzinę szpa-

czyńskich. na dodatek udało mu się spisać fragmenty z pamiętnika

Marii Pillerowej, teściowej kazimierza szpaczyńskiego. Fragmenty,

które publikujemy, udostępniła nam pani ewa Micza.

U Wujostwa Leonów (rodzina

Pillerów – red.) dość często bywa-

lerów

bywa-

łem. Mieli jedynaczką Ziunię (Jó-

zefa). Młodsza ode mnie o dobrych

kilka lat. Wyszła młodziutko za Ka-

zimierza Szpaczyńskiego. Gdy go

poznałem jeszcze przed pierwszą

wojną był to młody chłopak: dość

szara, mało mówiąca twarz (później

wyrobił się na przystojnego, ener-

gicznego mężczyznę). Bardzo dobry

gimnastyk – brał udział w pokazach

Sokoła. Ukończywszy Seminarium

nauczycielskie pracował w Ubezpie-

czalni społecznej. Wojna zapędziła

go, jak i Pillerów na ziemie czeskie,

gdzie Kazio, jako wojskowy pracował

w obozowej straży ogniowej. To był

zalążek jego życiowej kariery. Jako

wojskowy ożenił się na obczyźnie z

młodziutką 18-letnią Ziunią. Owocem

tego małżeństwa była Zosia, a w

niespełna rok – synek Zbyszek, uro-

dzony w styczniu 1918. Wróciwszy

do Lwowa Kazio w okresie obrony

Lwowa, przeszedł z wojskowej straży

ogniowej do wojskowych warsztatów

broni, które mieściły się przy placu

Bema. Tam też zamieszkał z rodziną.

Po ustaniu działań wojennych Kazio –

dzięki poparciu Neumana – otrzymał

stanowisko zastępcy naczelnika miej-

skiej straży pożarnej, a po kilku latach

został naczelnikiem. Stanowisko to

było bardzo odpowiedzialne, ale i

rok 1931, na tarasie od lewej stoją: zbyszek i Olek Topolniccy, Olga (siostra żony), ziunia i kazimierz

dobrze sytuowane. Oprócz stałej po-

ważnej pensji, pobierał diety za udział

szpaczyńscy, siedzi matka Giuslowa

w rozmaitych komisjach pożarniczych

sztukę sceniczną, a nawet w tajem-

(np. kontrola instalacji przeciwpożaro-

alarmy lotnicze. I tak dni schodzą

10 poszła do miasta po sprawunki,

Po chwili słyszymy silne detonacje

nicy przed mężem złożyła fachowy

wych w nowych budynkach). Kaziowie

wtem na ulicy Legionów, wchodząc

i wbiega Ziunia blada, przerażona,

w ciągłym huku bomb. Ja czołgam

egzamin ZASP u (Związek Artystów

zajmowali piękne mieszkanie na I p.

do sklepu po cukierki słyszy warkot

ze słowami – to Niemcy. I kiedy –

się z łóżka do drzwi, bo tam gruby

Scen Polskich – red.) Egzamin ten

w budynku straży pożarnej przy placu

samolotu, który nawet dość nisko

powiedzmy upłynęło pół godzimy

mur i piec i tam siadam we framu-

bardzo jej się przydał w przyszłości.

Strzeleckim (na parterze mieściło się

leci, ale że barwy są polskie, więc

przeszło – radio zaczyna zapowia-

dze – raz cały dzień, aż chore nogi

Wojna zupełnie zburzyła spokój,

pogotowie ratunkowe). Prowadzi-

bez obawy załatwia kupno. Wtem

dać „Halo! Halo! Zarządzamy alarm

ścierpły. Zosia i Ziunia w schronie.

dostatek i życie rodzinne Kaziów.

li ożywione życie towarzyskie. Kazio

daje się słyszeć detonacja. Żydzi

przeciwlotniczy aż do odwołania”.

Około 5 września, gdy zaczęły szaleć

Biednego Kazia aresztowano (był to

lubił popijać piwko w znanych knajp-

sklepy zamykają i rozpoczyna się

Za kwadrans znowu: „Halo! Halo!

armaty i pociski leciały na nasz dom,

okres silnych aresztowań). Zniknął

kach lwowskich, lubił też potańczyć

panika. Jedni mówią – to nasi, dru-

Alarm lotniczy trwa”. Idą do schronu.

przenoszą mnie do piwnicy. Tam

bez śladu. Do dzisiaj nie wiadomo

w Bristolu czy innym lokalu nocnym.

dzy twierdzą, że to nalot nieprzy-

Wreszcie radio ogłasza „Alarm lotni-

łóżko, tapczan i siennik, trochę dy-

dokładnie, czy zmarł na tyfus w Bry-

W mundurze oficera strażackiego

jacielski. Ziunia jeszcze niepewna

czy odwołany”. Ja wracam do łóżka

wanów by nakryć drzewo, robią nam

gidkach (słynne lwowskie więzie-

doskonale się prezentował, eleganc-

chce wejść do perfumerii p. Bohu-

z przedpokoju, gdzie sądziłam, że

przytułek spokojny i zabezpieczony

nie), czy też wywieziono go na Ural.

ko wyglądał też w doskonale skro-

siewicza obok, ale już stora żela-

najbezpieczniej. Następny dzień

od bomb i pocisków. Do nas we śro-

O tych tragicznych wydarzeniach

jonych cywilnych garniturach. Żona

zna opuszczona – nie może wejść.

huraganowy nalot bombowy przez

dę przychodzą rano o 6 Stachowa z

pisze Maria Pillerowa (matka Ziuni

jego, a moja kuzynka Ziunia wiodła

Słyszy huk rzucanych bomb. Wtedy

kilka razy. Walą się domy, dworzec

córką. Robi się ciasno, bo jest nas 5,

– red.) w dzienniczku pt. Pamiętne

beztroskie i miłe życie. Ładna (może

to na ulicy Gródeckiej runęło klika

główny prawie rozbity. 200 bomb

ale mimo to jest przytulnie. Koryta-

dni. Dzienniczek ten, znajdujący się

zbyt tęga), o piwnych oczach, bardzo

kamienic.

tam padło. Za parę dni ja przenoszę

rze nawet zajęte. Jest 18-go. Dzieci

w pieczołowitym przechowaniu cór-

miła, pełna uroku i wdzięku. Pasją jej

W panicznym strachu ucieka do

się z II-go piętra na parter, gdzie

i płacz częsty maleństwa rozbrzmie-

ki, trafnie charakteryzuje nieszczę-

była scena. Mąż niechętnie tolerował

domu. Tu z Zosią słyszymy i widzi-

zięć dobre dał lokum. Znoszą mnie

wa. Ale to nie razi mnie, bo mi ich żal!

sną zimę 1939/1940. Przytaczam

to zamiłowanie i zgadzał się tylko na

my samolot. Zosia z balkonu idąc

na fotelu. Tam spokojnie. Łóżko, fotel

W końcu już radio nie zapowiada i

ważniejsze wyjątki.

występy w amatorskich zespołach.

wzrokiem za samolotem twierdzi,

i stolik stanowią umeblowanie. Ale

nie odwołuje alarmów. I modląc się

„W dniu 1 września Ziunia, nie

Dzielna jednak Ziunia poważnie

że to nie masz, choć barwy pol-

to nieważne. Bomby grają gęsto.

żyjemy pełni nastrojów nie do opisa-

przeczuwając niczego, rano przed

traktowała swoje „hobby”, studiowała

skie, bo jakiś duży jej się wydaje.

Radio, to zapowiada, to odwołuje

nia. Otoczenie poczciwe, kobiety –