26

Okruchy historii

29 maja–15 czerwca 2015 nr 10 (230) * Kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Marsze zadwórzańskie

Pewnego razu dostałem maila od naszego Czytelnika pana Jacka Mokrzyckiego: „Chciałbym Pana zaintere-

sować historią Marszów Zadwórzańskich. Kiedy dowiedziałem się, co wydarzyło się pod Zadwórzem zaczą-

łem zgłębiać temat. W poszukiwaniach swoich dotarłem do informacji, że po 1920 roku na cześć poległych

Orląt, garnizon lwowski organizował marsze z Zadwórza do Lwowa, które kończyły się metą pod pomnikiem

Adama Mickiewicza. Na pewno odbyły się cztery marsze, co można wywnioskować z uzyskanych przeze

mnie informacji. Ale i one są niepełne i tak naprawdę jest to mało znane przedsięwzięcie”.

Spontanicznym

egzaminem

opracował

dotychczasowej pracy na tym polu

krzYszTOF szYMAŃski

i potężnym środkiem propagandy-

Zacząłem zgłębiać temat w

stycznym na przyszłość – jest Marsz

lwowskiej prasie. Niestety brak jest

strzelecki Zadwórze – Lwów, w któ-

informacji o pierwszym Marszu. Naj-

rym czynny udział weźmie przeszło

bardziej obszerna jest z drugiego,

6000 zawodników. Cyfra potężna,

który odbył się w 1928 roku. Kolejne

stanowiąca silną dywizje ochotni-

są coraz skromniejsze, a z czwartego

ków, którzy walczyć będą o palmę

brak nawet wyników poszczególnych

pierwszeństwa.

drużyn, umieszczono tylko pochwałę

W  przeddzień  uroczystości

dla drużyny 14 pułku Ułanów Jazło-

zjeżdżali się zawodnicy II. Marszu

wieckich. Trasa marszu prowadziła

i uczestnicy tak do Lwowa, jak też

przez Winniki. Oto, co udało mi się

wprost do Zadwórza, gdzie byli na

znaleźć w lwowskich gazetach:

dworcach kolejowych witani przez

starszyznę strzelecka. Wieczorem

we Lwowie na ulicach odbył się

26 maja 1928 roku.

capstrzyk orkiestr, oraz iluminacja

uroczystości strzeleckie

kopca Unii Lubelskiej, w Zadwó-

we Lwowie

Przez dwa dni Zielonych Świąt

rzu zaś równocześnie odprawiono

odbywały się uroczystości strzeleckie

modły na kurhanie Bohaterów Za-

Okręgu Lwowskiego, połączone z za-

dwórzańskich i złożono wieniec, po

wodami II. Marszu Zadwórzańskiego,

czym nastąpiła kolacja zawodników

poświeceniem sztandaru i kamienia

i capstrzyk orkiestr.

węgielnego pod budowę własnego

Po pobudce o godzinie trzeciej

domu Legionowo-Strzeleckiego im.

nad ranem zawodnicy poczęli szy-

Józefa Piłsudskiego.

kować się do marszu, do gigantycz-

poległych Bohaterów w Zadwórzu

p. Prezydenta. W grupie Policji P.: 1)

Idea 44-kilometrowego marszu

W sobotę 18 bm. zjechały się dru-

odbyła się uroczystość, na którą

Lwów 5:15.38 sek.

Zadwórze-Lwów powstała ku łączne-

żyny zawodnicze do Zadwórza. Do

specjalny pociąg przywiózł zawod-

Następnie na placu Targów

mu uczczeniu imienin Marszałka Pił-

zawodów stanęło 109 drużyn w dwu

ników, stających do Marszu Zadwó-

Wschodnich odbył się wspólny obiad

sudskiego z kultem dla poległych Bo-

zespołach, w sumie 1417 zawodni-

rzańskiego, delegatów Związków

strzelecki, po czym zawodnikom

haterów. Zawody marszowe Związku

ków. Na zespół policyjno-wojskowy

strzeleckich, reprezentantów władz

Marszu Zadwórzańskiego rozdano

Strzeleckiego Okręgu Lwowskiego

złożyło się 8 drużyn wojskowych i po-

i przedstawicieli wszelkich zrzeszeń

nagrody. Wieczór w sali ratuszowej

noszą nazwę „Marsz Zadwórzański“

licyjnych. W zespole strzelecko-przy-

społecznych i organizacji. Modły na

odbył się raut strzelecki, wydany

i poza celem idealnym, jak wyżej

sposobieniowym lwią część stanowili

kurhanie odprawił ks. dziekan Trusz-

przez miasto, gdzie tańczono do bia-

wspomniany, prowadzone są celem

strzelcy drużyn – 1170 zawodników.

kowski, po czym wygłosił okoliczno-

łego rana.

sprawdzenia sprawności wojskowej

Dnia 19 maja początek startu dru-

ściowe kazanie.

i wychowania fizycznego młodzieży,

żyn policyjno-wojskowych przypadł o

Później przemawiali przedstawi-

w szczególności Związku Strzelec-

godz. 5-tej, zaś drużyn strzelecko-

Poświecenie sztandaru

ciele władz i goście: płk Czerniewski

Wczoraj rano, w drugim dniu

kiego i pokrewnych organizacji spo-

przysposobieniowych – o 5.30. Re-

i dr. Mozołowski. Uroczystą chwilę

uroczystości, nastąpiło poświęcenie

łecznych.

gulamin marszu dozwalał na marsz

na kurhanie zakończono odśpiewa-

sztandaru Zw. Strzeleckiego Obwodu

Start w tym gigantycznym mar-

w zwartej drużynie bez podbiegania.

niem hymnu „Boże coś Polskę”.

Lwowskiego na placu przed Uniwer-

szu spaja ze sobą brać strzelecką,

Do każdej drużyny dodawano kola-

Późnym wieczorem delegaci i

sytetem obok Ogrodu im. Kościuszki.

rozsianą dziś po całej Polsce w naj-

rza, jako kontrolera. Warunki mar-

reprezentanci władz wrócili do Lwo-

Tu zebrali się przedstawiciele władz:

mniejszych wioskach i osiedlach.

szu z powodu deszczu były fatalne.

wa, natomiast zawodnicy pozostali

wicewojewoda Gronziewicz z sekr.

Państwo w tego rodzaju imprezach

Na punktach kontrolnych Ostrów i

w Zadwórzu, gdyż wczesnym ran-

Kirsehnerem, inspektor armii gen.

ma najlepszy przegląd mas przy-

Winniki drużyny miały przymusowy

kiem startowali w drużynach do Mar-

Norwid-Neugebauer,  generałowie

sposobienia  wojskowego,  poza

15-minutowy postój. Jako pierwsza

szu Zadwórzańskiego do Lwowa.

Popowicz, Głuchowski, Galica i Do-

oddziałami regularnej armii. Potęgą

na metę przyszła drużyna 19 pp. ze

W tegorocznym marszu udział

woyno-Sołohub. Starosta Eckhardt,

każdego narodu, a przede wszyst-

Lwowa. Trasę pokonała w 5 g. 04 m.

wzięło 19 drużyn, w tym 14 strzelec-

komisarz rządu Strzelecki, przedsta-

kiem naszego, jest mieć jak naj-

nego wprost wysiłku fizycznego, by

45 s. (wyniki innych drużyn pomijamy

kich, dwie wojskowe, jedna policyjna

wiciele wszelkich urzędów i delegaci

większą, ilość zdrowych, wytrzyma-

w jak najkrótszym czasie przejść

– red.).

i 2 drużyny przysposobienia wojsko-

różnych organizacji oraz drużyny

łych piechurów, o celnym oku, jako

44-kilometrów do mety, znajdującej

20 maja na pl. Targów Wschod-

wego. Marsz rozpoczął się o godz.

strzeleckie. Sztandar poświęcił kape-

strzelcy-żołnierze, przyszli obrońcy

się na placu Mariackim. W obec-

nich odbyła się Msza św. polowa

6-tej rano w Zadwórzu. Odbywał się

lan legionowy, przeor OO. Bernardy-

Polski. Ideologia przysposobienia

ności przez okręg. Schmala, kom.

i rozdanie nagród uczestnikom. O

w warunkach niezwykle uciążliwych,

nów ks. Bronisław, który też wygłosił

wojskowego rozkrzewiła się obecnie

Kolbuszewskiego i kom. Okręgu

godz. 11-tej na pl. Mariackim odbyła

to z powodu straszliwego upału jak

okolicznościowe przemówienie. Po

w całej Europie i stanowi najlepszą

warszawskiego Ferencowicza wy-

się defilada drużyn i czterech pułków

i świeżo wyszutrowanej drogi. W

złożeniu gwoździ, mających się wbić

obronę kraju przed najściem wroga.

startowało 151 zawodników indywi-

piechoty. Po czym uczestnicy prze-

Winnikach odbył się 45 minutowy

do sztandaru, przemawiali wicewoje-

Skoro nasz wschodni sąsiad zwalnia

dualnych i 73 drużyn, w czym trzy

szli do Teatru Wielkiego na Akademię

postój przymusowy, w czasie któ-

woda Gronziewicz i gen. Neugebau-

żołnierza, po odbyciu służby woj-

żeńskie, a to z Drohobycza, Bory-

Legionowo Strzelecką.

rego zawodnicy korzystali ze stacji

er, który sztandar wręczył prezesowi

skowej, z karabinem po to, by mógł

sławia i Jarosławia, łącznie 1121

posiłkowej i opatrunkowej.

Obwodu prof. Kozłowskiemu, a ten

dalej ćwiczyć w formacjach teryto-

zawodników.

11 czerwca 1930 roku.

Do mety na pl. Bernardyńskim

komendantowi Welichowskiemu.

rialnych, a na wypadek wojny zgło-

Wynik marszu w głównych zary-

święto strzeleckie – 7–8–9

doszło 14 drużyn. Najlepsza okazał

sić się natychmiast w najbliższym

sach przedstawia się następująco:

czerwca 1930

się drużyna 21 pp. z Warszawy, któ-

oddzielę, które tworzyć będą. Gminy

Indywidualnie zwyciężył Boski (A.

22 maja 1929 roku.

zadwórzańskie święto

ra trasę pokonała w czasie – 5 g. 22

i powiaty – nam nie wolno pozostać

Z.S. w czasie 4:10.47 sek. W kon-

iii. Marsz zadwórzański

strzeleckie

m. 50 s. (wyniki innych drużyn pomi-

Dnia 19 maja br. odbył się III.

w tyle, lecz pracować w pocie czoła,

kurencji pań zwyciężyła Ottawówna

W związku z corocznym świę-

jamy – red.).

Marsz Zadwórzański, urządzany co

by dla idei przysposobienia wojsko-

(Z. S. Sygniówka) 5 g. 03.2 sek. W

tem Zadwórzańskim i świętem

Na drugi dzień na placu Mariac-

roku przez Okręg Lwowski Związku

wego, tej widomej gwarancji obrony

grupie wojskowej 1) 48 pp. (Stanisła-

Związku Strzeleckiego oraz przy-

kim odbyła się defilada strzelców na

Strzeleckiego ku czci poległych pod

Ojczyzny, zjednywać jak najwięcej

wów) w czasie 4:31.30 sek.; mistrz

sposobienia wojskowego w sobotę

stopniach pomnika pojawili się woje-

Zadwórzem.

ochotników.

Marszu, zdobywca szarfy i nagrody

(8.06 – red.) wieczór na kurhanie