27

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16–29 czerwca 2015 nr 11 (231)

Den polnischen Legionären gewidmet –

Humor

żydowski

poświęcone polskim legionistom

Kupiec z Ozorkowa nabywa

Pod takim hasłem ukazało się 21 lutego 1915 roku specjalne wydanie „Österreichs

towar u łódzkiego hurtownika. Wła-

Ill ustrierte Zeitung” („Austriacka Gazeta Ilustrowana”), które po moim dziadku

ściciela sklepu wzywają do telefonu.

Klient nie może oprzeć się pokusie:

Michale Sznajdrze, legioniście pracującym pod Władysławem Sikorskim w depar-

korzysta z okazji i wkłada chyłkiem

tamencie Wojskowym NKN posiadam w rodzinnych zbiorach. Badałem przez kilka

do kieszeni tuzin jedwabnych poń-

czoch. W domu, przeglądając ra-

ostatnich miesięcy materiały z tamtego okresu, ale podobnego tekstu nie znala-

chunek, stwierdza, że skradziony

złem. Jest to więc, jeśli nie pierwsza, to z pewnością jedna z pierwszych obcoję-

towar został włączony do faktury. Z

zycznych publikacji, która równo sto lat temu w sposób analityczny i poglądowy

ust kupca wyrywa się okrzyk, w któ-

rym brzmi oburzenie i podziw:

pokazała światu walkę polskiego legionisty u boku Austro-Węgier.

- Oj, oj! A to złodziej!

***

część poświęcona jest brygadierowi

ków trwały przez całą wigilię Bożego

ANdrZeJ SZNAJder

Auto przedstawiciela pewnej fir-

Józefowi Piłsudskiemu. Autor przed-

Narodzenia. Choć legioniści musieli

my zepsuło się na uliczce Piątku czy

Wspomniane pismo było poczyt-

stawia go w konkretnych sytuacjach,

w końcu ustąpić pod naporem prze-

Soboty. Kierowca i pasażer w jedne

nym austriackim tygodnikiem ukazu-

zarówno przed bojem, jak i w samej

ważających sił nieprzyjaciela, to za-

osobie nie potrafi naprawić uszkodze-

jącym się na rynku nieprzerwanie od

walce. Niektóre z tych opisów to nie-

trzymanie go na kilka dni pozwoliło

nia. Zwraca się do rożnych majstrów.

1891 roku. Wydawała je spółka Phi-

mal apoteoza Komendanta: „Widzia-

Austriakom umocnienie się na dru-

Manipulują, męczą się... Wóz jak stał

lipp & Kramer w Wiedniu. Autorem

łem go – pisze – jak z podniesioną

giej linii i utrzymanie jej aż do słynnej

tak stoi. Wreszcie zjawia się Żyd bla-

7-stronicowego artykułu był uznany

dumnie głową, na czele swojej ulu-

ofensywy pod Gorlicami.

charz. Podnosi maskę uderza gdzieś

już wtedy pisarz, a w legionach pod-

bionej piechoty, schodził ze zbocza

Niezwykle ujmujący jest rozdział

młotkiem i motor zaczyna grać!

porucznik i adiutant Piłsudskiego,

ośnieżoną drogą opromieniony bla-

VI „Dziewczyna – kadet”. To histo-

- Ile się należy?

Juliusz Kaden-Bandrowski, w tekście

skiem słońca”.

ria Oleny Stepaniw, ochotniczki w

- Dwadzieścia złotych...

podpisany tylko pierwszym członem

Na drugim miejscu wspomnia-

legionie ukraińskim. Przed wojną

Przedstawicielowi firmy cena

nazwiska. Artykuł ukazał się niemal

ny jest por. Sosnkowski, a potem

studiowała we Lwowie filozofię. Te-

wydaje się zbyt wygórowana, każe

w 30. rocznicę jego urodzin. Tekst

wylicza, także bez imion, kpt. Ber-

raz została w walkach odznaczona

więc majstrowi wystawić szczegóło-

uzupełnia 15 zdjęć i 16 rysunków

beckiego, kpt. Rolskiego oraz mjr.

Srebrnym Medalem za Odwagę.

wa rachunek.

autorstwa znanego polskiego ma-

Śmigłego. Szczególnie podkreśla

Koledzy z oddziału zwracają się do

Blacharz kaligrafuje: „Stuknąłem

Okładka opisywanego ma-

larza, też podporucznika legionów

rolę kawalerzysty Beliny: „Swoimi

niej po męsku ‘Olech , nosi też mę-

młotkiem – 1 złoty; wiedziałem gdzie

gazynu

Leopolda Gottlieba. W młodości był

szarymi oczyma patrzy bystro przed

ski mundur, bo uniformów dla kobiet

– 19 złotychrazem – 20 złotych”.

uczniem Malczewskiego i Axento-

Krakowie podjęli uchwałę o połącze-

siebie, żądny walki, jak dziki kot”.

wtedy jeszcze nie przewidziano. Na-

***

wicza, a w legionach zajmował się

niu Strzelców i Sokoła, a także innych

Kaden podkreśla też bohaterstwo

leży w tym miejscu dodać, że w legio-

Ubogi krewniak zakwaterował się

służbowo dokumentacją rysunkową

organizacji wojskowych i utworzenia

legionistów w walce: „wszyscy pie-

nach walczyły także Polki i to nawet

na dobre u bogacza i wcale nie ma

wojskowego życia. Jeden z jego

z nich Legionów Polskich. Dalej po-

churzy, kawalerzyści i saperzy wal-

niepełnoletnie. Na jednej z fotografii

zamiaru rezygnować z miękkiego po-

szkiców w tym tekście przedstawia

daje skład pierwszego legionu – kilka

czą z odwagą lwa, nie bacząc na

Gottlieba widać takie młode dziew-

siania i wspaniałego wiktu. Pewnego

także samego Kadena.

kompanii strzelców, kilka szwadronów

śmierć, wszyscy są gotowi poświę-

czę służące jako ordynans.

dnia pani domu pyta go delikatnie:

Autor podzielił materiał tematycz-

kawalerii i kilka baterii artylerii i pod-

cić swe życie za ojczyznę”.

Kaden-Bandrowski jako wytraw-

- Bawisz już u nas trzy tygodnie.

Czy nie odczuwasz tęsknoty za

nie na kilka rozdziałów, każdy osob-

kreśla, że jest w nim wielu polskich

W trzecim rozdziale „Nowy Rok

ny pisarz i świetny publicysta koń-

żoną?

no zatytułowany. Pierwszy z nich

pisarzy, malarzy, uczonych i innych

w polu” zawarte są wspomnienia

czy tekst wierszem napisanym po

Oczy młodzieńca rozpromieniły

to „Organizacja Legionów”. Kaden

przedstawicieli polskiej inteligencji.

legionistów, jak to po kilku dniach

niemiecku przez prostego legionistę

się radośnie:

nawiązuje w nim do daty 16 sierpnia

Bardzo ważny wydaje się rozdział

nieprzerwanych walk przyszło im

Wawrzyńca Ptaszka Kriegergraba

- Dziękuję wam, ciociu, za dobre

1914 roku, kiedy to polscy posłowie

drugi zatytułowany „Dowództwo”. Jak

szczęśliwie odpocząć i powitać

(Mogiła żołnierska) zaczynający się

serce. Dziś jeszcze napiszę do żony,

Klubu Galicyjskiego zebrani wtedy w

można się domyślać, jego główna

Nowy Rok w opuszczonym rosyj-

od słów:

żeby czym prędzej przyjechała!

Du heilig Grab in fremder Erde,

skim dworze.

***

In Ehrfurcht grüßt die Heimat dich.

Specyficzną propagandową rolę

Rozmowa między kupcami:

Damit sie frei und glücklich werde,

miał zdaje się pełnić następny roz-

- Pożycz mi pięćset złotych.

Der, dessen Leib du birgst, erblich.

dział „Śmierć trzech legionistów”.

- Pięćset złotych! Tyle pieniędzy!

Mowa w nim o sierżantach Kazimie-

Takiej sumy nie pożyczyłbym nawet

rzu Kamińskim, Kazimierzu Strze-

W wolnym tłumaczeniu można

rodzonemu bratu.

leckim i Henryku Dobrowolskim,

ten wers oddać tak:

- Nu, ty pewnie lepiej znasz

Święta mogiło w obcej ziemi,

którzy polegli 22 grudnia 1914 roku.

swoją rodzinę niż ja...

Z głęboką czcią pozdrawia cię

Szczególnie  ujmująco  pokazana

***

ojczyzna.

jest śmierć Dobrowolskiego, który

Właściciel sklepu żelaznego w

Ten, którego ciało skrywasz, zginął,

odważnie prowadził swój oddział do

Mińsku Mazowieckim Froim Gold-

By była ona wolna i szczęśliwa.

walki: „Wszyscy słyszeli jego wo-

berg wybiera się do Warszawy. Na

łanie: Niech żyje Polska! Naprzód

czas kilkudniowej nieobecności po-

legioniści!… A potem osunął się na

W setną rocznicę tamtych wy-

zostawia w sklepie ojca żony. Wy-

ziemię trafiony kulą prosto w czoło”.

darzeń warto odkurzyć w swoich do-

chodząc rzuca na pożegnanie:

Piąta część artykułu przedstawia

mach zapomniane zakamarki stry-

- Bądź zdrów, teściu, i pilnuj in-

szczegółowo słynną bitwę legionów

chów i szaf, by odszukać stare listy,

teresu!

pod Łowczówkiem stoczoną z Rosja-

pożółkłe fotografie i inne pamiątki po

Po upływie pół godziny zjawia

nami w dniach 22-25 grudnia 1914

przodkach. Wszak warci są tego, by

się z powrotem w sklepie i woła od

roku. Mordercze walki i ciągłe od-

pamięć o ich bohaterskiej przeszło-

progu:

pieranie nieprzyjacielskich kontrata-

ści ocalić od zapomnienia.

- Teściu, nie bądź mi jeszcze

Piłsudski ze swoim sztabem

zdrów! Ja się spóźniłem na pociąg!...

***

List do redakcji

Dawid Bruch stracił prawie cały

szym celem była też popularyzacja

wywieźliśmy dwie ciężarówki śmieci

majątek na spekulacjach giełdowych.

zamku w Pomorzanach – zabytku

i 12 wozów skoszonej trawy, wykar-

Zamek w Pomorzanach.

Obecnie handluje lodami. Jako punkt

architektury o państwowym znacze-

czowanych krzaków i drzew.

sprzedaży obrał bramę naprzeciwko

niu. Zamek potrzebuje konserwacji i

Dziękujemy naszym sponsorom:

Historia odrodzenia

banku handlowego.

rekonstrukcji, co w przyszłości przy-

inicjatywie „Ratunek dla zamku w

- Jak ci się powodzi? – pyta go

czyniłoby się do rozwoju regionu.

Pomorzanach”, międzynarodowemu

któryś z dawnych przyjaciół.

dziliśmy kampanie w mediach i zna-

Mimo, że po raz pierwszy przy-

ruchowi „Rotary”, „Zachiduniwersal

Pomysł akcji porządkowania i

- Jak mi się powodzi? Dosko-

leźliśmy dofinansowanie.

gotowywaliśmy taką akcję – dzięki

plus” sp. z oo., ks. Józefowi Kucowi,

sprzątania terenu zamku w Pomo-

nale!

Naszym celem było wysprzą-

wsparciu udało się osiągnąć zamie-

Wołodymyrowi Skołozdrze i Oli Zin-

rzanach pojawił się w marcu 2015

- To pożycz mi pięć rubli.

tanie zamku i terenu wokół niego.

rzony cel! Nasza zaprzyjaźniona

czuk.

roku. Od marca do maja uzgodniliśmy

- Chętnie, chętnie, ale nie mogę...

Zbieraliśmy śmieci, karczowaliśmy

ekipa wolontariuszy liczyła 46 osób

Wszystkim uczestnikom ser-

przebieg akcji z władzami obwodo-

Mam, widzisz, specjalną umowę z

krzaki i drzewa. Pragnęliśmy wy-

– byli to ludzie różnych narodowo-

decznie dziękujemy!

wymi i Radą Pomorzan, stworzyliśmy

bankiem handlowym: ja nie udzielam

wołać zainteresowanie społeczne,

ści, z różnych zakątków Ukrainy, w

nasze strony internetowe „Ja – zamek

pożyczek, a on nie sprzedaje lodów.

które pomoże utrzymać porządek i

różnym wieku. Wspólnie zebraliśmy

w Pomorzanach” na portalach spo-

Organizatorzy akcji:

zachęci mieszkańców Pomorzan do

ponad 100 120-litrowych worków

łecznościowych, dokonaliśmy analizy,

Anna Korżewa,

Horacy Safrin,

dbania o środowisko naturalne. Na-

śmieci, 10 worków – 60-litrowych,

rejestrację wolontariuszy, przeprowa-

Przy sabasowych świecach

Wołodymyr Suchyj