17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 czerwca–16 lipca 2015 nr 12 (232)

Prace konserwatorskie

w katedrze ormiańskiej

wśród zabytków lwowskich specjalnym zainteresowaniem konserwatorów z Polski

cieszy się katedra ormiańska pw. wniebowzięcia najświętszej Maryi Panny. Uni-

katowy zabytek powstał w 1363 roku i w ciągu prawie siedmiu wieków był rozbu-

dowywany, przebudowywany i kilkakrotnie na nowo ozdabiany. Zabytki z XIV-XVI,

jak też z pierwszej poł. wieku XX wymagają pilnej uwagi konserwatorów.

społeczności ormiańskiej Lwowa

lowidła na łuku wschodnim i zajmie

że planuje w 2015 roku rozpocząć i

JURIJ sMIRnow

oraz Fundacji „Ochrona Historycz-

się sufitem”.

skończyć renowację całej kolumny.

tekst i zdjęcia

no-Architektonicznej

Spuścizny

Drewniany sufit w nawie głównej

„Mamy pieniądze na konserwację

Lwowa”.

jest dziełem bardzo oryginalnym,

samej figury, czekamy na środki na

Kilka cennych zabytków, w tym

Na wspólną komisję konser-

wykonanym w 1912 roku przez

kolumnę i postument. W 2014 roku

kolumna św. Krzysztofa, znajdują

watorską w katedrze ormiańskiej

lwowską „Fabrykę wyrobów stolar-

przeprowadzono prace wstępne,

się w najbliższym otoczeniu świą-

przybyli przedstawiciele MKiDN,

skich i parkietów Braci Wczelak”

rozpoznanie stanu zachowania za-

tyni ormiańskiej. Prace w katedrze

Zarządu Ochrony Środowiska Histo-

według projektu krakowskiego archi-

bytku, jego podłoża i najbliższego

rozpoczęto jeszcze w 2006 roku. W

rycznego Lwowskiej Rady Miejskiej

tekta prof. Franciszka Mączyńskie-

otoczenia. Odszukano stare foto-

trakcie dotychczasowych siedmiu

i grupa ekspertów. Wielkie zainte-

go. Konstrukcja sufitu składa się z

grafie, również zniszczonej tablicy

etapów prac, konserwacji poddano

resowanie planami prac konserwa-

szeregu sześciokątnych masywnych

w części frontowej, ustalono tekst

najbardziej zniszczone polichromie

torskich jak zwykle, wykazali ksiądz

kasetonów o potężnych wałkowatych

obydwu tablic pamiątkowych. Sytu-

na południowej ścianie nawy, naj-

proboszcz parafii Ormiańskiego Ko-

ramach. Kasetony ozdobiono złoco-

acja figury św. Krzysztofa jest stabil-

starsze (pochodzące z XVI wieku)

ścioła Apostolskiego Tadeos Gewor-

nymi, fantazyjnie wygiętymi i skrę-

na. Jest ustawiona na grubym sta-

zachowane ormiańskie malowidła

gian i przedstawiciele społeczności

conymi nakładanymi elementami,

lowym pręcie, dlatego konserwację

ścienne oraz witraż w kopule zachod-

ormiańskiej Lwowa Wardkez Arzu-

przypominającymi zmodernizowane

figury przeprowadzimy na miejscu,

niej. Rozpoczęto prace konserwator-

manian i Lewon Koczarian. Paweł

mauretańskie arabeski. W centrum

na kolumnie. 18 czerwca zaczniemy

skie obok polichromii Jana Henryka

Baranowski, przedstawiciel Stowa-

umieszczono wielką złoconą rozetę

budować rusztowanie. Konkretne

Rosena na ścianie północnej nawy

z inicjałem „M”. Sufit pomalowano

prace konserwatorskie pozwolą też

Figura Chrystusa Dobrego

na ciemnoczerwono, zaś wszystkie

dokładnie określić czas wykonania

Pasterza

elementy rzeźbione pozłocono. Przy

figury. Sytuacja fundamentu kolum-

konserwacji sufitu w pierwszej kolej-

ny jest w miarę dobrą. Kolumna

od sponsorów. Być może, będzie

ności trzeba będzie oczyścić wszyst-

odsunięta od piwnic pałacu na pięć

można liczyć na pomoc lwowskich

kie jego elementy, podkleić złocenia

metrów, co zabezpiecza stabilność

organizacji ormiańskich, a także or-

i gdzie trzeba – je uzupełnić.

fundamentu. Schody z piaskowca są

ganizacji ormiańskich działających

Jeśli chodzi o złocenia pila-

uszkodzone, dlatego będą demonto-

w Polsce.

strów. Paweł Baranowski podkreślił,

wane, poprawione i na nowo zmon-

W 2015 roku będzie przepro-

że wszystko zależy od kosztów, po-

towane. Zniszczona czołowa tablica

wadzony drugi etap konserwacji

trzebne są duże środki finansowe.

zostanie zrekonstruowana, mamy

kolumny św. Krzysztofa w Zaułku Or-

Pytań technicznych i technologicz-

na to wszystkie materiały, zdjęcia,

miańskim, na dziedzińcu wschodnim

nych praktycznie nie ma. Michał

tekst. Tablica była marmurową, nową

obok dawnego pałacu arcybiskupów

Michalski z MKiDN zaznaczył, że

zrobimy taką samą. Rozmieszczenia

ormiańskich i absyd świątyni. Andrzej

ministerstwo nie dysponuje takimi

tekstu na bocznej tablicy nie jest

Kazberuk, kierownik grupy konserwa-

Komisja ekspertów w katedrze ormiańskiej

środkami i trzeba szukać pieniędzy

nam znane, dlatego na razie zrobi-

torów, powiedział komisji ekspertów,

my tylko nową gładką płytę marmu-

głównej, gdzie poddano konser-

rzyszenia Absolwentów Akademii

rową. Na ostatnim stopniu zrobimy

wacji sporą część malowideł. W

Dziedzictwa, zapoznał obecnych z

ogrodzenie metalowe, żeby zabez-

2015 roku te prace będą kontynu-

planem prac konserwatorskich w

pieczyć stopnie i kolumnę” – dodał

owane. Wykonawcą, podobnie jak

sezonie 2015 oraz swoim punktem

Andrzej Kazberuk. Konserwację ko-

w latach poprzednich, jest zespół

widzenia, co do dalszych prac kon-

lumny św. Krzysztofa należy prze-

polsko-ukraińskich konserwatorów

serwatorskich w świątyni: „Zadanie w

prowadzić wraz z porządkowaniem

pod kierownictwem prof. Joanny

tym roku – ostatnie przęsło malowideł

całego dziedzińca. Takie zadanie

Czernichowskiej z Warszawy. W

od strony północnej. Przewidziano

stoi przed stroną ukraińską.

roli zleceniodawcy występuje Sto-

całkowite zakończenie prac konser-

Prace konserwatorskie plano-

warzyszenie Absolwentów Akade-

watorskich w nawie, włącznie z drew-

wano jeszcze kilka lat temu, ale mia-

mii Dziedzictwa z Warszawy. Koszt

nianą rzeźbą, która znajduje się we

sto cały czas powołuje się na brak

prac w 2015 roku wynosi 81.600

wnęce. Technologia przeprowadze-

pieniędzy. Na dziedzińcu trzeba

PLN (około 470.000 UAH). Łączny

nia prac jest dobrze znana zespołowi

poprawić kanalizację, usunąć asfalt,

koszt wszystkich prac konserwa-

konserwatorów i nie różni się od za-

odkryć fragmenty ormiańskich płyt

torskich zrealizowanych w katedrze

stosowanej w latach poprzednich przy

grobowych, które mogą znajdować

ormiańskiej w latach 2006-2014

odnowieniu polichromii Rosena w in-

się pod asfaltem. Fasadę pała-

wyniósł przeszło 1,7 mln PLN (po-

nych przęsłach tejże ściany świątyni –

cu arcybiskupiego również trzeba

nad 9,9 mln UAH). Pieniądze te

zaznaczył Paweł Baranowski. – Tam,

poddać remontowi. Obok kolumny

zespoły konserwatorskie otrzymały

gdzie jest potrzeba, będzie wykonana

rośnie wielka stara lipa, Andrzej

ze środków polskiego Ministerstwa

rekonstrukcja - retusz kropką i kreską.

Kazberuk jest przekonany, że figura

Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W części dolnej był inny oryginalny

św. Krzysztofa została uszkodzona

(MKiDN). Dzięki tym inwestycjom

kolor ściany. Istniejący różowy będzie

właśnie przez kontakt z gałęziami

odnowiono nie tylko polichromię w

całkiem usunięty i przywrócony stary,

lipy. Gałęzie od strony kolumny zo-

katedrze, ale również cenne zabytki

wykonany jeszcze przez Rosena.

stały więc ucięte.

w najbliższym otoczeniu świątyni.

Drewniana figura Chrystusa Dobrego

Otoczenie katedry ormiańskiej,

W latach 2010-2013 została

Pasterza, dzieło Zofii Rosenówny –

zwane Zaułkiem Ormiańskim, pod

przeprowadzona kompleksowa kon-

siostry malarza, będzie zdjęta i prace

koniec XX wieku było jednym z

serwacja cennego drewnianego oł-

konserwatorskie przeprowadzimy w

najbardziej zaniedbanych miejsc w

tarza „Ukrzyżowanie” („Golgota”) na

kaplicy obok. Rzeźba była pokryta

centrum Lwowa. Już niedługo sta-

dziedzińcu południowym katedry.

srebrem. Z biegiem czasu zjawił się

nie się perłą lwowskiej starówki.

Projekt koordynowała Fundacja Kul-

lekko żółty kolor, to rezultat utlenienia

tury i Dziedzictwa Ormian Polskich

srebra. Zespół konserwatorów podda

KG

Polichromia Jana Henryka Rosena

we współpracy z przedstawicielami

konserwacji w tym roku również ma-