27

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 czerwca–16 lipca 2015 nr 12 (232)

Humor

List do redakcji

żydowski

Dzieło Haliny Szwarc żyje

Kramarz Chune wszedł do bóż-

nicy i pogrążył się w modlitwie.

- Panie Boże! Pozwól mi wygrać

W maju Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc w War-

na loterii sto tysięcy koron, a ślubuję

ci, że połowę wygranej oddam ubo-

szawie obchodził piękny jubileusz – 40-lecie swej działalności.

gim. A jeśli ty, Panie Boże, do mnie,

kramarza Chune, nie masz zaufa-

na te obchody zaproszono też nasz Lwowski Utw.

nia, to potrąć sobie z góry ślubowa-

ną przeze mnie połowę i pozwól mi

wygrać jedynie pięćdziesiąt tysięcy.

wieziona do Urzędu Bezpieczeń-

Rubinowy jubileusz rozpoczął

***

stwa Publicznego. Po kilkunastu

się wykładem Krystyny Bielowskiej

Marynarz opowiada:

godzinach przesłuchań wykrzyknęła

o życiu i działalności Haliny Szwarc.

„Po opuszczeniu Hawru nasz

ubekom, że gestapo biło, ale dawało

Potem udaliśmy się do bazyliki ar-

stateczek wziął kurs na Amerykę Po-

pić... Została zwolniona. Dwa tygo-

chikatedralnej pod wezwaniem św.

łudniową. Na pokładzie znajdowali

dnie później urodziła syna...

Jana Chrzciciela, gdzie odbyła się

się Anglicy, Francuzi, inne nacje. Był

Zrobiła doktorat z endokryno-

uroczysta msza św. celebrowa-

też jeden Chińczyk i Jeden Żyd.

logii. W 1964 roku przeprowadziła

na przez arcybiskupa metropolitę

W czasie podróży spostrzegli-

się do Warszawy, gdzie w 1966

Warszawskiego Kazimierza Nycza.

śmy na horyzoncie wieloryba. Ol-

roku została profesorem Akademii

Podczas mszy odbyło się poświęce-

brzym! Potwór po prostu! Tak wiel-

Wychowania Fizycznego. Od 1974

nie sztandaru, który obecnie będzie

kiego w życiu swoim nie widziałem.

Cały czas podążał naszym śladem.

roku zaczęła specjalizować się w

posiadał UTW i spotkanie arcybisku-

Mógł jednym machnięciem ogona

zakresie gerontologii. Pod koniec

pa z gośćmi przybyłymi z zagranicy.

zdruzgotać burtę naszego żaglowca.

lat 70. była już uznanym gerontolo-

W imieniu zaproszonych wystąpiła

Odstraszaliśmy go, wołaliśmy... Nic

giem. Uzyskała specjalizację II stop-

pani Ewelina Małanicz, która prze-

nie pomogło. Wreszcie rzuciliśmy mu

nia z zakresu chorób wewnętrznych,

kazała  serdeczne  pozdrowienia

na pożarcie kosz z pomarańczami.

napisała rozprawę habilitacyjną i w

ze Lwowa i pamiątkowe foldery z

Kłąb. W 1939 roku po napaści Nie-

do archiwum, mieszczącego się w

Chapnął, lecz mimo to nie przestał

1984 roku została profesorem zwy-

naszego  jubileuszu.  Wzruszony

miec i Rosji Sowieckiej na Polskę

gmachu dawnego Reichstagu, aby

nas prześladować. Co robić? Rzuci-

czajnym

arcybiskup szczególnie intereso-

postanowiła wstąpić do konspiracji.

pod przysięgą zachowania pełnej

liśmy mu za burtę Żyda. Lecz on też

Idea założenia Uniwersytetu

wał się Lwowem i przekazał swoje

Mimo młodego wieku przyjęto ją i

tajemnicy wojskowej i karą śmierci

nie nasycił rybiego apetytu. Wobec

Trzeciego Wieku w Polsce zrodziła

błogosławieństwo dla Polaków we

została zaprzysiężona. Została żoł-

szyfrować meldunki frontowe, jed-

tego rzuciliśmy, ma się rozumieć,

się w czasie spotkania gerontologa

Lwowie.

nierzem Związku Walki Zbrojnej AK.

nocześnie w obecności kilku pracu-

Chińczyka...

prof. Haliny Szwarc z profesorem

Po mszy św. mieliśmy bardzo

W konspiracji otrzymała polecenie

jących tam osób sporządzać notatki,

Na szczęście na horyzoncie uka-

Pierrem Vellasem w kwietniu1975

ciekawą wycieczkę autokarem po

opanowania języka niemieckiego

ukrywać je i przewozić do kraju na

zał się pancernik. Przywołany przez

w Mediolanie na posiedzeniu eks-

Warszawie. Trasa wycieczki była

i przyjęcia z matką Volkslisty. Uła-

użytek organizacji.

nas za pomocą sygnalizacji świetl-

nej, nadpłynął i strzelił do potwora z

pertów do spraw gerontologii. I

wspaniale ułożona, tak że zobaczy-

twieniem był fakt, że babka była z

W kwietniu 1944 roku Gestapo

armatki harpunowej.

już w listopadzie tego roku w War-

liśmy wszystkie najbardziej znane

domu Vogel. Wykonując kolejne

przechwyciło w Łodzi archiwum AK.

I co się okazało?

szawie taki uniwersytet rozpoczął

miejsca stolicy: Kolumnę Zygmunta,

rozkazy stała się coraz bardziej

Szef wywiadu polecił jej wyjechać,

W żołądku olbrzyma siedział z

swą działalność. Profesor Szwarc

pomniki Kopernika, Chopina i inne,

zakonspirowanym i jednym z waż-

ale nie zdążyła. Gestapo areszto-

koszem Żyd i sprzedawał Chińczy-

uzasadniła potrzebę utworzenia

o których bardzo ciekawie opowia-

niejszych polskich agentów. W 1942

wało ją i matkę 26 maja 1944. Była

kowi pomarańcze”.

placówki, gdyż w dobie zmian we

dała nam przewodniczka.

wyjechała do Wiednia. Jej zadaniem

okrutnie torturowana. Gestapowcy

***

wszystkich dziedzinach życia i

Następnego dnia odbyła się uro-

było pisanie raportów o nastrojach

skuli jej ręce i nogi pod kolanami.

W pociągu:

ogromnego rozwoju nauki, wie-

czysta ceremonia złożenia kwiatów

w mieście i kolportaż tzw. prasy „N”.

Był wśród nich „fachowiec od de-

- Czy słyszeliście już o tym? –

dza nabyta w młodości przestaje

przy pamiątkowej tablicy profesor

Zapisała się na medycynę. W chu-

ski”, który bił po piętach i plecach.

pyta jeden z podróżnych. – Sławny

być wystarczająca po kilkunastu,

Haliny Szwarc, wmurowanej w ścia-

steczkę do nosa wszyła fiolkę z cy-

Kobietom, które krzyczały z bólu

kantor odeski, reb Gedalie Boniów-

a czasami nawet po kilku latach.

nę Centrum Medycznego Kształce-

jankiem potasu. W razie tortur miała

zakładał na twarz maski przeciw-

ka, zarabia na śpiewie rocznie dwa-

Trzeba było być wulkanem energii,

nia Podyplomowego jej imienia. Po

ją przegryźć.

gazowe. Zemdlała, ale nie wydała

dzieścia tysięcy rubli!

zaangażowania, a jednocześnie

tej ceremonii w sali konferencyjnej

W maju 1943 roku alianci posta-

nikogo. Wyznaczono datę egzeku-

- Nie może być! – protestuje sie-

mieć anielską wręcz cierpliwość,

obecna prezes UTW pani Irena Mo-

nowili zbombardować Hamburg. Z

cji. 17 stycznia 1945 roku więźniarki

dzący przy oknie kramarz.

- Co znaczy, nie może być? –

aby przekonać ówczesne władze

skal wygłosiła referat o działalności

całej Europy wysyłano szpiegów, by

wyprowadzono na plac więzienny i

wtrąca się do rozmowy wszystkowie-

PRL, że pionierska instytucja, jaką

i osiągnięciach UTW i planach na

rozpracowali obronę przeciwlotniczą

prowadzono w kierunku Pabianic

dzący komiwojażer. – To się całkiem

był wówczas UTW ma sens. Była

przyszłość. Odbyło się rozdanie

w mieście i zamaskowanie obiektów

(dzielnica Łodzi). Rosjanie byli już

zgadza, z wyjątkiem trzech drobnych

to ciągła walka z urzędniczymi ab-

nagród, wystąpienia przedstawicieli

w porcie. Przeszła przeszkolenie.

pod Łodzią. W jakimś drogowym

rzeczy. Po pierwsze – nie kantor Ge-

surdami, o pozyskanie funduszy i

administracji miejskiej, pozdrowie-

Na drogę otrzymała plan Hamburga

zamieszaniu Halina uciekła z grupą

dalie Boniówka, tylko kupiec leśny

lokali na różne zajęcia, a co najbar-

nia i życzenia od przybyłych gości.

i szpiegowski aparat fotograficzny.

koleżanek.

Srul Kałużyner. Po drugie, nie na

dziej paradoksalne – przekonanie

Na zakończenie imprezy wystąpił

Oficjalnie jechała studiować me-

Jaką niezwykłą wytrzymałość

śpiewie, ale dlatego, że kupił trzysta

seniorów o sensie uczestniczenia

chór uniwersytetu, a także pan

dycynę morską. W Hamburgu był

i siłę charakteru trzeba posiadać,

hektarów lasu. Po trzecie, nie zarobił

w zajęciach UTW. Równolegle z

Mirosław Kowalczyk – artysta ka-

jedyny taki wydział w Rzeszy. Była

aby nie tylko znieść aresztowanie,

dwadzieścia, tylko stracił szesnaście

pracami organizacyjnymi prowa-

baretowy, który wykonał szereg

niezastąpionym informatorem o sy-

przesłuchania z biciem do nieprzy-

tysięcy rubli...

dziła badania naukowe wśród słu-

piosenek popularnych przed wojną

tuacji w Rzeszy.

tomności, ile odporności fizycznej

***

chaczy.

w kabaretach Warszawy i Lwowa.

W  Hamburgu  rozszyfrowała

i psychicznej, aby nie tylko wytrzy-

Do mieszkania małomiasteczko-

Halina Szwarc zmarła po dłu-

Ponieważ spotkanie miało charakter

sposoby maskowania najważniej-

mać 8-miesięczny pobyt w koszmar-

wego kupca zawitał przedstawiciel

giej chorobie 28 maja 2002 roku w

integracyjny, zawarliśmy wiele no-

szych obiektów militarnych i przemy-

nym więzieniu Gestapo z wyrokiem

stołecznej firmy handlowej. Kupiec

przyjął komiwojażera bardzo uprzej-

Warszawie. Za okupacyjną dzia-

wych kontaktów, chociaż nasz UTW

słowych, śledziła ruchy okrętów w

śmierci (w tym 12 i 9 dni w chłodnej

mie i w trakcie rozmowy spytał:

łalność antyhitlerowską oraz za

jest tu już dobrze znany. A wieczo-

portach. Z Kolonii raportowała stany

ciemnicy o powierzchni 1 m kw. i wy-

- Czy zje pan z nami obiad?

wybitne osiągnięcia w działalności

rem czekał na nas warszawski Teatr

i ruchy okrętów podwodnych, wyko-

sokości 1,5 m z wodą na betonowej

- Właściwie najadłem się do syta

naukowej i społecznej otrzymała

Narodowy, gdzie obejrzeliśmy balet

nała mnóstwo zdjęć, planów i szki-

podłodze), ale jeszcze podnosić na

u hurtownika Dow-Bera, ale coś nie-

wiele odznaczeń: Brązowy i Srebr-

„Casanova w Warszawie”.

ców, które docierały do aliantów.

duchu współwięźniarki, służyć im

coś mógłbym przekąsić...

ny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż

Korzystając ze sposobności,

Wywiad  Okręgu  Łódzkiego

pomocą i przyjaźnią.

Przy stole agent ujawnił wilczy

Walecznych, Wojenny Order Virtuti

chcemy gorąco podziękować orga-

i imiennie Halina Kłąb otrzymali

Po wojnie chciała zapomnieć o

apetyt: zjadł udo gęsie, żołądek z

Militari, Krzyże: Kawalerski, Oficer-

nizatorom za zaproszenie na jubile-

od generała Eisenhowera wyrazy

koszmarach okupacji. Została zwe-

kaszą, szyjkę nadziewaną, zrazy z

ski i Komandorski Orderu Odrodze-

usz, za świetną organizację spotka-

szczególnego uznania, a „Jacek 2”

ryfikowana jako żołnierz AK, a w

czosnkiem i dużą porcję leguminy.

nia Polski oraz jedno z najwyższych

nia, za ciepłą i serdeczną atmosferę

(jej pseudonim) Brązowy i Srebrny

procesie sądowym musiała z rodziną

Po obiedzie kupiec odezwał się do

odznaczeń państwowych – Krzyż

i opiekę.

Krzyż Zasługi z Mieczami od rządu

udowodnić, że Volkslistę podpisała

gościa:

Komandorski z Gwiazdą.

londyńskiego. Największym jej suk-

na rozkaz polskiego wywiadu. Spe-

- Mam do pana maleńką proś-

Tworząc w 1975 roku na war-

cesem było dostanie się do pracy

cjalnie przybył przedstawiciel sztabu

Kim była patronka

bę...

szawskich Bielanach, pierwszy w

(na podstawie wykładu Krystyny

w Centralnym Archiwum Medycy-

armii amerykańskiej, aby świadczyć

- A mianowicie?

- Jeśli odwiedzi pan ponownie

Polsce i trzeci na świecie Uniwersy-

Bielowskiej wygłoszonego w trakcie

ny Wojskowej w Berlinie, skąd do

o jej pracy i o jej zasługach.

nasze miasteczko, proszę najpierw

tet Trzeciego Wieku, Halina Szwarc

jubileuszowych obchodów)

kwietnia 1944 roku przekazywała

Wyjechała do Poznania. Tam

u mnie najeść się do syta, a potem

nie miała zapewne nawet śmiałości

bezcenne raporty o stanie wojsk

ukończyła Akademię Medyczną, w

coś niecoś przekąsić u hurtownika

marzyć, że dzieło jej życia tak wspa-

Warto przypomnieć sylwetkę

niemieckich, ich ruchach i stratach,

1949 roku wyszła za mąż. Dalej jed-

Dow-Bera.

niale rozwinie się w przyszłości

Haliny Szwarc, bo niewiele osób

szczególnie na froncie wschodnim.

nak była szykanowana za działal-

Horacy safrin,

zna jej działalność. Urodziła się w

Wiele bohaterskiego ryzyka i opa-

ność w AK. Będąc w 9-tym miesiącu

Przy sabasowych świecach

Łodzi 5 maja 1923 roku jako Halina

nowania wymagało wchodzenie

ciąży została aresztowana i prze-

JERzy KoMoRowsKI