16

Przegląd wydarzeń

17 lipca–13 sierpnia 2015 nr 13 (233) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Podróż na Krym  (cz. II)

Nie taki Mordor straszny…

W Armiańsku pijany Rosjanin, gdy usłyszał, że jestem z Polski, powiedział

„nienawidzę” i pokazał gestem podrzynane gardło. Łączył nas wspólny los.

jego również ukraińscy pogranicznicy nie wpuścili na Krym. Chciał potem,

żebyśmy razem popłynęli statkiem i po bratersku położył rękę na moim ramie-

niu. ja jednak zapamiętałem jego pierwszą reakcję. Spodziewałem się, takich

samych na każdym kroku w Mordorze…

ciepłą osobą ale w rozmowie oka-

WOjCIECH jANKOWSKI

zuje się, że myślimy zupełnie ina-

tekst i zdjecia

czej o wszystkim, co związane z

Ukrainą. Oksana krytykuje „lenino-

W stronę Rosji

W Charkowie bez śniadania

pad”. Jak można go niszczyć, skoro

wbiegłem do autobusu do Woroneża.

to Lenin przyznał nazwę Ukraina i

Po chwili wyruszyliśmy na wschód.

stworzył państwo ukraińskie w ra-

Kobieta siedząca obok rozpoczęła

mach Związku Sowieckiego. Wyraz

rozmowę, standardowym pytaniem w

mojej twarzy chyba odbija moje

takiej sytuacji, dokąd jadę. Kilka go-

niedowierzanie, że te słowa padły

dzin spędzonych w autobusie to wy-

naprawdę. „Chyba, że ja nie wszyst-

starczająco by z formy „wy” przejść

ko wiem” – dodaje Oksana. Do roz-

na „ty”. Oksana mieszkała w Rosji,

mowy dołączył się drugi charkowia-

urodziła się tam, ale większość życia

nin. Jego obraz świata nie jest tak

spędziła w Charkowie i w Doniecku.

czarno-biały. Trudno ocenić jego

Uciekła z Donbasu, gdy rozpoczęły

sympatie. Krytycznie ocenia działa-

się działania wojenne. Na pytanie,

nia Ukraińców na froncie – koledzy

kim się czuje, Oksana nie znalazła

byli i opowiadali, ale chyba nie do-

łatwej odpowiedzi. Dla niej Ukraińcy

wierza żadnej ze stron. Wspomniał

i Rosjanie to prawie jeden naród. Jej

o Amerykanach na froncie. Oksana

językiem ojczystym jest rosyjski, ale

zareagowała, mówiąc w moją stro-

Prom po stronie rosyjskiej

rozmawiamy po ukraińsku. Swobod-

nę „A widzisz!”. „To źle?” – odpowie-

nie wyraża swoje myśli po ukraińsku

działem.

Przez kilka godzin naszej roz-

zapewnione wspaniałe warunki. Na

i nie widzi problemu w rozmawianiu

Po stronie ukraińskiej czekaliśmy

jak nie szanować takiego

mowy tylko raz usłyszałem to słowo

półwyspie obowiązują trzy oficjalne

w tym języku. Przekonywała mnie

8 godzin. Już zupełnie zgadzam się

gospodarza kraju?

i tylko pod adresem pograniczni-

Jedziemy. Wszystko trwało oko-

języki: rosyjski, tatarski i ukraiński,

zresztą, że mogę bez obaw rozma-

z oceną ukraińskich pograniczników.

ków. Oni naprawdę musieli zajść

ło trzydziestu minut. Niepokój ustał.

a Tatarzy mają przecież swoją tele-

wiać w Rosji po ukraińsku i że Rosja-

Autobusy były przetrzymywane. Mia-

ludziom za skórę… Oksana miała

Patrzę na pieczątkę w paszporcie:

wizję. „Telewizję ATR zamknięto” –

nie współczują Ukraińcom.

łem silne skojarzenie z polsko-ukra-

rację! Po rosyjskiej stronie wszystko

Niechotiejewka. Oksana się śmieje:

odpowiedziałem. System na chwilę

Oksana uważa, że Ukraińcy są

ińską granicą, gdy mój autobus prze-

przebiega sprawnie. Jestem trochę

„Tam Hoptiwka a tu Niechotiejew-

zawiesił się, twarz Oksany na se-

szczersi i bardziej otwarci, ale lepiej

jeżdżał ukraińską część, a po polskiej

niespokojny, wjeżdżam przecież do

ka!”. Wjeżdżamy do Rosji. W Oksa-

kundę zmieniła się… moja sąsiadka

żyje się w Rosji. Wydaję się, że jej

stronie stał i stał, nie wiedzieć czemu

nie zachodzi pewna metamorfoza,

wzięła łyk wody… wszystko wróciło

tożsamość jest niewykrystalizowana:

wchodzi w rolę gospodarza. Jest tu

do normy.

Rosjanie i Ukraińcy to jedno. Można

niemalże u siebie. Zdaję sobie teraz

Słuchałem słów Oksany, patrzy-

zaryzykować tezę, że jest klasycz-

sprawę, że nie identyfikuje jednak

łem przez okna i byłem oczarowany.

nym reprezentantem wschodniej, so-

bardziej się z Rosją. Pokazuje mi

W jakiś, magiczny – inaczej tego

wieckiej świadomości ukraińskiej…

drogi, place budów, miasta: „Zobacz,

nie potrafię wytłumaczyć, sposób

Tymczasem czekamy. Nie pierwszy

jaki porządek, jakie piękno, jak moż-

krajobraz się zmienił. Jechałem nie

już raz w czasie tego wyjazdu. Zno-

na nie szanować gospodarza takie-

tylko równą nawierzchnią – takiego

wu jest koszmarny upał. Oksana

go kraju?”. Władimir Władimirowicz

zjawiska nie widziałem od kilku dni,

twierdzi, że Ukraińcy są gorsi na gra-

pojawia się nie po raz pierwszy w na-

nie tylko miasta, osiedla, budowle

nicy i że po przejechaniu ukraińskiej

szej rozmowie. Po ukraińskiej stronie

były porządne. Również pejzaż był

strony wszystko idzie już jak z płat-

komentują plakat „Pokonaliśmy Hitle-

uporządkowany, jakby dopieszczony,

ka… niedowierzam, ale czas płynie,

Hoptiwka. Napis witający wjeżdżających z Rosji: „Zwycię-

ra, pokonamy i Putina!”, mówiła „jak

bardziej zadbany… Patrzyłem na to

a kolejka autobusów nie posunęła się

żyliśmy Hitlera, pokonamy i Putina”

tak można? Przecież to wspaniały,

oniemiały, a z boku słyszałem głos

ani o jeden pojazd…

bardzo porządny, wykształcony czło-

Oksany: „widzisz, jak się źle żyje w

Oczekiwanie przerywamy spa-

Mordoru. Kobieta przeglądając mój

nikt nie przychodził, nie odprawiał

wiek!”. Dodała wtedy jeszcze coś co

Rosji?”. Zdałem sobie sprawę, że

cerem do pobliskiego baru. Oksa-

paszport pyta „Mieszkacie na Ukra-

i godziny mijały na oczekiwaniu w

zakłócało ten idealny wizerunek – to

z tych samych powodów, z jakich

na zna już moje przygody z próbą

inie?”. „Częściowo tak” – odpowia-

środku nocy. Pamiętam czterogo-

nie on decyduje o wszystkim, jest tyl-

mieszkańcy obwodów lwowskiego,

dostania się na Krym i pokazuje z

dam zgodnie z prawdą. Przenosimy

dzinne postoje z czasów przed Maj-

ko marionetką, tak mówią ludzie.

iwanofrankowskiego, tarnopolskiego

uśmiechem na banner znajdujące-

bagaże przez bramkę. Odwiedzamy

danem w Rawie Ruskiej, ale nigdy

Rozmawiałem z Oksaną i roz-

jeżdżą na Zachód, wschodniacy jeż-

go się nieopodal baru „Krym”. „To

toaletę – tam w kabinie znalazłem

nie stałem osiem! Kierowca upomniał

myślałem o tym, jak wiele zależy

dżą do Rosji, znajdują tam pracę, lep-

zapowiedź udanego końca twojej

napis po ukraińsku: „Dość już krwi

pasażerów: „Pamiętajcie, żeby nie

od przypadku, wystarczy oglądać

sze warunki. Bezwzględnie sympatie

podróży. Dojedziesz na Krym”. Roz-

niewinnych chłopców!”. Jednak ja-

wkładać rosyjskich kart migracyjnych

pewne kanały telewizyjne i twój sto-

i poglądy pracujących w Rosji muszą

mawiamy dalej: „płacili za stanie na

kiś akcent przypomniał mi w jakim

do ukraińskiego paszportu!” Pytająco

sunek niemal do wszystkiego jest

być bliższe narracji rosyjskiej. Tu znaj-

Majdanie, czy Polacy szkolili maj-

świecie żyję – wszystko wokół od-

patrzę na Oksanę: „Chachły się de-

diametralnie inny. Rozmawialiśmy

dują swoją małą Arkadię i żaden „Jew-

dańczyków, w batalionach ochot-

bywało się jakby nie było żadnej

nerwują, bo im w pracy przeszkadza”

też o Krymie. Wedle Oksany, są tam

rosujuz” ani „szengen-wizy” nie są im

niczych są naziści…”. Jest uroczą,

wojny…

– wyjaśnia.

potrzebne. Na dodatek to jest lepszy,

ale cały czas swojski świat, świat tego

samego języka, wartości i nostalgii do

dzieciństwa w Związku Sowieckim…

Jechaliśmy, a Oksana cały czas

pełniła rolę gospodarza i ambasado-

ra Federacji Rosyjskiej w jednej oso-

bie. Poprosiła telefonicznie męża,

by sprawdził dalsze połączenia na

Hoptiwka. Kolejka autobusów na granicy

trasie na Krym. Czas swoim zwycza-