11

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14–27 sierpnia 2015 nr 14–15 (234–235)

Obchody 74. rocznicy mordu w Czarnym Lesie

niec, Trembowlę, Czortków, Zborów,

ofiar represji politycznych, dokona-

Lwów oraz Żółkiew.

nych przez NKWD w latach 1937-41.

74 lata temu, podczas okupacji niemieckiej, hitlerowcy zamordowali ok. 300

Pod Zasławiem goście z Polski

Teraz, kiedy toczą się rozmowy o

pobrali ziemię do urny pod pomnik

nadaniu południowo-wschodniej czę-

przedstawicieli inteligencji polskiej i ich rodzin. Ich ciała zwożono do Czarnego

pułku. który zostanie odsłonięty 19

ści parku statusu strefy upamiętnie-

Lasu i zrzucano do wykopanych dołów. 8 sierpnia br. polska społeczność Iwano-

września 2015 roku. Wyprawie Uła-

nia, wypłynęły na jaw nowe ciekawe

nów Zasławskich na Kresy towarzy-

fakty.

Frankiwska (d. Stanisławowa) uczciła rocznicę tragedii w Czarnym Lesie.

szył płk Tadeusz Krząstek – znany

5 sierpnia delegacja w skład,

badacz historii II RP.

której weszli: pani Swietłana Mo-

EUGEnIUSZ SAłO

- Razem ze mną na Ukrainę przy-

czulska, wnuczka byłego stróża

tekst i zdjęcie

jechali prawdziwi żołnierze, ludzie

parku i cmentarza, Ludmiła Klisz-

W ramach uroczystości zosta-

którzy znają musztrę, ceremoniał,

czuk, dziennikarka redakcji vlasno.

ła odprawiona msza św. żałobna.

jeżdżą świetnie na koniach i startują

info, Igor Płachotniuk, historyk oraz

Modlitwie pod pomnikiem przewod-

w zawodach kawaleryjskich – rela-

Jerzy Wójcicki, prezes organizacji

niczył ks. Włodzimierz Iwaszczak,

cjonuje wyjazd pan Krząstek. Przed

„Kresowiacy”, wyruszyła do parku,

proboszcz parafii Chrystusa Króla

rokiem zostało zlokalizowane w

by zbadać ewentualne miejsce po-

w Stanisławowie. Podczas homilii

Ostrogu miejsce, gdzie przed wojną

chówku żołnierzy niemieckich. Pani

na miejscu tragedii podkreślił: „Byli

znajdował się pomnik żołnierzy WP,

Swietłana mieszkała do lat 70. XX

ludźmi światłymi. Byli tymi, którzy

poległych w 1920 r.

wieku na terenie parku i od rodzi-

przekazywali wiedzę, miłość do

ców i dziadków wie bardzo dużo o

Słowo Polskie, 05.08.2015

Boga i Ojczyzny. Nieśli oświaty ka-

tym, co tu się działo. Wskazała m.in.

ganiec ludziom młodym. I kiedy trze-

miejsce lokacji grobów żołnierzy

Jakie jeszcze tajemnice

ba było, to też pokładając nadzieję

niemieckich, których było tu oko-

ukrywa winnicki park?

w Bogu, złożyli swe życie dla dobra

O tym, że znaczną część winnic-

ło 300. Usytuowanie pochówków

Ojczyzny”.

kiego Parku Kultury zajmuje zdewa-

niemieckich całkowicie odpowiada

lowaliśmy ogrodzenia wszystkich

łalność społeczną, żyli i wierzyli. Na

Po wojnie w okresie sowieckim

stowany przez bolszewików w 1936

koncepcji przekształcenia tej czę-

dołów smierci. Cały teren cmenta-

tym właśnie polega nienawiść totali-

informacja o mordzie była utajnio-

roku polski cmentarz, pisaliśmy już

ści parku w strefę upamiętnienia z

rza jest zadbany, wykoszony i ogro-

tarnych systemów do człowieka XX

na, dopiero po rozpadzie Związku

niejednokrotnie. Tutaj też w 1943

dołączeniem do niej także miejsca

dzony – powiedział Witalij Czasz-

wieku – powiedział prof. Jan Ostasz-

Sowieckiego polska społeczność

roku Niemcy dokonali makabrycz-

pochówku Niemców.

czyn, prezes Towarzystwa Kultury

czuk. – Obecność przedstawicieli

Stanisławowa zainicjowała badanie

nego odkrycia – masowych mogił

Słowo Polskie, 06.08.2015

Polskiej „Przyjaźń”. – Cieszy mnie,

społeczności polskiej Stanisławowa

pochówków w Czarnym Lesie. Obec-

że przyjechało dużo przedstawicieli

tu na tym miejscu jest dowodem tego,

nie jest 17 uporządkowanych mogił

naszych polskich towarzystw, z pa-

że pamięć o tych wydarzeniach, ofia-

w miejscach gdzie zostały odnale-

moje kolejne trzy grosze”

rafii, dużo młodzieży i dzieci. I to jest

ra tych ludzi, którzy zginęli tutaj 74

zione pochówki. W 2011 roku, przy

bardzo ważne”.

lata temu nie zostanie zapomniana.

wsparciu Rady Ochrony Pamięci

Po zakończeniu nabożeństwa

Polacy ze Stanisławowa, głów-

Walk i Męczeństwa w Czarnym Lesie

i odśpiewaniu modlitwy „Anioł Pań-

nie z Towarzystwa Kultury Polskiej

odsłonięto krzyż upamiętniający po-

ski” starsi, młodzież i dzieci zapalili

„Przyjaźń”, od lat opiekują się tym

mordowanych Polaków.

znicze przy pomniku pomordowa-

miejscem. „W tym roku udało nam

- Wychowywali, uczyli, leczyli,

nych Polaków.

się wykonać ogrom pracy. Poma-

budowali, aktywnie prowadzili dzia-

Spotkanie polskiego zespołu

Polsko-ukraińskiego Forum Historyków

W dniu 28 lipca 2015 r. w war-

prof. Waldemar Rezmer

po jej zakończeniu. Ustalono, że

•

szawskiej siedzibie Instytutu Pamię-

(Uniwersytet Mikołaja Kopernika w

pod auspicjami obu Instytutów po-

ci Narodowej odbyło się spotkanie

Toruniu)

wołane zostanie Polsko-Ukraińskie

polskiej grupy Polsko-Ukraińskiego

dr Mariusz Zajączkowski

Forum Historyków. Jego celem bę-

•

Forum Historyków. Decyzja o jego

(Instytut Pamięci Narodowej).

dzie naukowa debata historyków o

utworzeniu zapadła w maju, pod-

Na przewodniczącego polskiej

najbardziej dramatycznym okresie

czas wizyty kierownictwa IPN w Ki-

części Forum wybrano prof. Walde-

wspólnych dziejów Polaków i Ukra-

jowie. Wizyta ta stała się okazją do

mara Rezmera.

ińców w latach 1939–1947.

pierwszego od wielu lat spotkania

W  spotkaniu  inaugurującym

członków kierownictwa obu Instytu-

pracę Forum wzięli także udział: dr

Zaproszenie Prezesa IPN do

tów Pamięci Narodowej – polskiego i

Łukasz Kamiński (Prezes IPN), dr

udziału w Forum ze strony polskiej

ukraińskiego. Było to możliwe dzięki

Paweł Ukielski (Zastępca Prezesa

przyjęli:

Zbigniew Chrzanowski

wznowieniu kontaktów, jakie nastą-

IPN), dr Andrzej Zawistowski (dy-

prof. Grzegorz Hryciuk

•

W ostatnim Kurierze Galicyjskim

stawy nie tylko w Przemyślu. W tym

piło po przemianach politycznych

rektor Biura Edukacji Publicznej

(Uniwersytet Wrocławski)

(nr 13 z dnia 17 lipca – 13 sierpnia)

wszystkim wiernie sekundowała mu

na Ukrainie zapoczątkowanych na

IPN), dr Krzysztof Persak (dyrektor

prof.  Grzegorz  Mazur

•

moją uwagę przyciągnął artykuł po-

żona Urszula, która objęła szczegól-

Majdanie. Podczas roboczych roz-

Biura Prezesa IPN) oraz dr Dorota

(Uniwersytet Jagielloński)

święcony obchodom 25-lecia Towa-

nym patronatem tutejsze warsztaty

mów omówiono przede wszystkim

prof. Grzegorz Motyka

Lewsza (sekretarz Forum z ramie-

•

rzystwa Kultury Polskiej w Krzemień-

malarskie.

kwestie związane ze stosunkami

(Polska Akademia Nauk)

nia IPN).

cu. Cieszy mnie to, że krzemienieccy

Mariusz Olbromski potrafił po-

polsko-ukraińskimi w okresie II woj-

prof. Jan Pisuliński (Uni-

ipn.gov.pl

•

Polacy mogą pochwalić się sukcesem

zyskać wielu przyjaciół wśród lite-

ny światowej i w pierwszych latach

wersytet Rzeszowski)

w swojej działalności. Zdziwił mnie

ratów i znawców muzealnictwa dla

jednak fakt, że wśród „ojców chrzest-

Krzemieńca, dla całej tej spuścizny

Stara fotografia grobowca

nych” tego sukcesu zabrakło osoby

związanej z postacią Juliusza Sło-

Mariusza Olbromskiego, w swoim

wackiego z jednej strony i znacze-

abpa Szymonowicza poszukiwana

czasie dyrektora Wydziału Kultury

nia Aten Wołyńskich i akademii,

województwa przemyskiego, a póź-

którą było Liceum Krzemienieckie,

niej dyrektora Muzeum Narodowego

z drugiej.

nym  pomniku  przedstawiającym

W majowym wydaniu miesięczni-

w Przemyślu. Odkąd zacząłem swoją

Wrześniowe spotkania, związa-

siedzącą postać hierarchy duchow-

ka „wSieci Historii”, wśród artykułów

pracę w tym mieście, wielokrotnie by-

ne z postacią Juliusza Słowackiego,

nego brzmi teraz: Григорiй Михайло

poświęconych Ormianom, ukazał się

łem świadkiem jak to, przepraszam

– impreza, znana dzięki Mariuszowi

Шимонович, a jedyny odpowiednik

artykuł o grobach polskich Ormian

za kolokwializm, drzwi jego kancelarii

Olbromskiemu w Polsce wśród mło-

napisany jest w języku ormiańskim”.

pochowanych na Cmentarzu Łycza-

dosłownie stały otworem przed emi-

dzieży licealnej, a także wśród kadry

Pan Jerzy Pinkalski zaintereso-

kowskim we Lwowie. Poruszona w

sariuszami z Wołynia. Ze wszystkich

profesorskiej, na pewno nie powsta-

wał się tą sprawą, nawiązał kontakt

nim została kwestia ukrainizacji pol-

sił pomagał ożywić życie kulturalne w

ła oddzielnie od działalności Towa-

z dyrekcją Cmentarza Łyczakowskie-

skich napisów: „Kamienie nagrobne

tym wyjątkowym mieście. Przecież

rzystwa Kultury Polskiej i cieszyła

go i jest szansa na to, by przywrócić

stały się, niestety, ofiarą polityki. Oto

to on postarał się o wydanie tomiku

się przez wiele lat również wielką

dawny napis. Pytanie: jak on brzmiał?

mimo wszelkich protestów niejeden

wierszy Ireny Sandeckiej, którą da-

uwagą i wsparciem Konsulatu Ge-

Czy może ktoś z Państwa ma foto-

właściciel grobu zmienił podczas

rzył szczególną sympatią i opieką. To

neralnego RP we Lwowie.

grafię pomnika abpa Szymonowicza,

konserwacji napisu narodowość – z

on wydobył z zapomnienia wspaniałe

Smutne to, że podczas jubile-

z widocznym napisem, sprzed kon-

Polaka stał się mimo woli Ukraiń-

fotografie przedwojennego krzemie-

uszy zapominamy o tych, którym

serwacji? Prosilibyśmy o kontakt na

cem. Nieszczęście to spotkało także

nieckiego fotografika Ludwika Gro-

wiele zawdzięczamy.

adres: fundacja@ormianie.pl

abpa ormiańskiego, Grzegorza Mi-

nowskiego, promował miejscowych

chała Szymonowicza (1800–1875),

artystów-malarzy, urządzając im wy-

ZBIGnIEW CHRZAnOWSKI

źródło: dziedzictwo.ormianie.pl

którego nazwisko na starym, pięk-