11

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 sierpnia–14 września 2015 nr 16 (236)

II kongres

Przemówienie Mustafy Dżemilewa,

przewodniczącego Medżlisu Tatarów

krymskich, pełnomocnika Prezydenta Ukrainy

Tatarów krymskich

w sprawach krymu, deputowanego

do Rady Najwyższej Ukrainy

ubiegłego roku, kiedy siedziba i cały

majątek Medżlisu zostały skonfisko-

leciał samolot czarterowy Chersoń

zentował też Białoruś. Kongres jest

o przebiegu II Kongre-

wane przez władze okupacyjne.

– Ankara. Z Polski delegatem był

czymś innym, niż Medżlis. Kongres

su Tatarów Krymskich z

Liczne bezprawne przeszuka-

Olgierd Chazbijewicz, syn prof. Seli-

integruje i ustala wspólne działania

PIOTREM HLEBOWICZEM

nia pod pretekstem wykrycia broni

ma Chazbijewicza, który w tej chwili

na rzecz Tatarów Krymskich. Kon-

rozmawiał WOJCIECH JAN-

i „zakazanej literatury”, ogromne kary

jest przewodniczącym gminy muzuł-

gres także zaapelował do swoich

KOWSKI.

pieniężne za próby realizacji swego

mańskiej w Polsce. Gościem był też

rodaków, by kto może, wracał na

demokratycznego prawa do poko-

prof. Marek Moroń z Uniwersytetu

Krym i tam się próbowali zakorzenić

II Kongres Tatarów Krym-

jowych zgromadzeń, wieców i mar-

Jagiellońskiego. Z Litwy najważniej-

w tej sytuacji, jaka jest w tej chwili.

skich odbył się w Ankarze.

szów, aresztowania pod pretekstem

szą personą był Adas Jakubauskas.

Podobnie zaapelowano do rodaków

Na zjeździe było ponad pięciu-

absurdalnych oskarżeń, grabieże,

Przedstawicielem litewskiego par-

na Krymie, by uznali ostatnie wybory

set delegatów plus goście. Poprzed-

II Światowy Kongres Tatarów

czy jak oni to nazywają – „nacjona-

Krymskich organizowaliśmy w bardzo

lamentu był Emanuelis Zingeris,

Medżlisu i wybory Światowego Kon-

ni – I Kongres odbył się w 2009 roku

lizacja” biznesu, porwania i mordo-

trudnym i dramatycznym czasie dla

wanie myślących inaczej bez sądu

który przeczytał list parlamentu li-

gresu Tatarów Krymskich. Tatarzy,

na Krymie. Wtedy zdecydowano, że

naszego narodu. Naród, który prze-

i dochodzenia, pozbawianie tych,

tewskiego skierowany do Kongresu

którzy przyjechali z Krymu, bardzo

drugi kongres odbędzie się w Rumu-

żył totalną deportację, ludobójstwo,

co odmówili przyjęcia rosyjskiego

Tatarskiego. W tym miejscu, muszę

bali się przekroczenia tzw. granicy.

nii lub w Turcji. Ustalono – ze wzglę-

upokarzające post deportacyjne lata

paszportu, niemal wszystkich praw

jeszcze powiedzieć o przykrej spra-

Dotąd nie miałem informacji aby

dów finansowych i organizacyjnych

pod nadzorem policyjnym i komplet-

obywatelskich, w tym nawet prawa do

wie. Mimo, że był zaproszony cały

kogoś zatrzymano, ale FSB będzie

– że jednak w Turcji, gdyż i diaspora

nego bezprawia na wygnaniu, przez

opieki medycznej – to dalece niepełny

korpus dyplomatyczny, niestety nie

pracować, będzie wzywać na rozmo-

tatarska i rząd turecki obiecali, że

dziesięciolecia walczył z jednym z

arsenał działań władz okupacyjnych

było żadnego przedstawiciela ani z

wy i wiadomo, bo zawsze tak jest w

pomogą. Słowa dotrzymali.

najbardziej brutalnych reżimów 20

wobec rdzennych mieszkańców Kry-

wieku o swoje prawa obywatelskie i

mu. Dla przykładu, po zajęciu Krymu

narodowe, za prawo do powrotu do

przeprowadzono ponad 150 przeszu-

ojczyzny. Naród ten z wielkimi trud-

kań domów, meczetów, a nawet szkół

nościami powrócił do swojej ziemi

Tatarów Krymskich. Ponadto zde-

i zaczął, choć bardzo powoli, przy-

cydowana większość przeszukiwań

wracać swoje prawa na swojej ziemi,

czyniona jest z rażącym naruszeniem

lecz ojczyzna nasza została ponow-

procesu i godności człowieka.

nie zajęta, ponownie okazała się pod

Krótko mówiąc, prowadzona jest

rządami reżimu, poziom wrogości i

mniej więcej taka sama polityka czy-

antydemokratyczny charakter które-

stek etnicznych, która była praktyko-

go przypomina najgorsze lata reżimu

wana przez Imperium Rosyjskie po

sowieckiego.

pierwszej okupacji Krymu w 1783. W

Niewielu ludzi w naszym kraju i na

tej sytuacji, jednym z głównych zadań

świecie mogło się spodziewać, że w

Światowego Kongresu i naszej wielo-

XXI wieku jakieś państwo, a zwłasz-

milionowej diaspory na całym świecie

cza państwo będące stałym człon-

musi być skrupulatna praca nad wy-

kiem Rady Bezpieczeństwa ONZ z

eliminowaniem fałszywej rosyjskiej

prawem „veta” może tak bezczelnie,

propagandy, nadawanej w wielu języ-

ambasady, ani z konsulatu polskie-

takich wypadkach, na kongresie były

Ten kongres odbywał się

łamiąc prawo międzynarodowe, dep-

kach świata.

go. A przybył między innymi amba-

dodatkowe uszy FSB. Na kongresie

w innych warunkach, niż w

cząc podpisane przez siebie umowy

Dla nas jest oczywistym, że w

sador Stanów Zjednoczonych, który,

był także dowódca batalionu Krym,

2009 roku, gdyż teraz Krym

i obowiązki, wysłać swoje wojska do

składzie państwa rosyjskiego dla

jak mi powiedziano, nie pokazuje się

Isa Akajew. Prowadził tam rozmowy,

znajduje się pod okupacją

innego kraju, aby zająć część jego

Tatarów Krymskich nie ma i nigdy

na żadnych imprezach, uroczysto-

zwłaszcza z młodymi Tatarami, w

rosyjską.

terytoriów, a nawet arogancko dołą-

nie będzie nie tylko perspektywy dla

ściach, spotkaniach, a jego twarz

poszukiwaniu ochotników nie tyko

Wiadomo, że dzisiejsze warunki

czyć terytoria okupowane do swojego

dalszego rozwoju, ale i możliwości

jest mało znana w Turcji, jednak tu-

do batalionu Krym. Jest to wyłącznie

geopolityczne są zupełnie inne, niż w

państwa.

zachowania tożsamości narodowej,

taj się zjawił. Z ambasady litewskiej

tatarski batalion, Tatarzy są też w in-

2009 roku. Są inne władze na Ukra-

Tym niemniej, rosyjski atak na

możliwości godnego wolnego życia.

przybyli, cała ambasada ukraińska

nych batalionach.

inie. Głównym gościem na kongresie

Gruzję w sierpniu 2008 roku i zajęcie

Innych mieszkańców Krymu też nie

przybyła. A była na sali polska fla-

Odczytałem list otwarty Stowa-

był minister spraw zagranicznych

na skutek tego części jej terytorium

oczekuje  szczęśliwa  przyszłość:

ga.

rzyszenia  Dziennikarzy  Polskich

Ukrainy Pawło Klimkin, który prze-

oraz tworzenie na okupowanych te-

wspólnota światowa nigdy nie uzna

– list solidarności z narodem krym-

czytał list od prezydenta Poroszenki

Warto byłoby zapytać w

rytoriach prorosyjskich marionetko-

bezprawnego przyłączenia Krymu,

skim i list solidarności z niezależnymi

do zjazdu i wygłosił swoje przemó-

MSZ, dlaczego nikt się nie

wych „państw” powinno było skłonić

przez co półwysep stale będzie po-

dziennikarzami, którzy w tej chwili

wienie. Padły ważne słowa – dekla-

stawił?

społeczność międzynarodową do

zostawać w izolacji od cywilizowa-

Chciałbym właśnie zadać to

walczą z cenzurą, walczą z okupa-

racja, iż władze ukraińskie planują

poważnego zastanowienia się i za-

nego świata. Lecz uwolnienie Krymu

pytanie ministrowi spraw zagra-

cyjną władzą. Chciałbym przy okazji

w przyszłości autonomię narodowo-

chęcić rządy czołowych krajów do

musi nastąpić nie drogą wojenną, nie

nicznych, mojemu byłemu koledze

dodać, że tatarskiej gazecie „Avdet”

ściową Tatarów na Krymie.

podjęcia skutecznych działań w celu

kosztem przelewu krwi.

z Solidarności Walczącej, dlaczego

nie przedłużono rejestracji. Tutaj re-

Czy jest to spełnienie

zatrzymania  agresora.  Niestety,

Uważamy, że w regionie Cher-

tak traktuje się politykę zagranicz-

daktor naczelny Szewket Kajbullajew

postulatu, który Tatarzy wy-

żadnych poważnych poczynań nie

sonia należy skupić wszystkich roda-

ną i na bardzo ważnym spotkaniu,

korzysta z luki prawnej – formalnie

suwali jeszcze przed anek-

podjęto, i nie ma wątpliwości, że to

ków, którzy są obecnie zmuszeni do

gdzie przychodzi ambasador ame-

wydaje 999 egzemplarzy – tyle może

zainspirowało agresora do nowych

opuszczenia ojczyzny i osiedlenia się

sją, autonomii kulturalnej?

przygód.

rykański, nie ma nikogo z polskiej

wydawać bez rejestracji.

Teraz rząd ukraiński idzie dalej,

w innych regionach Ukrainy. Dzięki

Obalenie reżimu Janukowycza

temu możemy osiągnąć kilka celów.

placówki dyplomatycznej.

gdyż to będzie autonomia politycz-

Co wynika z bezpośred-

w styczniu ubiegłego roku, poprze-

Po pierwsze, mieszkając wspólnie w

na. Deklaracje są daleko idące, ale

Jaki był przebieg kongre-

nich rozmów, jakie są na-

dzone rozstrzelaniem przez „berku-

swoim środowisku językowym i religij-

Krym musi być najpierw odzyskany.

su? Czy zapadły ważne de-

stroje wśród Tatarów, którzy

towców” stu osób, tysiące rannych

nym, Tatarzy Krymscy nie będą nara-

cyzje? Czy Kongres uznał

przyjechali z Krymu?

Byli tam Tatarzy z diaspo-

naszych patriotów, stworzenie no-

żeni na utratę tożsamości narodowej;

Strach! Jest totalny strach, to-

za ludobójstwo represje so-

ry. Czy byli reprezentanci

wego demokratycznego rządu w Ki-

po drugie, da to możliwość wybudo-

talne zastraszanie. Mały przykład:

wieckie wobec Tatarów?

Tatarów polsko-litewskich?

jowie dało wielką nadzieję Tatarom

wać i otworzyć szkoły narodowe i in-

Tak. To była jedna z wielu de-

na Kongresie miałem czytać list

Byli reprezentanci z dwunastu

Krymskim. Ale, jak wiadomo, pod

stytucje religijne; po trzecie, wzmocnić

klaracji. Najważniejsze jednak były

Stowarzyszenia Dziennikarzy Pol-

krajów: z Polski, Litwy, Niemiec, Sta-

koniec lutego rozpoczęła się inwa-

tym ukraińską obecność w regionie,

wybory na najbliższe cztery lata,

skich, a ktoś z delegowanych miał

nów Zjednoczonych, Turcji, Rosji,

zja wojsk rosyjskich na Krym.

podatnym na propagandę rosyjską;

bo za cztery lata będzie następny

czytać tłumaczenie na język krym-

Kazachstanu, Kirgizji, Kanady. Bar-

Otwarty opór okupantom, abso-

po czwarte – pomoże to ułatwić po-

zjazd Światowego Kongresu Tata-

skotatarski. Nikt z Tatarów z Krymu

dzo duża grupa przyleciała z Krymu.

lutnie nie używając przemocy, czy-

wrót rodaków do ojczyzny po jej zwol-

rów Krymskich. Były gorące dysku-

nie chciał się narażać – może żeby

Do ostatniej chwili nie było pewne,

nili jedynie Tatarzy Krymscy, przede

nieniu spod rosyjskiej okupacji.

sje, gorące wybory. Chciano zmusić

nie wychwycono, ponieważ transmi-

czy uda im się wyrwać z półwyspu,

wszystkim ich organ przedstawiciel-

Już dziś musimy być przygoto-

Mustafę Dżemilowa, by został prze-

towała to telewizja ATR, a to już na

gdyż władze zapowiedziały, że będą

ski – Medżlis Tatarów Krymskich. Fla-

wani na przyszłość, w której zosta-

wodniczącym, jednak on kilkakrotnie

pewno FSB oglądała. Przeczytał list

blokować wyjazd. Udało się, jednak

ga ukraińska na siedzibie Medżlisu

nie przywrócona autonomia narodo-

odmówił i wskazał Rafata Czubaro-

po krymskotatarsku Tatar mieszkają-

nie wszystkim. Kilkanaście osób zo-

dwukrotnie została zerwana w nocy

wo-terytorialna, gdzie wszyscy oby-

wa. Wybrano również delegatów z

cy we Lwowie, Alim Alijew. Działacze

stało wezwanych na 1 sierpnia do

przez tak zwane „jednostki samo-

watele, niezależnie od narodowości

różnych krajów do prezydium kon-

boją się nie tylko o siebie. Boją się

prokuratury w związku z tak zwanymi

obrony” stworzone przez okupantów,

i wyznania, są równi we wszystkich

gresu. Z Polski został delegatem

o swoje rodziny, w końcu zniknęło

zajściami z 3 maja, gdy nie wpusz-

ale członkowie Medżlisu wywieszali

swoich prawach, gdzie nie będzie

Nadim Husejnow – Tatar Krymski,

tam kilka osób w bardzo dziwnych

czono na Krym Mustafy Dżemilewa.

ją znowu. Tak więc, była to jedyna

ograniczona w swoich prawach

który mieszka w Polsce od kilku lat, z

okolicznościach. Później ciała znaj-

Wiadomo było, że władze będą blo-

ukraińska flaga na okupowanym te-

żadna narodowość, jak nieliczną by

Litwy wybrano Adasa Jakubauskasa,

dowano gdzieś na odludziu.

kować, dlatego część już wcześniej

rytorium, która trwała przez pół roku

ona była. I my to zrobimy. Z waszą

KG

od zajęcia, czyli do połowy września

który prawdopodobnie będzie repre-

pojechała do Chersonia, skąd od-

pomocą.