17

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski *28 sierpnia–14 września 2015 nr 16 (236)

Moja Ukraina

na ulicę” – komentuje swoje, „podej-

ukraiński błyskawicznie zareagował

comments”. Starsza powiedziała, że

rzane” zachowanie.

na wiadomość o wypadku artysty

wszystko jest w porządku, ale szyb-

akcją uczczenia jego pamięci we

ko znika na zapleczu. Nie ma śladu

wszystkich miastach Ukrainy. Tego

po dawnej zażyłości, rozmowa się

Byli koledzy

Pierwszego sierpnia minęło 6 lat

samego dnia zebrali się fani Skriabi-

nie klei, ale uzyskałem odpowiedź

i byłe koleżanki

Katia zaprowadziła mnie do

na w Sewastopolu. Milicja rozegnała

niewerbalną. Co innego powiedziały

od pierwszego mojego wjazdu na

swojej ulubionej knajpy. Mam tutaj

grupę. W Symferopolu było inaczej.

usta, co innego powiedziały oczy.

spotkać się z jej kolegą. Schodzimy

Katia Iraczyńska i Lonia postanowili

Uwierzyłem oczom.

Ukrainę. Myślę więc, że nadszedł

po schodach do piwnicy. Siedzimy

dokonać takiego spotkania unikając

Odpowiedzi na pytania o nastro-

czas na pewne podsumowanie.

w sali, do której rzadko w ciągu dnia

interwencji służb. Powstała grupa na

je prorosyjskie zazwyczaj padają

przychodzą goście, co zapewni nam

facebooku, którą po kilku godzinach

od Tatarów i Ukraińców. Z pobłaża-

dyskrecję. Pytam: „gdyby obsługę

działania, zamknęli aby zmniejszyć

niem śmieją się i mówią o niegdy-

rowania 120 dzieci w Łucku, Czort-

MARTA CZERWIENIEC

zapytać, co sądzą o obecnych wa-

prawdopodobieństwo przyjęcia szpic-

siejszych zwolennikach: „już nie są

kowie i Skałacie w grudniu 2011 r.

runkach, co by powiedzieli?”. „Spy-

li. Katia przeglądała starannie profile

tacy szczęśliwi”. Tatar z Białej Skały

Potem ta akcja samoistnie się posze-

Na Ukrainę zawsze chciałam

taj!”. Spytałem zatem kelnera. Mój

członków grupy i usunęła tych, któ-

cytuje swoich sąsiadów: „Nie takiej

rzyła dzięki wielu ludziom dobrej woli,

pojechać, ponieważ w Sławucie nad

rozmówca okazał się zwolennikiem

rzy deklarowali poparcie dla aneksji

Rosji myśmy czekali” i dodaje, że

którzy wspierają mnie i podsyłają

Horyniem w 1912 roku urodziła się

nowej władzy. Pochwalił na przykład,

Krymu. Wszystkie wstążki poma-

tu przyjeżdżali Rosjanie dobrze sy-

słodkości lub finanse na ich zakup.

moja babcia. Zaczęłam więc jeździć

pogotowie, które za Rosji przyjeżdża

rańczowo-czarne, sierpy i młoty, a

tuowani, którzy byli przyzwyczajeni

I jak powiedział kiedyś mój syn: „Za

służbowo i prywatnie, samochodem.

szybciej. Jest Rosjaninem i Rosja jest

nade wszystko oblicza Putina dys-

do wyższych cen w Rosji, i na Kry-

każdym razem udaje się obdarować

Do Sławuty dojechałam jednak do-

mu bliższa. Zastrzeżenia ma jedynie

kredytowały chętnych. Z pozostałymi

mie nie liczyli się z pieniędzmi. To

więcej dzieci” – to się sprawdza. W

piero po trzech latach.

do prawa rosyjskiego. Przyznaje, że

nawiązała kontakt przez maile, pi-

wykreowało obraz zamożnej Rosji.

tym roku bowiem, na Wielkanoc,

Ukraina jest dla mnie ważnym

Ukraina była bardziej rozwinięta pod

sząc instrukcje jak dojść do miejsca

„Oni chcieli zarabiać jak w Rosji a

udało się zawieźć słodycze dla ponad

krajem, miejscem, do którego bar-

tym względzem. Kelner odszedł. Ka-

spotkania. Punktem pierwszym tego

ceny płacić ukraińskie”. Teraz kolejki

500 dzieci do 16 parafii (w tym m.in.

dzo lubię wracać. Miałam szczęście

tia powiedziała: „a był to mój ulubiony

planu była centralna cześć Symfero-

ustawiają się po wszystko – dodaje

do: Łucka, Równego, Ostroga, Ska-

zobaczyć większy kawałek części

kelner”. Z jej głosu wnioskuję, że już

pola i… pomnik Lenina. Za plecami

– wróciły czasy Związku Sowieckie-

łatu, Husiatyna, Czortkowa, Bucza-

zachodniej i centralnej, a podczas

nie jest. „Ksiądz w spódnicy” dodaje,

wodza rewolucji zaczynał się szlak

go. Symptomy rozczarowania są

cza, Białobożnicy, Rydodub, Cho-

ostatniego wyjazdu udało mi się po-

że po „referendum” często słyszało

upamiętnienia Skriabina. Pomimo

widoczne sporadycznie. Można je

miakówki, Stanisławowa, Kołomyi,

bić mój własny rekord – przekroczyć

się o byłym koledze lub koleżance.

konspiracji, policja dowiedziała się

zauważyć przy bacznej czujności.

Grzymałowa, Śniatyna). Wszystko

wreszcie Dniepr i zachwycić się jego

Sama ma takich dużo. Relacje, któ-

o obchodach, ale udało się je prze-

Moi proukraińscy znajomi opowia-

to dzięki wielu ludziom dobrej woli,

rozlewiskami.

re były budowane latami, rozbijały

prowadzić i szybko rozejść aby nie

dają o coraz większym rozczarowa-

się w ciągu kilkunastu dni przed i po

zostać aresztowanym. Grupa zdoła-

niu Rosjan. Pytam ilu zatem jeszcze

referendum. Przyjaźnie, znajomości

ła potem spotkać się jeszcze raz w

popiera aneksję: jest ich co najmniej

pękały pod wpływem różnicy zdań

jednym z symferopolskich mieszkań.

30% – twardych prorosyjskich, być

co do Putina, zielonych ludzików,

Potem umarła. Była bytem o podwój-

może więcej.

Majdanu itp. Ten stan rzeczy trwa

nej naturze: grupą „polityczną” i fan-

Po powrocie do Polski wysłu-

do dziś…

klubem Skriabina.

chałem opowieści od Tatara, którego

ojciec pracuje na bazarze. Miał wielu

klientów Rosjan, z niektórymi bardzo

Upamiętnienie pamięci

Wsio w poriadkie –

bliskie, zażyłe stosunki. Pewnego

Skriabina

usta mówią jedno,

Doszedł do nas Lonia, założyciel

dnia jedna z takich klientek powie-

oczy co innego

Ukraińskiego Centrum Kultury. Lo-

W marcu 2014 roku postawą do-

działa, że jej syn ma pretensję do

nia brał udział w protestach przeciw

minującą w Symferopolu było popar-

rodziców, że to przez nich mieszka

którzy nie zawsze mają kresowe

Wszędzie gdzie jeżdżę, spotyka

„referendum” w końcowych dniach

cie dla „referendum”. Tak zapamię-

w fatalnym kraju, a mógł mieszkać

korzenie. Na łamach Kuriera chcia-

mnie dużo serdeczności, ludzie są

administracji ukraińskiej. Próbuję

tałem atmosferę ulicy w tym czasie.

na Ukrainie. „To przez was jestem w

łabym wszystkim bardzo serdecznie

ciepli i z sercem na dłoni. Nigdy nie

wyszukać jego twarz z zakamarków

Postanowiłem odnaleźć zwolenników

d..” – mówił.

podziękować za to wielkie serce dla

zdarzyło mi się doświadczyć agresji,

dzieci i dla Kresów.

niechęci, czy braku pomocy. Obalam

Dzięki Ukrainie spełniło się wiele

stereotypy. Przejeżdżam przez grani-

Kontakt z agentem FSB

Mieszkający w Polsce Tatar po-

moich marzeń. Fotografuję, piszę,

cę zazwyczaj w ciągu maksymalnie

wiedział mi przed wyjazdem: „Bę-

ocalam od zapomnienia. Robię to co

godziny, milicja mnie nie zatrzymuje,

dziesz na Krymie, przyjedź do mojej

lubię. Pracuję jako genealog, szukam

jeśli nie łamię przepisów drogowych.

rodziny”. Wybrałem się zatem do

korzeni, słucham rodzinnych opowie-

Kraj jest bezpieczny, ciekawy, przy-

miejscowości nieopodal Biełogorska

ści, zapisuję wspomnienia. Pracuję z

jazny. Na zachodniej i w centralnej

– miejscowości, gdzie Tatarzy prote-

ludźmi i dla ludzi, dla ocalenia tego co

Ukrainie nie ma wojny, jest równie

stowali przeciw „referendum” w 2014,

najważniejsze. Rozwijam dodatkowo

bezpiecznie co przed Majdanem.

i po dłuższych poszukiwaniach dotar-

swoją pasję ocalania od zapomnienia

Tylko rodziny przeżywają stres, mar-

łem do poszukiwanego przeze mnie

– fotografuję stare dwory, kościoły.

twiąc się o synów, braci czy ojców

domu. Przyjęty byłem z pewnym dy-

Podczas każdego wyjazdu odwie-

walczących na wschodzie kraju.

stansem, który nie do końca mogłem

dzam stare cmentarze, fotografuję

Na Ukrainie byłam już 60 razy

zrozumieć. Porozmawialiśmy trochę,

istniejące jeszcze nagrobki, opraco-

w ciągu 6 lat. Tylko w 2015 roku by-

ale szybko zostałem wepchnięty do

wuję i udostępniam poprzez Internet,

łam tu już 9 razy. Jeżdżę wykonywać

taksówki, którą miałem wrócić do Bie-

żeby każdy mógł się dowiedzieć, czy

zlecenia do archiwów, sama lub ze

łogorska. Rozmowa się nie kleiła, i po

rodzinne groby się zachowały. Z ca-

znajomymi. Organizuję indywidualne

wyjściu od gospodarzy, zastanawia-

łych Kresów (Ukraina, Białoruś, Litwa,

wyjazdy sentymentalne na Kresy,

łem się dlaczego kontakt był stosun-

Łotwa) oraz z Polski mam już opra-

dzięki którym pokazałam Ukrainę już

kowo chłodny. Odpowiedź przyszła

cowanych prawie 56 tys. zdjęć na-

prawie 70 osobom. Często udaje się

po powrocie do Polski. Mój znajomy

grobków. Najstarsze w tej kolekcji są

odnaleźć ślady rodzinne, a czasami

Tatar opowiedział, jak rozmawiał ze

z Ukrainy – groby z początku XIX w.

dalszą lub bliższą rodzinę, czy daw-

swoją bratową przez skype i zwró-

w Zbarażu i Szarogrodzie. A najstar-

nych sąsiadów. Osobą o najbliższym

pamięci… Chyba pamiętam go z

przyłączenia Krymu do Rosji, z który-

cił uwagę, że rozmawiając z nim

szy z zachowanych nagrobków – to

pokrewieństwie, jaką udało się odna-

antyreferendalnego mitingu pod po-

mi rozmawiałem w tamtym okresie.

szuka czegoś usilnie na podłodze.

bodajże grób Stanisława Trembeckie-

leźć podczas jednego z wyjazdów,

mnikiem Szewczenki z marca 2014

Odwiedziłem sklep spożywczy, w

Na co ona odpowiedziała, że szuka

go, poety na dworze króla Stanisława

był brat matki – pomimo że tę część

roku. Jest historykiem z wykształce-

którym zwykle robiłem codzienne

podsłuchu, który zostawił taki niby

Poniatowskiego, który starość swą

rodziny od lat uważano za zaginioną.

nia. Był nauczycielem w szkole, ale

zakupy i wszedłem w bliższe relacje

Polak, który tu był. Jak się okazało,

spędził w pałacu Szczęsnego Po-

Najstarszym natomiast uczestnikiem

zwolniono go z pracy, bo zwierzch-

z obsługą. Przegadałem z nimi kil-

zostałem wzięty za funkcjonariusza

tockiego w Tulczynie i tam też został

wyjazdów był p. Edmund, który wyru-

nicy „nie mieli do niego zaufania,

kanaście godzin. Przekonywali mnie

rosyjskich służb. Moi gospodarze byli

pochowany. Moja pierwsza wystawa

szył w podróż w wieku 79 lat. W swe

ponieważ on nie miał zaufania do

wówczas, że fantastyczna szansa

przewrażliwieni, bo już raz tak zostali

fotograficzna – spełnienie marzeń! –

rodzinne strony wracał ze mną po 66

nowej władzy”. Opowieści z Krymu

staje przed nimi, że Ukraina nie

oszukani przez ekipę podającą się za

dotyczyła dworców kolejowych w Ga-

latach.

przypominają te z późnego okresu

dbała o nich, a w Rosji perspektywy

telewizję niemiecką. Śmieszna histo-

licji Wschodniej. Potem były wystawy

Na nocleg zawsze zatrzymu-

Związku Sowieckiego, gdy nie trafiało

będą większe. Opowiadali jak ich,

ria, ale bardzo znacząca…

nostalgiczne na Opolszczyźnie.

jemy się przy polskiej parafii lub w

się za byle co do łagru, ale władza

Moskali, traktowali Haliczanie, gdy

***

Na zakończenie, chciałabym

polskich rodzinach. Jest to forma

ciągle prześladowała za niewinne w

byli we Lwowie. Odwiedzam sklep

Wyjazd na Krym zbliżał się ku

wszystkim serdecznie podziękować

wsparcia Kresowian. Wymyśliłam

istocie postawy i deklaracje. Przy-

po ponad roku. W pierwszej chwili

końcowi. Droga przez Rosję zabrała

za okazywane mi serce i sympatię.

Misje Czekoladowe – na Boże Naro-

pominają też historie dysydenckich

nie poznają mnie, po sekundzie już

mi kilka dni, a zegar odmierzający

Cieszę się, że mówię po ukraińsku

dzenie i na Wielkanoc zbieram cze-

protestów, choć niekiedy wydają się

wiedzą z kim rozmawiają. Wymieni-

koniec rosyjskiej wizy bezlitośnie

– dzięki temu mam przyjaciół i wśród

koladowe Mikołaje lub zajączki i za-

groteskowe. Rosjanie postanowili

liśmy grzecznościowe formuły i do-

tykał. Trzeba było zaplanować po-

Polaków, i wśród Ukraińców. Dziękuję

wożę do parafii rzymskokatolickich

rozpędzić grupę fanów opłakujących

cieram w końcu do pytania, jak im

wrót. Na podróż tą samą drogą nie

Wam wszystkim, że jesteście, że two-

na Ukrainie. Wyznacznikiem ilości

śmierć niezwykle popularnego na

się teraz żyje. Młodsza ekspedientka

miałem już czasu…

rzycie taką, a nie inną Ukrainę, taką,

dzieci w danej parafii jest ich udział

Ukrainie wokalisty Skriabina. Internet

spojrzała na starszą i powiedziała „no

że się chce do niej wracać.

w katechezie. Zaczęło się od obda-

KG