12

Medyczny punkt widzenia

30 października–16 listopada 2015 nr 20 (240) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Wieczna świadomość czy dusza?

Holenderski lekarz-kardiolog z Arnhem dr Pim van Lommel w 2001 roku opublikował

w renomowanym angielskim czasopiśmie medycznym „The Lancet” wyniki swoich

ośmioletnich badań nad zagadnieniem ludzkiej świadomości. Artykuł stał się świato-

wą sensacją. Autor temat ten rozwinął i uszczegółowił w wydanej w 2007 roku książce

pt. „Wieczna świadomość – naukowa wizja życia po życiu”, w Polsce przetłumaczonej

i wydanej w 2010 roku. Sensacyjność tych badań, opartych na dużym materiale i na

szerokim zapoznaniu się z naukową literaturą na ten temat (15 stron bibliografii), pole-

ga na zdecydowanym podważeniu dotychczasowego (materialistycznego) poglądu, że

świadomość jest funkcją naszego mózgu i nie istnieje poza ciałem człowieka.

czuwanie, podświadomość itp. Wie-

akceptacji i bezwarunkowej miłości,

EUGENIUSZ NIEMIEC

lu filozofów uważa, że świadomość,

doświadcza się głębokiej wiedzy i

„Warto umrzeć, żeby wiedzieć,

jako doświadczanie wewnętrznego

mądrości („zrozumiałem przeszłość,

co to znaczy żyć”

ja, jest i na zawsze pozostanie poza

teraźniejszość i przyszłość, pojąłem

zasięgiem badań neurobiologii, bo

matematykę, fizykę, elektronikę i

(T. S. Elliot, pisarz i poeta)

świadomości nie można obiektywnie

całą wiedzę”).

zweryfikować, bowiem myśli są su-

9. Spojrzenie wstecz na własne

Oto co pisze ten badacz – ateista,

biektywne. Zmiana myśli lub emocji

życie (panorama życia) w obecności

pasjonat naukowego światopoglądu:

powoduje aktywność coraz innego

świetlistej istoty („w mgnieniu oka

„Ja wierzyłem dawniej święcie, że po

obszaru mózgu, lub równoczesną

widzę całe swoje życie. Dotychcza-

śmierci nie ma nic. Wiele lat krytycz-

aktywność wielu, często odległych

sowa egzystencja leżała przede mną

nych badań i staranne zapoznanie

ośrodków. Tylko introspekcja danej

jak panoramiczny film. Każde wyda-

się z literaturą oraz obecną wiedzą

osoby może taką wiedzę przekazać.

rzenie szło w parze z uświadomie-

na temat związków między mózgiem

Dr van Lommel w ciągu 4 lat

niem sobie dobra i zła, lub przyczyny

a świadomością i z zasadami mecha-

(1988-92) poddał badaniom 344

i skutku. Myśli nie przepadają”).

niki kwantowej, diametralnie zmieniły

pacjentów 10 holenderskich szpita-

10. Spojrzenie w przyszłość („zo-

moje poglądy. Śmierć nie okazała się

li, którzy pomyślnie przeżyli śmierć

baczyłem swoją przyszłość – widzia-

śmiercią. Ciągłość istnienia naszej

kliniczną, rozumianą jako okres

łem śmierć żony i matki i wszystkie

świadomości po śmierci fizycznego

utraty przytomności, spowodowany

sytuacje w które się uwikłam...”).

ciała uważam odtąd za realną”. Moż-

ustaniem krążenia krwi. Jeśli w ta-

11. Uczucie przekraczania gra-

na zapytać: cóż to za sensacyjne od-

kiej sytuacji nie uda się przywrócić

nicy („wymiana zdań ze świetlną

krycie, skoro wiadomo, że prawie we

krążenia mózgowego w ciągu kilku

istotą lub zmarłym członkiem rodzi-

wszystkich kulturach (i od zawsze)

(5-10) minut, to uszkodzenie mózgu

ny, z której wynika, że powinienem

idea trwania duszy po śmierci ciała

staje się nieodwracalne i pacjent

wrócić na ziemię, bo mam tam za-

była znana i wyznawana, podobnie

umiera definitywnie. W tym materiale

dania do wypełnienia”). Przy tym

jak idea sądu po śmierci i wieczności

18% pacjentów zachowało w pamięci

widać bramę, której przekroczenie

w raju lub piekle. Kultura starożyt-

niezwykłe przeżycie, określone jako

oznacza brak powrotu na ziemię,

nego Egiptu, Grecji, Rzymu, a tak-

DŚK, którego istotą jest zachowanie

czyli definitywną śmierć ciała.

że doktryny hinduizmu, buddyzmu,

całkowitej świadomości i pamięci w

12. Świadomy powrót do ciała,

judaizmu, chrześcijaństwa i islamu

sytuacji, gdy mózg przestał całkowi-

uczucie wciągania z wielką siłą w

wykazują w tej materii zadziwiająca

cie funkcjonować i nie wykazywał

tunel i powrót do ciała przez głowę.

zbieżność poglądów. Jedynie ate-

żadnej  aktywności  elektrycznej,

Powrotowi towarzyszy uczucie zawo-

istyczny materializm zawsze odrzu-

magnetycznej i chemicznej (co po-

du, że z tego pięknego świata trzeba

cał realne istnienie pozamaterialne,

twierdzały badania EEG, PET, MRI,

powrócić do chorego, słabego ciała.

tylko dlatego, że sfera ta nie dawała

my? Zdaniem autora jest tak dlatego,

4. Uczucie unoszenia się, opusz-

MEG). Takie stwierdzenie prowadzi

W momencie powrotu przytomności

się zbadać przy pomocy „oka i szkieł-

że znakomita większość pacjentów

czania ciała. Obserwuje się swoje

nieuchronnie do zadania dwu podsta-

często znajduje to swój wyraz w po-

ka” badacza.

uparcie milczy na temat omawianych

ciało z pozycji wiszenia pod sufitem,

wowych pytań: jak można zachować

staci irytacji, a nawet agresji („czułem

przeżyć, obawiając się niezrozumie-

„wszystko widzę i słyszę, mogę prze-

całkowitą świadomość i pamięć, kie-

się naprawdę okropnie, nigdy nie

Co badał van Lommel?

nia, wyśmiania, bądź nawet posądze-

suwać się przez ściany i drzwi. Ale

dy mózg przestał funkcjonować, oraz

byłem tak wściekły. Potem zrozu-

Warto przypomnieć, że już w

nia o odchylenia psychiczne. Wynika

nie mogę komunikować się z żyjący-

czy świadomość i pamięć są wytwo-

miałem, że istnieje dusza i ciało, że

1975 roku w książce (światowy best-

to z faktu, że DŚK jest niezrozumiała,

mi, ani ich dotykać. Nie tylko słysza-

rem pracy mózgu? Odpowiedź na

istnieje życie po śmierci”).

seler) Raymonda Moody`ego pt: „Ży-

niewytłumaczalna, a więc wypierana

łem co mówili, ale wiedziałem także

tak postawione pytania była treścią

Oczywiście nie wszyscy przeży-

cie po życiu” zostało użyte określe-

jako realna. Dotyczy to także spo-

co każdy z nich myśli”). Po powrocie

dociekań dra van Lommela. Doktor

wają wszystkie elementy DŚK, ale

nie „near-death experience” (NDE),

łeczności medycznej.

do życia, pacjenci potrafili szczegóło-

przestudiował także dokładnie 42

zostały one uporządkowane przez

oznaczające doświadczenie śmierci

wo i zgodnie ze stanem faktycznym

inne publikacje z lat 1975-2005, które

Moody`ego w kolejności wg najczęst-

klinicznej (DŚK), którym to skrótem

opisać osoby i cytować wypowiedzi

relacjonowały ok. 2500 innych przy-

szego występowania.

będę się posługiwał w dalszej czę-

Sposób przeżywania DŚK

Sposoby przeżywania DŚK są w

personelu medycznego podczas re-

padków DŚK. Wynikało z nich także,

ści relacji. Pod tym pojęciem należy

zasadzie takie same na całym świe-

animacji.

że DŚK jest udziałem ok. 5% ludności

rozumieć „niezwykłe doświadczenie

A co po powrocie?

cie. Raymond Moody opisał w 1975

5. Uczucie znajdowania się w

USA i ok. 4,2% ludności Niemiec, że

Przeżycie DŚK nie pozostaje bez

świadomości, powstające w sytu-

roku dwanaście najczęściej spoty-

ciemnym tunelu, w którym się prze-

zdarza się najczęściej u osób po re-

wpływu na dalsze życie człowieka.

acjach psychicznego, emocjonalne-

kanych elementów tego przeżycia

mieszczają z dużą szybkością w

animacji (do 40%) oraz tym częściej,

Występuje zjawisko konfliktu powro-

go lub fizycznego zagrożenia życia”.

(cytaty pochodzą z autentycznych

stronę światła, świetlnego punktu

w im młodszym wieku się przytrafi (u

tu (reentry problem), człowiek staje

Zdefiniujmy jednak, co rozumiemy

relacji pacjentów):

(„zobaczyłem, że wiele innych istot

dzieci ok. 60%). Przenosząc te dane

się nieco inną osobą. Doświadcza

pod pojęciem świadomości? Nauka

1. Niezdolność do opisu. Do-

podąża razem ze mną”).

na liczby bezwzględne dochodzimy

zawodu i tęsknoty, że musiał wrócić

o świadomości (kognitywistyka) de-

świadcza się czegoś, co leży poza

6. Przebywanie w nieziemskim

do wniosku, że na świecie zapew-

do swego chorego ciała, pogodzić

finiuje świadomość jako stan psy-

normalnym doświadczaniem świa-

otoczeniu („przybyłem w królewskie

ne żyją miliony osób, które przeżyły

się z kalectwem czy dolegliwościami,

chiczny, w którym zdajemy sobie

ta, trudno znaleźć właściwe słowa

otoczenie, tysiąc razy piękniejsze niż

DŚK. W Polsce jest prawdopodobnie

podczas gdy DŚK dawało mu poczu-

sprawę ze zjawisk wewnętrznych

(„język nie jest w stanie opisać tego,

najpiękniejsze miejsce moich waka-

ok. 1,5 mln. osób po takim przeży-

cie głębokiego szczęścia. Powrót do

oraz zachodzących w środowisku

czego doświadczyłem”). Nie ma cza-

cji, śliczne kolory, niezwykłe (nigdy

ciu. Wśród tych, którzy przeżyli DŚK

dawnego rytmu życia początkowo

zewnętrznym i jesteśmy w stanie

su i przestrzeni. Wiedza i informacje

nie widziane) kwiaty, przepiękne bu-

nie znaleziono żadnego związku z

jest bardzo trudny (czasem wręcz

reagować na nie. Nie należy tego

są jasne i oczywiste.

dowle, cudowna muzyka”).

wyznawaną religią, zawodem, wy-

nie do zniesienia), co sprawia, że

pojęcia mylić np., z przytomnością

2. Uczucie błogiego spokoju i po-

7. Spotkanie i rozmowy ze zmar-

kształceniem, płcią, czasem utraty

czasem zamyka się w sobie, obawia

związaną ściśle z funkcją pnia i

gody ducha, brak odczuwania bólu

łymi, najczęściej z członkami własnej,

przytomności i czasem zatrzymania

się rozmawiać na ten temat, wpada

substancji siateczkowatej mózgu,

(„jeszcze nigdy nie czułem się tak

wcześniej zmarłej rodziny, wygląda-

krążenia. Nie znaleziono odpowie-

w poczucie osamotnienia, czasem

umożliwiającą aktualne przeżywanie

szczęśliwy”).

jących zupełnie zdrowo.

dzi na pytanie, dlaczego tylko część

nawet w depresję. Ciekawostką jest,

siebie i świata. Świadomość bywa

3. Świadomość śmierci ciała

8. Spotkanie ze świetlistą istotą,

pacjentów z zatrzymaniem krążenia

że odratowani z nieudanej próby

zaburzona przez takie stany jak:

(„lekarz mówi, że jestem martwy, a

osoby religijne mówią o spotkaniu z

przeżywa DŚK? Zachodzi również

samobójczej zwykle nie podejmują

śpiączka, zmącenie, stany majacze-

ja się czuję żywy i zdrowy”).

Jezusem, ma się uczucie całkowitej

pytanie, dlaczego tak mało o tym wie-

drugiej próby, bo DŚK uczy ich, że

niowe i pomroczne, splątanie, sen,