Historia w znaczki wpisana

25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 30 października–16 listopada 2015 nr 20 (240)

góra gór

nem ataku. Rozpoczął go 21 czerw-

jego dalszych losach: stracił autorytet

ca wespół ze szwajcarskimi prze-

znakomitego przewodnika i już nikt z

wodnikami. Góra jednak znowu się

jego usług nie chciał korzystać. Wie-

skutecznie obroniła, zsyłając w dół

le zarzutów skierowano również pod

kamienistą lawinę. Także to niepowo-

adresem Whympera, głównie, że nie-

dzenie nie zniechęciło upartego An-

dostatecznie zadbał o bezpieczeń-

glika. Zaczął montować nową ekipę,

stwo wyprawy (m.in. nie wiadomo

która wreszcie osiągnęła sukces. Tak

dlaczego, owa pośrednia lina, która

się złożyło, że w Zermatt pojawili się

się zerwała, była zapasowa i najsłab-

Filateliści uważają go za jeden z najładniejszych znaczków

sza z zabranych na wyprawę).

Już trzy dni po sukcesie Whym-

szwajcarskich ostatnich lat. Pochodzi z wyemitowanego

pera i jego ekipy szczyt Matterhornu

zdobyła wyprawa włoska. Potem

w 2013 r. bloku i przedstawia dolinę Matter w Alpach Walijskich

sukcesywnie inni alpiniści, wciąż po-

w zimowym krajobrazie, w tle widnieje „górą gór” – tak Helweci

szukujący prowadzących nań bądź

łatwiejszych, bądź trudniejszych

nazywają Matterhorn, ikonę kraju, niemal narodową świętość.

dróg graniowych czy ścian, tak, że

dziś nie ma już dziewiczych szla-

Właśnie mija 150. rocznica postawienia na jej dziewiczym do

ków ku wierzchołkowi góry gór, przy

nowi amatorzy upokorzenia góry, go-

czym odnosi się to do wszystkich pór

1865 r. szczycie ludzkich stóp.

towi w tym celu zewrzeć siły: szkocki

roku. Wejście na Matterhorn, mimo

górołaz lord Francis Douglas, zadu-

że w wielu miejscach umieszczono

rzony w górach anglikański pastor

TADEUSZ KURLUS

Charles Hudson i jego przyjaciel,

Lato 1860 roku. Wśród licznych

niemający prawie żadnego doświad-

turystów przybyłych do Zermatt,

czenia w obcowaniu z górami, Do-

miejscowości zaliczanej do najpo-

uglas Robert Hadow. Do tej czwórki

pularniejszych ośrodków turystycz-

dokooptowano trzech przewodników

nych w Szwajcarii, pragnących tu

– Francuza Michela Croza i dwóch

nasycić oczy wspaniałą panoramą

Szwajcarów – ojca Petera i syna Pe-

Alp, a zwłaszcza przyjrzeć się sa-

tera Taugwalderów.

motnie strzelającemu swym szczy-

Wyruszyli w drogę o świcie 13

tem w niebo Matterhornu, uformo-

lipca 1865 r. Przenocowali na zbo-

wanemu w ciągu setek lat poprzez

czu piramidy, po czym przystąpili

procesy erozyjne w strzelistą, nie-

do decydującego szturmu. Pierwsi

mal perfekcyjną piramidę, znalazł

o godzinie 1:40 na szczycie stanęli

się także 20-letni Anglik Edward

Whymper i Croz. Po chwili dołączyli

ułatwiające wspinaczkę liny, wciąż

Whymper. Przyjechał niejako służ-

do nich pozostali. Ułożyli pamiątkowy

nie należy do najłatwiejszych. Od

bowo, był bowiem utalentowanym

kamienny kopczyk i po godzinie roz-

1865 r. zginęło tu ponad 500 alpi-

rysownikiem, artystą, któremu pe-

nistów (obecnie przeciętnie rocznie

wien londyński wydawca zlecił przy-

około 10–12), najczęściej podczas

gotowanie szkiców Alp z pogranicza

schodzenia!

szwajcarsko-włoskiego. Whymper

Ikona Szwajcarii przyciąga rów-

po raz pierwszy zobaczył najwyż-

nież amatorów rekordów. Sprawny

szy łańcuch górski Europy i był tym

alpinista potrzebuje na wejście na

co ujrzał, oczarowany. Najbardziej

górę i zejście z niej od siedmiu do

zafascynował go Matterhorn. Kiedy

dziewięciu godzin (zależy to od wy-

dowiedział się, że mająca 4 478 me-

boru drogi). Z kilku ostatnich rekor-

trów góra jest jednym z trzech czte-

dów wymieńmy rezultat Katalończy-

rotysięczników jeszcze nie zdoby-

ka Kiliana Jorneta, który 21 sierpnia

tych (ogółem Szwajcaria ma 24 góry

2013 r. zaliczył trasę tam i z powro-

Włosi nazywają ją Monte Cervino,

Po drodze zetknęli się z dwoma wło-

tem w ciągu 2 godzin, 52 minut i 2

a Francuzi – Mont Cervin, w obu

skimi przewodnikami, ci jednak nie

sekund!

wypadkach źródłosłowem jest tu

zamierzali dzielić się ewentualnym

Także Polaków kusi szwajcarski

łacina, z której słów, cervus i inus

poczęli schodzenie. Prowadził Croz,

sukcesem z Anglikiem i sami parli

szczyt. Pierwszy był na nim w 1894 r.

utworzono pojęcie miejsce jeleni).

za nim szli Hadow, Hudson i Douglas,

naprzód. Oba zespoły musiały się

fizyk Marian Smoluchowski. Obecnie

zamykali od góry korowód Taugwal-

Pierwsze próby zdobycia podjęli w

jednak wkrótce poddać. W następ-

nasi rodacy niemal zawsze są obec-

der – ojciec, Whymper i Taugwalder

1857 r. Włosi, od ich strony, ale nie-

ni wśród około 3 000 alpinistów pra-

– syn. Wszyscy zachowywali daleko

sprzyjające ich zamiarom okolicz-

gnących tu corocznie zdobyć laury

posuniętą ostrożność. Cóż, kiedy

ności zawsze zmuszały ich do od-

pogromców Matterhornu. Dotąd,

nagle Hadow pośliznął się i zsuwając

wrotu. W lipcu i sierpniu 1860 r. na

jeśli się nie mylimy, siedmiu przypła-

się upadł na Croza, a siła ich rozpędu

podbój Matterhornu wyruszyły dwie

ciło to życiem.

pociągnęła także w przepaść Hudso-

ekipy angielskie, pierwsza dotarła

na i Douglasa, którzy nie mieli szans

do wysokości 3 700 metrów, druga

utrzymać się na grani, bo zerwała

– aż do 3 900 metrów, po czym mu-

się lina łącząca Douglasa z pozo-

siały zawrócić.

stałą trójką. Przerażeni Whymper

nym roku Whymper znowu wystawił

i Taugwalderowie zamarli w bezru-

swe siły na próbę i dotarł – sam – do

o takiej wysokości), był tą informacją

chu. Nawoływali swych towarzyszy,

wysokości 4 000 metrów, ale total-

bardzo zaskoczony. Jak to, jeszcze

ale daremnie, bo wszyscy zginęli.

nie wyczerpany, musiał zawrócić. W

nikt nie zdołał na szczycie postawić

Ciała trzech z nich pochowano na

tym samym roku zmierzył się także z

stopy? Dlaczego? Tłumaczono mu,

cmentarzu w Zermatt, szczątków

górą wybitny irlandzki filozof przyrody

że jest on wyjątkowo nieprzystępny,

Douglasa nigdy nie odnaleziono. Na

John Tyndall z dwoma towarzyszą-

odstraszający nawet największych

wieść o katastrofie królowa Wiktoria

cymi mu alpinistami, ale już bardzo

śmiałków gotowych zaryzykować

zamierzała zabronić swym podda-

blisko szczytu stanęła im na drodze

wspinaczkę, bo nie tylko trzeba się

nym uprawiania alpinizmu, ale po

głęboka rozpadlina, która uniemoż-

Historia wspinaczki na Matterhorn

liczyć z koniecznością pokonania

zasięgnięciu opinii miłośników gór,

liwiła kontynuowanie wspinaczki. W

jest znakomicie udokumentowana na

lodowych ścian, zdradliwych grani,

zrezygnowała z tego zamiaru.

1863 r. Whymper ponownie rzucił

kilku filmach, z których pierwszy na-

lecz także z często zsuwającymi

Oczywiście, władze kantonu Va-

wyzwanie górze (do spółki z włoskim

kręcili Niemcy w 1928 r. z udziałem

się ze zboczy lawinami kamieni,

lais wszczęły dochodzenie mające

przewodnikiem Carrelem), ale i tym

słynnego alpinisty Luisa Trenkera

a także pogodą zmieniającą się tu

ustalić szczegóły tragicznego zda-

razem się nie poddała: z powodu na-

(film był niemy, w nowej udźwięko-

błyskawicznie.

rzenia. Jedna z wersji sugerowała,

głego sztormu utknęli w połowie dro-

wionej wersji pojawił się na ekranach

Niemniej nie można powiedzieć,

że trzech alpinistów się uratowało,

gi, gdzie czekając na poprawę pogo-

w 1938 r.). Także Anglicy opisali zma-

że nie było żadnych prób pokonania

bo w krytycznej chwili Taugwalder

Whymper trwał przy swojej

dy spędzili w namiocie 26 godzin, po

gania z górą na filmowej taśmie.

leżącej na granicy szwajcarsko-

– ojciec, widząc, że jest to jedyna

powziętej już w 1860 r. decyzji, że

czym zrezygnowani zeszli w dół.

No i filatelistyka. Wiele znacz-

włoskiej góry (jej helwecka nazwa

szansa na uratowanie się, przeciął

zmierzy się z górą. Pierwszy raz na

Potem dał sobie spokój na dwa

ków pokazuje słynną górę, przed-

wywodzi się od niemieckiego Matte

linę, ale nigdy nie zdołano mu tego

spotkanie z nią wyruszył w 1861 r.,

lata. Pojawił się znowu u podnóża

stawiamy tu zarówno szwajcarskie,

oznaczającego łąkę, i Horn – róg,

udowodnić. Niemniej odbiło się to na

ze szwajcarskim przewodnikiem.

Matterhornu w 1865 r., z nowym pla-

jak i wydane przez inne poczty.