28

Z pamiętnika podróżnika

30 października–16 listopada 2015 nr 20 (240) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Łopatyn – małe miasteczko z wielką historią

80 kilometrów na północny wschód od Lwowa, w dolinie Styru

i górnego Bugu, leży historyczna miejscowość Łopatyn. Obecnie

jest to niewielkie miasteczko liczące około 3 tys. mieszkańców,

gdzie jednak można zobaczyć wiele interesujących rzeczy.

świątyni. Kolejne prace były już

dzela nad Sanem. Zabrał ze sobą

DMYTRO ANTONIUK

prowadzone dzięki finansowaniu z

cudowny obraz. Stąd trafił on do ko-

tekst i zdjęcia

Senatu i Ministerstwa Kultury i Dzie-

ścioła św. Andrzeja w Wójcicach nad

dzictwa Narodowego RP. Żmudne

Nysą Kłodzką. Po czterdziestu latach

Odwiedziłem to miasteczko pod-

odnawianie zniszczonych fresków

stało się nieszczęście – złodzieje

czas prac nad przewodnikiem „Pol-

Stroińskiego i wnętrz kościelnych

nocą wdarli się do wójcickiego ko-

skie Zamki i rezydencje na Ukrainie”,

trwały przez osiem lat i dziś można

ścioła i zniszczyli obraz: zdarli koronę

bo pozostały tu niektóre zabudowa-

oglądać przywróconą do życia świą-

z Matki Boskiej, a sukienki i koronę

nia dawnego majątku Myszka-Cho-

tynię w pełnej krasie.

Dzieciątka jedynie pogięli. Proboszcz

łoniewskich. Jednak pozostałem tu

Łopatyńską świątynię nie spo-

ks. Kazimierz Kwiatkowski wspólnie

dłużej niż oczekiwałem, aby nie prze-

sób wyobrazić sobie bez cudowne-

z parafianami ufundowali kopię koro-

puścić innych ciekawostek. Było to

go obrazu Matki Boskiej. Podczaszy

ny, którą poświecił papież Jan Paweł

po prostu niemożliwe.

ciechanowski Maciej Niestojemski

II podczas pielgrzymki wiernych do

Z wiadomości historycznych, Ło-

z sąsiedniego Rytkowa zamówił

Castel Gandolfo. W 1986 roku odby-

patyn, dzięki swemu położeniu i zam-

w 1754 roku kopię Matki Boskiej

ła się powtórna koronacja cudowne-

kowi, był jednym z najlepiej ufortyfi-

Częstochowskiej z Jasnej Góry.

go obrazu MB Łopatyńskiej. 16 lipca

kowanych miast Rusi. Położony był

Początkowo, gdy obraz był w domu

1991 biskup lwowski, o. Rafał Kier-

trochę opodal dzisiejszej lokalizacji,

Niestojemskich, niebawem rozpo-

nicki, więzień obozów sowieckich,

koło wioski Oplicko. Tu właśnie było

częły się różne cuda. Matka Boska

odprawił w łopatyńskim kościele na-

zamczysko. Pierwszym właścicielem

i Dzieciątko płakały, ale nie można

bożeństwo, podczas którego w ołta-

Łopatyna odnotowanym w kronikach

było zebrać czy bodaj otrzeć ich łzy;

rzu głównym umieszczono dokładną

był książę Władysław Opolczyk. Ofi-

śmiertelnie chora pani podczaszyna

replikę cudownego obrazu.

cjalna historia miasteczka zaczyna

została całkowicie uzdrowiona po

Kolejnym zabytkiem miasteczka

się od drugiej połowy XIV wieku.

żarliwej modlitwie przed obrazem;

jest jego cmentarz, wywołujący wiel-

Przez wieki właścicielami Łopatyna

dom Niestojemskich płonął dwukrot-

kie zainteresowanie swymi starymi

byli kolejno: Górkowie, Kamienieccy,

nie, ale ogień nigdy nie tknął komna-

nagrobkami. Wśród nich jest sarko-

Secygniowscy, Cetnerowie, Cho-

ty z obrazem. Wreszcie panu Macie-

fag jednego z dowódców Powstania

łoniewscy, Zamoyscy i Mołodeccy.

jowi przyśnił się kościół w Łopatynie,

Listopadowego gen. Józefa Dwer-

Rozwój miasta rozpoczął się pod

Kościoł w Łopatynie pw. Niepokalanego Poczęcia NMP

gdzie i zdecydował się przenieść

nickiego. Zwycięzca w bitwach pod

koniec XVIII wieku i trwał do I wojny

Biłyk. Interes rozwijał się dobrze i

miał dużo szczęścia: po zwolnieniu

światowej. Dalej – jak na całym Wo-

wkrótce pan Ignacy mógł wystawić

z więzienia zmarł na wolności. Jego

łyniu i Galicji – odbudowa w okresie

dla rodziny wspaniałą willę i równo-

żona z czterema córkami wyjechały

międzywojennym, okropności II woj-

cześnie fundować budowę szkoły.

do USA i tam zamieszkały.

ny światowej i przymusowe wysiedle-

Zawsze był bardzo przychylny lu-

Obok willi – ponury gmach miej-

nia Polaków po II wojnie.

dziom, dając im różne zajęcia, otóż

skiego więzienia. Tu NKWD tortu-

Łopatyn obecny jest malutki,

nie dziw, że wkrótce został wybra-

rowało ludzi i prawdopodobnie, wy-

wszystkie zabytki, które zostawiła tu

ny na burmistrza. Pierwsi sowieci

mordowało wszystkich przed swoją

historia, można obejść pieszo. Pra-

wywieźli na zesłanie jego kochaną

ucieczką w czerwcu 1941 roku.

wie wszystkie leżą przy głównej ulicy,

żonę z synem, a pan Ignacy do-

Naprzeciwko – podobny gmach. Są

ciągnącej się z południa na północ, w

browolnie dołączył do nich w lutym

to ocalałe oficyny pałacu Chołoniew-

kierunku Beresteczka. Wspomniana

1940 roku. Tam w okolicy Archan-

skich. Obecnie mieści się tu miejsco-

już rezydencja Chołoniewskich miała

gielska wkrótce zmarł. Ale Anto-

we liceum.

wspaniały klasycystyczny piętrowy

ninie i Zbigniewowi Żakom jakimś

O jakieś sto metrów dalej stoi

pałac z końca XVIII wieku. Znany jest

trafem udało się dostać na angiel-

duży piętrowy budynek. Jest to

fakt, że na początku XIX wieku kon-

ski statek i w taki sposób uratować.

Odnowione freski Stroińskiego

Willa Żaków stoi do dziś. Po wojnie

obraz. Cuda się na tym nie skoń-

była tu przychodnia pediatryczna,

Stoczkiem i Boremlem, zmuszony

czyły i władze kościelne postanowiły

a teraz stoi opuszczona. Pozostał

był do odwrotu ze swymi oddziała-

ukryć obraz do chwili wydania wy-

również obok, zarośnięty, malow-

mi na tereny austriackie i tu został

roku przez specjalną komisję, która

niczy staw.

internowany. Po latach, spędzonych

miała potwierdzić znaczenie obrazu.

Za zabudowaniami szkoły wznosi

na emigracji w Paryżu, powrócił do

W 1759 roku arcybiskup lwowski

się okrasa Łopatyna – barokowy ko-

Lwowa i był częstym gościem u swe-

Władysław Lubieniecki specjalnym

ściół Niepokalanego Poczęcia NMP.

go przyjaciela Adama Zamoyskiego

dekretem uznał obraz za cudowny

Data jego powstania to rok 1772,

– ówczesnego właściciela Łopatyna.

i nazwał go Matką Boską Łopatyń-

a fundatorami świątyni byli Adam i

Tu spisywał on swoje wspomnienia

Salomea Chołoniewscy, autorem –

i tu zmarł w 1857 roku, towarzysze

Bernard Meretyn, autor lwowskiej

broni wystawili Dwernickiemu wspa-

Willa Suchestowa

świątyni św. Jura. Osobliwości doda-

niały nagrobek z postacią lwa wspar-

certował tu Karol Lipiński – słynny na

szkoła ogólnokształcąca, powstała

ją kościołowi liczne freski jednego z

tego na armacie i urną, owiniętą

całą Europę skrzypek i wiolonczelista.

dzięki funduszom burmistrza Łopa-

najwybitniejszych malarzy lwowskie-

kirem, z wieńcem z liści dębowych,

Pałac i park spaliły rosyjskie wojska w

tyna Ignacego Żaka w latach 30.

go baroku Stanisława Stroińskiego.

nakrytą czapką-konfederatką. W

sierpniu 1914 roku, gdy ówczesny

XX wieku. Stara szkoła okazała się

Po wojnie kościół został zamieniony

okresie sowieckim nagrobek został

jego właściciel, Żyd Henryk Suche-

wtedy za ciasna, a nowa mogła po-

na magazyn, po uprzednim znisz-

silnie uszkodzony i w 1989 roku nie-

stow, nie był w stanie zapłacić im

mieścić 453 uczniów, których uczyło

czeniu całego wyposażenia. W

którzy wołyńscy historycy spróbowali

Nagrobek gen. Dwernickie-

olbrzymiego okupu w gotówce. Po

siedmiu nauczycieli. Autorem bu-

mieście pozostała jednak niewielka

go odnowić. Wtedy zniszczoną kon-

go

dynku był znany architekt Wawrzy-

pożarze ocalały jedynie brama i oficy-

polska społeczność i w 1990 roku

federatkę zamieniono na kozacką

niec Dajczak. Skoro wspomnieliśmy

ny. Po wojnie zdecydowano nie odbu-

zdewastowaną świątynię zwrócono

„papachę”. Już w okresie niezależno-

ską – Patronką Kresów Wschodnich

pana Żaka, warto przypomnieć jego

dowywać pałacu, ale z pozyskanych

wiernym. Rozpoczęła się długa dro-

ści Ukrainy, konserwator z Warszawy

i Archidiecezji Lwowskiej. Gdy w

tragiczną postać. Ignacy Żak był

z ruin materiałów wybudować sympa-

ga jej odrodzenia. W 2005 roku w

dr. Janusz Smaza odnowił całkowicie

mieście wzniesiono nowy murowa-

notariuszem, przeniósł się do Łopa-

tyczną willę, w stylu polskiego dworku

Wójcicach (województwo opolskie),

pierwotny wygląd nagrobka gen.

ny kościół, to relikwię, przystrojoną

tyna z Drohobycza. Wszelkie znaki

szlacheckiego. We wrześniu 1939

miejscowości, dokąd przesiedlono

Dwernickiego. Wtedy również od-

złotymi koronami, umieszczono w

świadczą o tym, że zmusiła go do

roku została ona bez ceregieli przeję-

mieszkańców Łopatyna, powstało

nowiono obelisk żołnierzy legionów

ołtarzu głównym.

tego wielka miłość. Wkrótce oże-

ta przez NKWD. Uprzednio uwięziono

Stowarzyszenie Odnowienia Ko-

polskich, którzy zginęli podczas walk

Nastał rok 1944 i miejscowy pro-

nił się z młodszą od siebie, prostą,

naturalnie, potomka Suchestowa, Be-

ścioła w Łopatynie. Ludzie zebrali

z armią Budionnego 14 sierpnia 1920

boszcz ks. Franciszek Bira z niektó-

ale nadzwyczaj urodziwą Antoniną

niamina. Ale można powiedzieć, że

pierwsze pieniądze na ratunek

roku. Spoczywa tu 135 bohaterów.

rymi wiernymi przeniósł się do Przę-