10

Przegląd wydarzeń

18–30 listopada 2015 nr 21 (241) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Przegląd prasy polskiej na Ukrainie

i red. Słowa Polskiego Jerzego Wój-

bolszewików w Meżyrowie, odbyło

konsula KG RP w Winnicy Krzysz-

opracował

Polski IPN wydał

cickiego.

się jeszcze 31 października w Bra-

tofa Rosińskiego o tradycji zapa-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

historię polski po ukraińsku

hiłowie, położonym 35 kilometrów od

lania zniczy na grobach bliskich w

368-stronicowa książka nie bę-

Słowo Polskie

Winnicy. Groby, położone na zabyt-

Polsce.

dzie dostępna w sprzedaży. Od li-

„Raz, dwa, trzy

kowym polskim cmentarzu w tej miej-

Prezes Stowarzyszenia „Hi-

stopada będą ją rozpowszechniać w

i po polsku mówisz ty!”

Ikony z Wołynia

Pod takim tytułem ukazał się w

scowości, są datowane od początku

storia Winnicy” Ołeksandr Fedory-

miejscowych szkołach, na uczelniach

w Stawisku

druku nowy podręcznik (tom I) do

W Muzeum im. Anny i Jarosława

XIX do połowy XX w. Wszystkie na-

szyn wspomniał, że na obrzeżach

i bibliotekach polskie przedstawiciel-

nauki języka polskiego na Ukrainie

Iwaszkiewiczów w Stawisku otwarto

pisy są po polsku, tyle, że czasami

cmentarza polskiego w 1919 roku

stwa na Ukrainie. „Polska – zarys

dla nauczycieli i uczniów szkół sobot-

poplenerową wystawę ikon, które po-

trudno je odczytać.

pochowano także ukraińskich żoł-

dziejów” (Польща. Нарис історії),

nio-niedzielnych. Inicjatorem i współ-

wstały w 2013 i 2014 roku w czasie

Konsul generalny Tomasz Olej-

nierzy z Galicji, którzy przybyli na

wydana przez IPN w języku ukraiń-

wydawcą podręcznika jest Fundacja

III i IV Międzynarodowego Pleneru

niczak wraz z wicekonsulem Wojcie-

pomoc żołnierzom Symona Petlury.

skim, zawiera 150 ilustracji i 20 map.

„Wolność i Demokracja”.

Ikonopisów na Wołyniu w Centrum

chem Mrozowskim zdążyli na koniec

„Oni pragnęli wesprzeć swoich bra-

Redaktorami naukowymi książki są

Jego prezentacje odbyły się w

Integracji w Zamłyniu (Caritas Diece-

sprzątania cmentarza, urządzonego

ci w walce z bolszewikami. Niestety

Włodzimierz Mędrzecki i Jerzy Braci-

różnych miastach Ukrainy, w tym w

zji Łuckiej, Ukraina).

w sobotę przez ekipę składającą

znaczna część ich zginęła na sku-

szewicz. Na język ukraiński przełożył

Kijowie, dokąd zawitali członek rady

W otwarciu wystawy uczestni-

się z członków Winnickiego Stowa-

tek epidemii tyfusu. Stawiamy zni-

ją Iwan Swarnyk. „Zarys dziejów” re-

programowej Fundacji „Wolność i De-

czyli mieszkańcy Podkowy Leśnej

rzyszenia „Kresowiacy”. Razem z

cze nad ich mogiłami tak samo, jak

cenzowali: ze strony polskiej Andrzej

mokracja” Rafał Dzięciołowski i se-

i okolic, dyrektor muzeum Mariusz

proboszczem brahiłowskiego Sank-

na grobach Polaków oraz memoria-

Zawistowski, ze strony ukraińskiej –

kretarz zarządu Fundacji Robert Czy-

Olbromski, a także pracownicy mu-

tuarium pw. Jezusa Nazaretańskiego

łach pamięci represjonowanych w

Leonid Zaszkilniak.

żewski. Wspólnie z przedstawicielami

zeum. Przedstawicieli organizatorów

o. Stanisławem dyplomaci pomodlili

latach 1937-1941 i rozstrzelanych

- To nie jest próba narzucenia

Fundacji na prezentację przyjechał

i uczestników plenerów reprezento-

się w intencji dusz zmarłych Polaków

przez komunistów mieszkańców

polskiej wizji historycznej ukraińskie-

też redaktor podręcznika Piotr Kajak.

wali konsul Krzysztof Sawicki (Kon-

i razem z członkami polskiej orga-

Podola” – mówił prezes ukraińskie-

mu czytelnikowi. Mamy nadzieję, że

Inaugurując przedsięwzięcie, Ro-

sulat Generalny RP w Łucku), ks. Jan

nizacji roznieśli zapalone znicze po

go stowarzyszenia. Fedoryszyn.

w taki sposób zwiększymy szanse na

bert Czyżewski zaznaczył: „Fundacja

Buras (Centrum Integracji «CaritasČ

całym terenie cmentarza.

Porównał winnicką akcję z podob-

prawdziwe porozumienie się naszych

„Wolność i Demokracja” już drugi rok

w Zamłyniu), Katarzyna Jakubowska

Tomasz Olejniczak miał moż-

ną inicjatywą na Cmentarzu Łycza-

narodów – napisano w anonsie „Za-

prowadzi program „Biało-czerwone

(Katedra Ukrainistyki Uniwersytetu

liwość porozmawiać z 80-letnią

kowskim we Lwowie, gdzie znicze

rysu”, opublikowanym na stronie pol-

ABC” i ważnym elementem, można

Warszawskiego), Wołodymyr Mar-

Adelą Dereniowską – Polką z Brahi-

są zapalane nie tylko na polskich

skiego Instytutu Pamięci Narodowej.

powiedzieć „kamieniem milowym”

czuk (Wołyńska Organizacja Naro-

łowa, która opowiedziała o trudnych

grobach, lecz także na ormiań-

monitor-press.com

w tym programie było wydanie pod-

dowego Związku Artystów Plasty-

losach swojej rodziny. Jej ojca 26

skich, żydowskich i ukraińskich.

ręcznika, a dzisiaj przyjechaliśmy z

ków Ukrainy) i Tomasz Awdziejczyk

września 1938 roku zamordowało

Po wystąpieniach rozpoczęło

Kresy – mit czy realność?

wielkim dobrem właśnie z tymi pod-

(Związek Polskich Plastyków Okręg

NKWD tylko za to, że był Polakiem.

się nabożeństwo w intencji zmarłych

26 wykładów na tematy kreso-

ręcznikami i jest to dla nas wielkim

Warszawski).

Zaproszenie do rozpoznania ciała

za Ojczyznę, celebrowane przez o.

we, prezentacja dzieł malarzy, zwią-

świętem! Można być Polakiem mó-

Wernisaż uświetnił koncert for-

Bronisława w winnickich „dołach

Leonida OFMCap. Po nabożeństwie

zanych z tematyką I RP, rozmowy i

wiącym po polsku słabo, ale bycie

tepianowy Janusza Grzelązki, który

śmierci” matka Adeli otrzymała w

organizatorzy podzielili zebranych

spotkania potomków rodowitych lwo-

Polakiem wymusza, żeby polskiego

wykonał utwory Jeana Sibeliusa,

1943 r., kiedy Międzynarodowa

pod kapliczką na dziewięć ekip, każ-

wiaków – tak można podsumować III

nauczyć się lepiej. I tu pomocą sta-

Dmitrija Szostakowicza, Aleksandra

Komisja Lekarska przeprowadzała

da z których miała roznieść znicze w

Międzynarodową Konferencję „Mit

nie się odpowiedni podręcznik, który

Skriabina i Karola Szymanowskiego.

tutaj ekshumację zwłok ofiar repre-

dziewięciu strefach na terenie byłe-

Kresów Wschodnich”, zorganizowa-

pokazuje polskość w sposób nowo-

Międzynarodowe Plenery Ikono-

sji w latach 1937-41. Pieszo poszła

go cmentarza polskiego. Nie zapo-

ną przez Muzeum Górnośląskie w

czesny, dynamiczny, ciekawy i który

pisów na Wołyniu odbywają się od

do Winnicy, niestety zwłok męża nie

mniano także o zapaleniu „Płomyka

Bytomiu (MGB), Uniwersytety Śląski

jest ważnym elementem zbliżenia

2011 roku pod patronatem Konsula

znalazła, ale inne kobiety z Brahiło-

pamięci” przy „dołach śmierci”, gdzie

i Opolski.

polsko-ukraińskiego…”.

Generalnego RP w Łucku i zwierzch-

wa zdołały po odzieży lub po braku

NKWD pogrzebało ciała ponad 10

5 listopada znani profesorowie

Autorkami są: Katarzyna Kołak,

ników wołyńskiego Kościoła rzym-

palców u ręki rozpoznać swoich bra-

tys. niewinnych ofiar. Każdy, kto

z różnych instytucji oraz uczelni

Małgorzata Malinowska, Anna Rab-

skokatolickiego i greckokatolickiego.

ci i mężów.

przyszedł wieczorem na uroczystość

wyższych skupili się na tzw. „micie

czuk, Dorota Zackiewicz. Redakto-

Projekt jest dobrym przykładem wie-

do winnickiego parku, uważał za za-

kresowym”, próbując odpowiedzieć

Słowo Polskie

rem metodycznym i programowym:

loletniej współpracy pozarządowych

szczyt móc osobiście zapalić znicz

sobie na pytanie – czy to faktycznie

Piotr Kajak. Za ilustracje i szatę gra-

organizacji oraz instytucji z Polski i

na mogiłach – może nawet swojej

mit, czy integralna część polskiej toż-

Płomyki pamięci w Winnicy

ficzną odpowiadała Marta Zabłocka.

z Ukrainy, a celem plenerów i cyklu

Ponad 100 osób dołączyło się w

prababci czy dziadka, zarówno w

samości i historii, bez której Polska

Podręcznik jest współfinansowany

wystaw poplenerowych jest prowa-

Winnicy do akcji „Zapalmy płomyk

„dołach śmierci”, jak i nad trumnami

wyglądałaby całkiem inaczej? Ton

ze środków Ministerstwa Spraw Za-

dzenie dialogu duchowego pomiędzy

pamięci”. Na starej polskiej nekro-

widniejącymi przez dziury w ziemi na

spotkaniu zadał dyrektor Instytutu

granicznych uzyskanych w ramach

artystami identyfikującymi się zarów-

polii, zniszczonej w latach 30. XX w.

terenie winnickiego parku rozrywki.

Historii Wydziału Nauk Społecznych

konkursu na realizacje zadania

no z tradycją zachodnią Kościoła, jak

przez komunistów i przekształconej

Uniwersytetu Śląskiego prof. Jerzy

Jerzy Wójcicki,

„Współpraca z Polonią i Polakami

i wschodnią. U podstaw projektu leży

w park „kultury” 1 listopada o 17.00

Sperka. Przypomniał o dołączeniu

wizyt.net

za granicą w 2105 roku” za pośred-

potrzeba polsko-ukraińskiej wymia-

zebrali się polscy dyplomaci, preze-

Rusi Czerwonej do składu RP i po-

nictwem Fundacji „Wolność i Demo-

ny idei i doświadczeń w przestrzeni

si i członkowie organizacji polskich,

tężnej fali osadnictwa polskiego na

Rada Europy da Ukraińcom

kracja” w ramach projektu „Biało-

wspólnych warsztatów tworzenia

zaprzyjaźnieni z polskim środowi-

terenie dzisiejszych Kresów na za-

4 miliony euro na reformy

czerwone ABC. Program wspierania

sztuki sakralnej i ikonopisu oraz za-

skiem winniccy działacze społeczni

Na reformy i ochronę praw czło-

proszenie polskich królów.

oświaty polskiej na Ukrainie”.

poznanie się z religijnym kontekstem

i historycy (wspólnota „Historia Win-

wieka 4 mln euro da ukraińskim orga-

Wspaniały wykład inauguracyj-

bizantyjskiej sztuki sakralnej, a także

nicy”) oraz duchowieństwo by wspól-

nizacjom społecznym w ramach pro-

ny wygłosił prof. Stanisław Nicieja,

Andżelika Płaksina,

z kulturowym przenikaniem się wpły-

nie pomodlić się za dusze zmarłych

jektów Unia Europejska. Unijne pie-

wspominając o „zapaści” w pamięci

dk.com.ua

wów Wschodu i Zachodu.

i pochowanych tutaj Podolan oraz

niądze powinny wzmocnić standardy

kresowej współczesnego młodego

Polaka oraz sentymencie do utra-

ofiary stalinowskich represji. Akcja

polepszenia warunków utrzymania

Brahiłowski cmentarz –

monitor-press.com

conego Wołynia i Lwowa ze strony

„Zapalmy płomyk pamięci” w Winni-

więźniów w ukraińskich zakładach

pierwszy na trasie wizytacji

ludzi, którzy przychodzą na jego

cy była objęta patronatem Konsula-

karnych, zmniejszyć korupcję i de-

Polski cmentarz w wiosce

polskich dyplomatów

spotkania autorskie. W wypowiedzi

tu Generalnego RP w Winnicy.

mokratyzować system wyborczy na

Krasne – nowość na liście

w WOK

Nicieji znalazło się miejsce zarów-

Wizytacja pracowników polskiej

Uroczystość odbyła się na

Ukrainie.

odnalezionych nekropolii

no dla wspomnienia o zasługach

placówki dyplomatycznej cmentarzy

placu przed kapliczką cmentarną

- Apelujemy do ukraińskich or-

na Podolu

Lwowskiego Uniwersytetu im. Jana

Nazwa miejscowości Krasne

polskich i miejsc pochówku żołnierzy

– ostatnią pozostałością po pol-

ganów władzy, żeby wykonywały

Kazimierza dla nauki światowej oraz

spotyka się na mapie Ukrainy ponad

WP jest obowiązkowym punktem

skim cmentarzu w Winnicy. Przed

swe obowiązki przed obywatelami.

kultowej kulturze kresowej, ślady któ-

10 razy. Krasne można znaleźć na

programu obchodów Dnia Wszyst-

nabożeństwem wspólnie zapalono

Głównym motorem wszystkich prze-

rej widać w takich filmach, jak „Sami

Krymie, pod Lwowem oraz niedaleko

kich Świętych i Zaduszek w krajach,

ponad dwieście zniczy. Akcję „Za-

mian w państwie jest społeczeństwo

Swoi” czy „Nie ma mocnych”.

Winnicy. To ostatnie jest ciekawe dla

gdzie pełnią oni misję dyplomatycz-

palmy płomyk pamięci” w tym roku

obywatelskie, dlatego organizacje

O „Barwach Kresów” – ewolucji

turystów zwiedzających Podole z kilku

ną.

zorganizowano w Winnicy już po

społeczne, które je reprezentują, są

kresowego malarstwa opowiedziała

powodów – tutaj w 1651 roku hetman

Każdego roku konsulowie Kon-

raz trzeci. Pomiędzy drzewami i pod

najważniejszym partnerem wszyst-

Iwona Mohl, a Monika Żeromska-

Kalinowski rozgromił 10-tysięczne

sulatu Generalnego RP w Winnicy w

chodnikami na terenie parku wciąż

kich programów współpracy Ukrainy

Ciesielska skupiła się na kilku posta-

wojska Daniły Nieczaja (prawej ręki

asyście miejscowych Polaków i du-

leżą trumny z naszymi dziadkami i

z Radą Europy – powiedział podczas

ciach z Odessy i Podola, którzy do

Bohdana Chmielnickiego), zabijając

chowieństwa składają kwiaty i zapa-

babciami, więc poprzez akcje po-

konferencji prasowej w Kijowie spe-

końca życia wspominali wspaniałe

kozackiego pułkownika.

lają znicze na dziesiątkach starych

dobne do „Płomyka pamięci”, mo-

cjalny doradca Sekretarza General-

naddniestrzańskie widoki i smaczne

Kolejny powód – na obrzeżach

nekropolii w obwodach żytomier-

żemy pokazać innym mieszkańcom

nego RE na Ukrainie Kristos Jiaku-

morskie ryby wyłowione w Czarnym

wsi zachował się zabytkowy polski

skim, chmielnickim, czerniowieckim

miasta jak trzeba szanować własną

mopulos. Łączny budżet wszystkich

Morzu. Finalizował „Mit Kresów

cmentarz z nagrobkami, datowanymi

oraz winnickim.

historię i miejsca pochówku chrze-

wym. projektów stanowi 4 miliony

Wschodnich” panel dyskusyjny z

XVIII-XIX w. Większość zachowała

Rok 2015 nie był wyjątkiem od

ścijan. W magicznym blasku ognia,

euro. Te pieniądze będą wykorzysta-

udziałem prof. Dariusza Nawrota,

się w miarę dobrym stanie i można

reguły. Pierwsze zapalenie zniczy

w skupieniu i zadumie nad krucho-

ne w przeciągu dwóch następnych

red. „Lwowskiej Fali” Danuty Skal-

odczytać nazwiska osób tutaj pocho-

i modlitwa nad grobem żołnierzy

ścią ludzkiego losu uczestnicy akcji

lat.

skiej, dziennikarza Marcina Hałasia

wanych.

Wojska Polskiego, zabitych przez

wysłuchali krótkiego wystąpienia

Słowo Polskie