23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18–30 listopada 2015 nr 21 (241)

kOMUNIkAT Zakładu Narodowego

go architekta galicyjskiego (autora

związanych z działalnością konser-

m.in. projektu kościoła św. Elżbiety

watorów i właściciela zamku. Dla-

we Lwowie), który osobiście zbadał

tego, opisując losy zamku w rękach

im. Ossolińskich

budynek po pożarze i zaprojektował

Samuela Mosberga nie możemy

plan odbudowy. Najważniejszym za-

ostatecznie stwierdzić jaki był jego

daniem dla ratowania zamku okazała

rzeczywisty wpływ na zmiany za-

Prace badawcze prowadzone są

W maju br. Zakład Narodowy im.

nie funkcjonuje w polskim obiegu

się kwestia pokrycia dachem baszty.

chodzące w zamku w tym okresie.

na podstawie przedwojennych zapi-

Ossolińskich rozpoczął realizację

naukowym.

Grono Konserwatorów zgodziło się

Nie wiemy, w jakich okolicznościach

dwuletniego projektu badań pt. Kwe-

sów inwentarzowych: trzytomowego

Od początku istnienia Muzeum

wyłożyć 400 koron na ten cel, pod

i kiedy Samuel Mosberg przestał

renda rysunku polskiego z Muzeum

Inwentarza Rycin Muzeum Lubo-

Lubomirskich, zbiory rysunkowe sta-

warunkiem, że właściciel pokryje

być właścicielem zamku w Czer-

Książąt Lubomirskich w zbiorach

mirskich i Księgi Wpływów Muzeum

nowiły istotną część jego muzealnych

resztę kosztów (całość remontu da-

nelicy i w jakim ostatecznie stanie

Lwowskiej Narodowej Naukowej

Lubomirskich. Sporządzony z tych

zasobów. Dzięki darom hr. Ignacego

chu wyceniono na ok. 1000 koron).

zabytek ten pozostawił. Następne

Biblioteki Ukrainy im. Wasyla Ste-

źródeł wypis zawiera ok. 2600 pozy-

Skarbka, Karola Kühnla i fundatora

Udało się to wykonać w następ-

informacje o zamku pochodzą z

fanyka, który przeprowadzany jest

cji. Nie daje to pełnego wyobrażenia

muzeum – Henryka Lubomirskiego

nym roku: w styczniu 1906 roku do

czasów, gdy był on już własnością

o rzeczywistej liczbie rysunków, po-

dzięki wsparciu finansowemu Mini-

w zbiorach muzeum znalazł się zna-

Mosberga wysłano 400 koron na

Teresy Petrowiczowej w okresie I

nieważ często jako jedna pozycja

sterstwa Kultury i Dziedzictwa Na-

komity zespół rysunku obcego. Jan

pokrycie dachem bramy wjazdowej

wojny światowej.

inwentarzowa wpisane są szkicow-

rodowego Rzeczypospolitej Polskiej,

Gwalbert Pawlikowski w 1921 roku

zamku.

Przyglądając się działalności

niki i albumy kolekcjonerskie, za-

na podstawie wniosku nr 53825/14/

przekazał do Ossolineum kolekcję

Udany remont bramy skłonił Sa-

konserwatorów  galicyjskich,  nie

wierające czasem po kilkadziesiąt

A2 z dnia 20.03.2015 r. i umowy nr

Gwalberta Pawlikowskiego, zawiera-

muela Mosberga do podjęcia próby

sposób nie zauważyć, że świado-

rysunków.

02805/15/FPK/DDK z dnia 22.04.

jącą znakomity zespół rysunków pol-

Z dotychczasowej kwerendy

2015 r.

skich artystów czynnych do połowy

wiadomo, że zdecydowana więk-

Przedmiotem badań, prowadzo-

XIX w. Stanowiła ona osobny dział

szość obiektów z badanej kolekcji

nych we współpracy z ww. biblio-

zwany Biblioteką Pawlikowskich, ale

ponieważ związana była z Zakładem,

znajduje się obecnie w Instytucie

teką, jest przedwojenna kolekcja

wpłynęła na profil gromadzenia zbio-

Badań Bibliotecznych nad Zasobami

rysunku polskiego Muzeum Lubo-

Sztuki Lwowskiej Narodowej Nauko-

rów Muzeum Lubomirskich. W latach

mirskich, jednego z najstarszych

wej Biblioteki Ukrainy im. Wasyla

międzywojennych kolekcję Muzeum

muzeów na ziemiach polskich, od

Stefanyka. Realizowane w ramach

Lubomirskich uzupełniano o rysunki

swego początku nierozerwalnie

projektu zadanie polega na ustaleniu

artystów polskich czynnych od 2 poł.

związanego z Ossolineum. Unika-

w zbiorach Instytutu ilości zachowa-

XIX w. do czasów im współczesnych.

towy zbiór, zawierający prace Jacka

nych rysunków, stopnia i miejsca zin-

Planową akcję zakupu rysunków

Malczewskiego, Leona Wyczółkow-

wentaryzowania, sprawdzeniu stanu

umożliwiał poprawiający się stan fi-

skiego, Juliusza Kossaka, Kazimie-

zachowania. Pozwoli to w przyszłości

nansowy Wydawnictwa Ossolineum.

rza Sichulskiego, Fryderyka Paut-

na wprowadzenie tych dzieł do obiegu

Samo wydawnictwo przekazywało

scha, Witolda Wojtkiewicza i innych

naukowego, wykreowanie programów

artystów, po II wojnie światowej

do zbiorów rysunki do ilustracji za-

mawianych u artystów.

konserwatorskich i digitalizacyjnych.

pozostał we Lwowie. Od tego czasu

Brama zamku – widok od podwórza, przełom XIX / XX w.

Apel w sprawie Cmentarza Janowskiego

uzyskania kolejnych funduszy na

mość społeczna w sferze docenia-

dalszą odbudowę zamku. Wysto-

nia wartości historycznej zabytków,

sował on długi i emocjonalny list do

zaczynała dopiero powoli się rodzić,

takiego Cmentarza Janowskiego już

dostarczą nam Państwo. Każdy, kto

Od kilku miesięcy w każdym

konserwatorów, w którym prosił o

szczególnie na prowincji galicyjskiej.

nie będzie. Podobnie jak nie ma już

podzieli się wspomnieniami i zdję-

numerze Kuriera Galicyjskiego dru-

tego nawet sprzed miesięcy. Ocal-

pomoc w wysokości 2000 koron (lub

ciami o krewnych i bliskich pocho-

kujemy apel naukowców z Uniwer-

Wydaje się, że był to problem, który

my pamięć o tych, których znaliśmy,

wanych na cmentarzu Janowskim,

sytetu Szczecińskiego w sprawie

pożyczkę spłacaną przez dziesięć

interesował tylko i wyłącznie inteli-

szanowaliśmy i kochali, bo człowiek

uwieczni pamięć o tych osobach.

Cmentarza Janowskiego. Niestety,

lat) potrzebną na pokrycie dachem

gencję. Dlatego, działalność konser-

żyje tak długo, jak długo trwa pa-

Kim byli ci Lwowianie – sklepikarze,

nadal nie mamy szerszego odzewu

i generalny remont pokoi zamko-

watorów, mająca charakter urzędowy

mięć o nim. Zastanówmy się, czy

kominiarze, praczki, panie domu,

od Państwa.

wych. Z treści listu wynika, iż w mar-

miała także duże znaczenie wycho-

przekażemy naszym potomkom to,

pracownicy tramwajów czy gazowni,

Drodzy czytelnicy!

cu 1906 roku istniały jeszcze dwa

wawcze. W przypadku zamku czer-

co wiemy sami? Czy to nie będzie

robotnicy fabryk czy poeci – wiedzą

Każdego roku w Święto Wszyst-

piętra w murze przylegającym do

nelickiego przynajmniej dwukrotnie

naszą winą, że ta pamięć zaginie?

tylko ich rodziny. Być może w Pań-

kich Wiernych Zmarłych spotykamy

świeżo wyremontowanej bramy, w

(1892, 1904) uchroniła zamek od nie-

Materiały gromadzone przez na-

stwa archiwach domowych zacho-

się na Cmentarzu Janowskim i każ-

których znajdowały się dawne miesz-

kontrolowanej przebudowy. Rozbiór-

ukowców z Uniwersytetu Szczeciń-

wały się zdjęcia z pogrzebów mniej

dy idzie do grobów swoich bliskich.

kalne pokoje. Właściciel twierdził,

ka bramy wjazdowej doprowadziła by

skiego kompletowane będą do lipca,

lub bardziej znanych osób, zdjęcia

Dzisiaj warto zadbać też o to,

że stan ich był tragiczny, miały one

bez wątpienia do zatarcia najbardziej

jest jeszcze trochę czasu na spene-

samego Cmentarza Janowskiego

by pamięć o naszych matkach, oj-

nie mieć dachu, a mur lada chwila

charakterystycznej części budowli,

trowanie domowych archiwów.

oraz okolic. Innego źródła informa-

cach, babciach i dziadkach pocho-

groził zawaleniem. Trudno na pod-

ze starym herbem Pogoń (rodowy

Zgłoszenia przyjmujemy w re-

cji o pochówkach przede wszystkim

wanych na cmentarzu Janowskim

stawie tych słów stwierdzić, od kiedy

herb Czartoryskich) sięgającym XVII

dakcji Kuriera Galicyjskiego: wspo-

powojennych (a czasem też wcze-

nie rozproszyła się. Jest okazja, aby

zabrakło dachu. Nie wydaje się, aby

wieku. Nie da się jednak oprzeć wra-

mnienia, zdjęcia bądź inne dokumen-

śniejszych) nie ma. Jest to właści-

informacje o tych ludziach zebrać w

był to efekt pożaru sprzed zaledwie

żeniu, że ochrona zamku w Czerne-

ty. Drogą mailową archiwalia można

wie jedyna już okazja by pamięć o

jednym miejscu – w książce. Za kilka

dwóch lat (na co wskazuje też foto-

licy jako zabytku była problemem,

przesyłać do prof. Ryszarda Tomczy-

ludziach pochowanych na Cmenta-

miesięcy zostanie zakończony etap

grafia Friedricha z końca XIX wieku).

który spośród miejscowej ludności

ka: rtomczyk10@wp.pl i dr Barbary

rzu Janowskim zachować.

gromadzenia informacji. Książka bę-

Piszący ponad dziesięć lat wcześniej

interesował jedynie starostę – z racji

Patlewicz: barpat@wp.pl

Każdy dzień przynosi zmiany

dzie wydana i oprócz części archiwal-

Aleksander Czołowski wspominał, iż

pełnionej przez niego funkcji – oraz

na tym cmentarzu – za rok czy dwa

nej, informacji w niej będzie tyle, ile

ALINA WOZIJAN

już wówczas dawne pomieszczenia

właściciela zamku – z uwagi na kwe-

mieszkalne były „zniszczone lub za-

stie finansowe. Nie zachowały się in-

APEL o pomoc w wykonaniu

mienione na stajnie”. Dlatego, trudno

formacje o zaangażowaniu w sprawę

określić w jakim stanie znajdowały

zamku kogokolwiek z „miejscowych”.

się mury zamkowe po pożarze i reno-

Natomiast spośród osób związa-

nowego sztandaru szkoły

wacji bramy wjazdowej. Co ciekawe,

nych ze środowiskiem konserwato-

właściciel zamku obiecywał dołożyć

rów, bez wątpienia dwie najbardziej

wszelkich starań aby po wyremon-

zasłużone osoby dla ochrony zam-

towaniu piętra, założyć w tym miej-

ku w Czernelicy w tym okresie to

W 2016 roku Ogólnokształcąca Szkoła nr 10 im. św. Marii

scu czytelnię polską, która zdaniem

dr Aleksander Czołowski, będący

Magdaleny we Lwowie będzie obchodzić 200. rocznicę ist-

Mosberga nie miała dotychczas w

jednocześnie pierwszym badaczem

nienia jako jedna z najstarszych polskich szkół funkcjonu-

Czernelicy godnego miejsca. Na ten

jego historii oraz Władysław Przyby-

śmiały projekt zachowała się jedynie

sławski, konserwator mieszkający w

jących poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

krótka odpowiedź konserwatorów, w

Uniżu. Obaj zasłużyli się zarówno

której niestety, z braku środków, od-

dla ocalenia historycznego wyglądu

Grono pedagogiczne, uczniowie wraz z rodzicami zwracają się z gorącą prośbą do Absolwentów, byłych Uczniów,

mawiają oni wsparcia finansowego

zamku jak i dla upowszechnienia

Sympatyków Szkoły im. św. Marii Magdaleny na Ukrainie, w Rzeczypospolitej Polskiej oraz na całym świecie o

dalszych remontów zamku. Jest to

wiedzy o nim, co dla dzisiejszych

finansowe wsparcie przeznaczone na wykonanie nowego sztandaru szkoły.

ostatnia wzmianka w źródłach ar-

badaczy stanowi ważny punkt od-

Będziemy wdzięczni za każdą pomoc finansową z Państwa strony, którą prosimy nadsyłać na konto:

chiwalnych o zamku czernelickim w

niesienia. Nie sposób też nie doce-

czasach austriackich. Można na tej

nić znaczenia pierwszych fotografii

Bank Gospodarki Żywnościowej S.A.

podstawie założyć, że nie doszło do

zamku, zamawianych i kolekcjono-

oddział w Przemyślu

kolejnej przebudowy, gdyż według

wanych przez konserwatorów jesz-

84203000451110000002723420

obowiązującego prawa, musiało by

cze w XIX wieku. Dzięki ocaleniu

Z dopiskiem:

się to odbyć za zgodą konserwato-

tych źródeł, dziś, mimo burzliwych

Dla szkoły im. św. Marii Magdaleny we Lwowie

rów.

dziejów i zniszczeń budowli można

Aktualne wiadomości o szkole można znaleźć pod adresem: http://www.facebook.com/szkolanr10

Źródła którymi dysponujemy, nie

odtworzyć przynajmniej fragmenty

kontakt mailowy: szkola10.lviv@gmail.com

ukazują wszystkich etapów i wątków

wyglądu dawnej kresowej fortecy.