24

Z pamiętnika podróżnika

18–30 listopada 2015 nr 21 (241) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Podróż do Czarnobyla

(część I)

– Wiesz czym różnią się nasi turyści od zagranicznych? – pyta mnie

Kola, przewodnik ze Strefy Odosobnienia. – Dla nas jest to tragedia,

a dla nich – po prostu „fun”.

ale ponownie władze nie mogły ich

DMYTRO ANTONIUK

wysiedlić – nie było na to ani ustaw,

tekst i zdjęcia

ani rozkazów. Nazwano ich „samo-

siołami”. Już w niepodległej Ukrainy

Jadę jako stażysta w autokarze

„samosiołom” nieraz specjalnie pod-

z ludźmi z połowy Europy, a nawet z

palano chaty, aby się stąd wynieśli.

Australii. Wielu jest z krajów bałtyc-

Dopiero podczas prezydentury Wik-

kich. Polaków na razie nie ma. Jest

tora Juszczenki państwo nadało tym

to jednodniowa wycieczka do Strefy.

ludziom oficjalny status i raz w tygo-

Z Kijowa do pierwszego posterunku

dniu zaczęto dowozić im rzeczy naj-

kontroli jest około dwóch godzin. Dro-

potrzebniejsze, zaczęli otrzymywać

ga stosunkowo dobra, bo nie ma tu

emerytury. W większości wypadków

TIRów – w tych okolicach nie ma ani

mieszkali samotnie, bez żadnych wy-

dużych przedsiębiorstw, ani agrofirm.

gód. Prąd po ewakuacji wsi został od-

Mijamy Nowe Piotrowce, z odbiciem

cięty. Co zdążyło wyrosnąć i zdążono

do dawnej rezydencji Janukowycza.

zebrać do przymrozków – powinno

Dalej Lutiż, Demidów, Dimer i tu za-

wystarczyć na całą zimę. Czasami,

czyna się prawdziwe Polesie. Jak

podczas obfitych opadów śniegu do

sama nazwa wskazuje, wokół same

staruszków nie docierano po kilka ty-

lasy, rzadko mijamy pola.

godni. Wielu z nich to ludzie wiekowi

Dojeżdżamy do pierwszego po-

i niechodzący. Do dziś pozostało ich

sterunku „Dytiatki”. Tu zaczyna się

około 200. Najmłodszy ma 78 lat, ale

30 kilometrowa Strefa Odosobnienia.

Wieś Zalesie

wielu ma poza setkę.

Z umieszczonej przy szlabanie mapy

Rozalia Iwanowna była nauczy-

widać, że nie ma ona kształtu ideal-

cielka języka ukraińskiego i literatury,

Strefy, jest tam o wiele ciszej. Z

20 km. Elektrownię nazwano tak na

mieszka dziś kilku „samosiołów” i

nie okrągłego, jak można by myśleć.

chociaż sądząc z brzmienia imienia

naszej strony granicy, która istnieje

cześć dawnej miejscowości, znanej

pracownicy CEA, funkcjonujący tu w

To dlatego, że podczas wybuchu 4

może mieć polskie korzenie. Uprawia

jedynie na mapach i nie ma na niej

już w 1193 roku. Słownik Geograficz-

systemie zmianowym – 15 dni tu, 15

bloku elektrowni atomowej opady

ogródek, a czasami, gdy ma humor,

drutów kolczastych, żyją dziko konie

ny z roku 1880 podaje następujące

w domu. Centrum miasta jest bardzo

radioaktywne osiadły w kierunkach

wynosi poczęstunek turystom. Skosz-

Przewalskiego, które zostały tu spe-

dane: „…Niewielkie miasteczko na

czyste, uprzątnięte – nie zobaczysz

północnym i zachodnim.

towałem jej śliwek – pyszne. Ze Strefy

cjalnie sprowadzone pod koniec lat

Ukrainie, leżące na rzece Prypeć 20

żadnego papierka. Jest tu muzeum,

Na teren Strefy wjazd tylko po

kategorycznie zakazano wywożenia

90. Dziś ich ilość dobiega już set-

wiorst od jej ujścia do Dniepru i 120

otwarte podczas wizyty prezydenta

okazaniu specjalnej przepustki, o

czegokolwiek, stosuje się to też pło-

ki. Nasz kierowca, znając miejsca,

wiorst od Kijowa. 6483 mieszkańców:

Kuczmy, funkcjonuje poczta i inne

którą uprzednio powinna postarać

dów rolnych. Za karę można dostać do

gdzie można te konie spotkać, spe-

prawosławnych – 2160, starowier-

lokale, jak na przykład, kawiarnia

się firma turystyczna. Ta usługa nie

ców – 566, katolików – 84, Izraelitów

i hotel. To właśnie tu zatrzymują się

jest tania. Urzędnicy żądają prawie

– 3683. Zamek i posiadłości były wła-

turyści, przyjeżdżający na dłużej, niż

połowę tego co płaci turysta. Po-

snością hrabiego Władysława Chod-

na jednodniową wycieczkę. Są tu

sterunek ma solidną ochronę, która

kiewicza; zamek malowniczo zawie-

wszelkie wygody, Wi-Fi. Zaopatrze-

bardzo nie lubi obiektywów kamer

szony na wzgórku pomiędzy trzema

nie restauracji – rzecz jasna – przy-

ani smartfonów. Proszę bardzo – fo-

rzekami. Miasto utrzymuje się z han-

wożone. Gdy przyjrzeć się lepiej,

tografujcie wszystko wokoło, tylko nie

dlu rzecznego, rybołówstwa i hodowli

to można zauważyć długi płot, a za

lokalu, gdzie urzędują milicjanci i woj-

cebuli”. Czarnobyl – a potwierdza to

nim bujną roślinność. Jest to ogro-

skowi. Formalności załatwiono i moż-

ilość Izraelitów – był jednym z cen-

dzenie, za którym leży opuszczone

na ruszać dalej. Warto tu skorzystać

trów chasydyzmu. Do dziś zachował

miasto-widmo. To tu zapuszczają

z toalety, bo w Strefie takiej brak.

się tu gmach kahału i synagogi. Na

się wilki. Tym można wytłumaczyć,

Pierwszy przystanek w nieist-

tej ostatniej – pięcioramienna gwiaz-

dlaczego na ulicach nie widać ani

niejącej wsi Zalesie. Tu wszystkie

da. Nasz przewodnik stwierdza, że

psów, ani kotów.

firmy turystyczne z Kijowa pracują

jest to chyba jedyna synagoga na

Przy wjeździe – jednostka straży

według jednej trasy – idziemy oglą-

Ukrainie, gdzie jest taka gwiazda, ale

pożarnej. Była to trzecia jednostka z

dać opuszczone chaty i Rozalię

nie gwiazda Dawida. Chasydzi rów-

rzędu, która oprócz dwóch jednost-

Iwanownę. Ma 87 lat i jest samotną

Synagoga w Czarnobylu

nież zaglądają tu, szczególnie jesie-

kach z Prypeci, w noc wybuchu 26

kobietą, jedną z tych, kogo nazywają

nią, gdy jadą do Humania na święto

kwietnia 1986 roku przybyła gasić

trzech lat pozbawienia wolności. Do

„samosiołami” [samozasiedleńcami

cjalnie przyhamowuje i wyszukuje je

Roszha-Szana.

pożar na CEA. Niewielu jej straża-

dziś, żaden z „samosiołów” nie zmarł

– red.]. W odróżnieniu od ewakuacji

wzrokiem.

W Czarnobylu był wspaniały

ków dożyło dnia dzisiejszego. Przed

na chorobę popromienną – jedynie

miasta Prypeć, wysiedlania z wiosek

Cztery kilometry za Zalesiem

drewniany dwuwieżowy kościół w

bramą wielka kompozycja „Dla tych,

ze starości. I tak mieszkają tu pośród

w 30-kilometrowej Strefie odbywały

mamy już Czarnobyl. Wielu się myli,

stylu barokowym. Nie przetrwał

którzy uratowali świat”. Rodziny po-

upiornych szkieletów opuszczonych

się nadzwyczaj dramatycznie. Był to

nie znając realnej lokalizacji: Czarno-

jednak władzy komunistów. Ocalała

ległych na własny koszt wystawiły

sąsiedzkich chat, odgrodzeni płotami

okres Wielkanocy, święto państwowe

bylska Elektrownia Atomowa (CEA)

natomiast cerkiew św. Proroka Elia-

ten pomnik, wynajmując rzeźbiarzy-

przed częstymi wizytami wilków i dzi-

1 Maja. Ludzie przygotowali potrawy

wcale nie jest w Czarnobylu, a leży

sza z 1878 roku. Ogółem w mieście

amatorów. Jest to jedyny, naprawdę

ków, które przez noc mogą „przeorać”

świąteczne, odświętnie się ubrali i tak

obok miejscowości Prypeć, odległej o

„ludowy” pomnik w Strefie. Nie figu-

cały ogród i zniszczyć wszystko co na

– dosłownie – od stołów kazano im

ruje on w żadnych rejestrach, ale to

nim wyrosło.

wsiadać do autobusów. Pozwolono

właśnie tu zbiera się najwięcej ludzi

A propos dzikiej przyrody. W

zabrać jedynie rzeczy najpotrzeb-

podczas każdej rocznicy awarii.

Strefie doprawdy jest dużo wszelkiej

niejsze. Kobiety lamentowały, męż-

Jeszcze parę kilometrów– drugi

zwierzyny. Oprócz wspomnianych

czyźni płakali w milczeniu. Wszyscy

i posterunek „Łeliw”. To początek 10

już wilków i dzików, są sarny, jelenie,

mówili: „Podczas wojny nie ucieka-

kilometrowej strefy, co oznacza – o

łosie, borsuki, jenoty i lisy. Zdarzało

liśmy przed Niemcami, a od kogo

wiele silniejsze napromieniowanie.

się nawet, że z terenów Białorusi wę-

mamy teraz uciekać. Ze swojej

Odkryto je tu, co prawda ,jedynie w

drowały tu niedźwiedzie. Po tamtej

ziemi, swoich chat, od rodzinnych

niektórych okolicach, tzw. „gorących

stronie granicy utworzono Państwo-

mogił?”. Szczegóły skażenia ra-

punktach”. Największe skażenie jest

wy radiacyjno-ekologiczny rezerwat.

dioaktywnego trudno było wyjaśnić

w lasach – ale tam się nie oprowa-

Wszystkie wioski, które były na jego

mieszkańcom wiosek, szczególnie

dza wycieczek. Tam jest królestwo

terenie, zostały starte z powierzchni

w takich warunkach. Po kilku mie-

„stalkerów”, którzy nadal penetrują

ziemi. Po lasach jedynie można zo-

siącach od przymusowej ewakuacji

te okolice pieszo. Wywołuje to silny

baczyć ekologów szukających żu-

niektórzy zaczęli wracać do swoich

przypływ adrenaliny.

brów, niedźwiedzi i inną dziczyznę.

domostw. Wróciło około kilku tysię-

(cdn.)

W porównaniu z ukraińską częścią

cy osób. Powrócili tu nielegalnie,

Podwórko pani Rozalii