28

kurier kulturalny

18–30 listopada 2015 nr 21 (241) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Na żadnej imprezie nie ma takiej magii…

galicyjska Jesień Literacka

Dwa tygodnie trwała 25. jubileuszowa Międzynarodowa galicyjska Jesień Literacka. W tym roku

jej tytuł brzmiał: „Polska – Ukraina – jednym głosem”. galicyjska Jesień Literacka już od lat jest

wydarzeniem w życiu literackim Polski, a od trzech lat również Ukrainy. Ale organizator tej znako-

mitej imprezy poetyckiej – poeta, prozaik, kawaler Orderu Uśmiechu Andrzej grabowski już marzy

o poszerzeniu MgJL Słowację. Tylko tak, mówi, Jesień Literacka może być naprawdę galicyjska.

momenty uchwycone gdzieś tam na

który tylko współpracuje z literata-

jego i tak nigdy nie ubywa – wręcz

określone środki i mogłem to zro-

WOłODYMYR

gorąco. Dla dobrego oka i dobrego

mi. To są pewne zasady. Czasami

przeciwnie: pomnożony po wielokroć,

bić. Zorganizowałem z moja grupą

HARMIATIUK

fotografa  uchwycenie  niektórych

poznajemy na swojej drodze kogoś,

wraca do nas w postaci pięknego wy-

młodych poetów „Rydwan” w 1978

scen jest czasami niesamowite, po-

kto emanuje ciepłem, kto ma wiele

buchu entuzjazmu”. Wtedy dopiero

roku „Noc Poetów” pod pomnikiem

Program Jesieni Galicyjskiej jest

wstaje nieomal poemat.

pozytywnych cech, więc warto, żeby

postrzegamy piękno świata, kiedy

Adam Mickiewicza w Tarnowie.

tak ściśle ułożony, że nie było czasu

go poznali inni. Bo być może to bę-

zaciera się różnica między ludźmi.

Od tego zaczęło. Po tej imprezie

na wywiady przy stoliku. Z organi-

MgJL ma 25 lat, ale hi-

dzie dla nich okazja, żeby sami na

dyr. Wydziału Kultury w Tarnowie

zatorem i uczestnikami tego święta

storia tego festiwalu sięga o

Czy jest różnica w odbie-

siebie spojrzeli z innej perspektywy.

Eugeniusz Kapralski powiedział,

poezji rozmawialiśmy w drodze na

wiele dalej… sprzed 35 lat?

raniu poezji przez słuchaczy

że przeniesie Wydział Kultury do

I to są takie ogólne zasady uczest-

spotkania literackie do różnych miej-

Pamiętasz,  kto  pierwszy

w regionach, gdzie odbywa

Ciężkowic, więc Józef Trędowicz z

nictwa w Galicyjskiej Jesieni Lite-

scowości, czasem w najdalszych

przyjechał na ten festiwal?

się Jesień?

Tygodnika „TEMI” i kilku ludzi kultu-

Tak. To byli Tadeusz Śliwiak,

rackiej. Bo tu bywają tak ci, którzy

Od lat zatracają się różnice mię-

zakątkach po obu stronach granicy

ry wsparli nasze plany i zostały zor-

wielki nasz poeta, który był urodzony

mają bardzo, bardzo wielki dorobek,

dzy wsią a miastem. Media dopro-

ukraińsko-polskiej.

ganizowane I Tarnowskie Spotkania

we Lwowie, skończył szkołę teatral-

jak też ci, którzy się dopiero uczą od

wadziły do tego, że każdy ma szybki

Literackie, na które zaproszono 50

ną, ale zamiast iść do teatru, zaczął

mistrzów. Te wzajemne relacje mają

dostęp do ciekawych informacji. In-

Andrzej grabowski, or-

służyć tworzeniu twórczej atmosfery

ganizator Międzynarodowej

i sprzyjającego klimatu. Ten klimat

galicyjskiej Jesieni Literac-

kiej, poeta: „...na żadnej imprezie

udaje nam się przez lata utrzymać.

nie ma takiej magii… My, można po-

Bo bywa, że ci najwięksi niespo-

wiedzieć, tworzymy spektakle” (w

dziewanie odchodzą na drugą stro-

nę tęczy czy drugą stronę błękitu, i

drodze do łopusznej pod

pozostawiają po sobie jakąś pustkę.

granicą słowacką, 9 paź-

Tę pustkę trzeba w jakiś sposób wy-

dziernika).

pełnić. Stąd niektórzy z nas, jak to

mówią, na tej jesieni dojrzewają ar-

Dlaczego  jesień  wła-

tystycznie, z biegiem czasu, z roku

śnie?

na rok, ale również w jakiś sposób

Niektórzy pytają – a dlaczego

poprzez wytyczone wcześniej szlaki

Galicyjska? Bo Galicja w czymś za-

przez tych poprzedników wielkich.

borami pachnie. Ale moi kochani, ja

Starają się podążać ich tropem po

powiem tak: to jest nasza historia,

to, żeby nie zagubić tego, co wy-

taka rzecz miała miejsce na tychże

tworzyli ich poprzednicy. Są jak kule

terenach Polski Południowej, części

śniegowe, które toczą się z góry

Ukrainy, Słowacji. Żyło tu kilka nacji –

nabierając wiedzy i doświadczenia.

tak jak we Lwowie, Lwów jest najlep-

A klimat i atmosfera tej Galicyjskiej

szym przykładem, bo Lwów był stolicą

Jesieni właśnie tworzy taką ciepłą

tejże Galicji – żyli obok siebie Polacy,

rodzinną atmosferę wzajemnej wy-

Żydzi, Ukraińcy, Niemcy, Rosjanie, i ci

miany twórczej, obecności doznań

ludzie we wzajemnym poszanowaniu

Andrzej grabowski prowadzi samochód, jadąc z autorami na kolejne spotkanie

i doświadczeń. Atmosfera nie może

tworzyli niesamowite rzeczy, bowiem

ternet spowodował, że młodzi ludzie

autorów, w tym 30 członków Związ-

pisać poezję. Jest to jeden z wybit-

– nie daj Boże! – być sztywna, bo

zawsze na styku kultur powstają naj-

szybko się informują o rzeczach, któ-

ku Literatów Polskich i 20 Młodych

niejszych poetów polskich. Henryk

od razu wszyscy wyczują, że coś

większe wartości. I stąd taka tęsknota

re sami uważają za ważne, natomiast

Autorów z Klubu Młodych Pisarzy,

Cyganik, twórca słynnego kabaretu

jest nieszczerego. Spontaniczność

za tym, że tak powinien wyglądać

jeśli chodzi o literaturę, to biblioteki w

którego byłem szefem w Tarnowie.

„Pod budą”, dziennikarz, którego

wielu z nas powoduje to, że na sa-

świat, że ludzie powinni łączyć się

tej chwili nie mają jakichś większych

To się od tego zaczęło. A później

ochrzciłem „podwodnym góralem”,

lach, gdzie spotykamy się na lek-

ponad podziałami. A szczególnie lite-

problemów z nabywaniem nowości.

był ogólnopolski festiwal literacki Po-

bo on się urodził w tym miejscu,

cjach, warsztatach, na literackich

ratura i poezja ma tą możliwość prze-

To jest bardzo istotne i bardzo waż-

górza, i z biegiem czasu, kiedy coraz

gdzie teraz jest Zbiornik Czorsztyń-

koncertach, wszędzie udaje nam się

nikania ponad granicami.

ne. Patrząc na teren, który obejmuje

więcej przyjeżdżało do nas ludzi

ski. Regina Turkiewicz, późniejsza

utrzymać fascynację i zaciekawie-

Po stronie ukraińskiej przy tej

MGJL, uważam, że myśmy zapraco-

spoza Kraju, przyszedł pomysł, żeby

żona Henryka Cyganika, Andrzej

nie. To jest właśnie jedna z pięknych

Jesieni Literackiej towarzyszyło nam

wali na to, że zainteresowanie lite-

poszerzyć tę krainę poezji. Później

Żmuda, wtedy redaktor „Prometeja”,

wspaniałych rzeczy, którą udaje

przesłanie „Polska-Ukraina: jednym

raturą w regionach galicyjskich jest

do Małopolski dołączyłem Podkar-

poeta, krytyk literacki, wydawca, An-

się utrzymać przez wszystkie lata:

głosem”. Bo powinniśmy jak naj-

dosyć duże. Jeśli Jesień potrafi wy-

pacie, weszliśmy też na teren święto-

drzej Krzysztof Torbus, współtwórca

spontaniczność, szczerość i prawdę

częściej mówić jednym głosem jako

generować w sobie tę siłę, że oprócz

krzyskiego i od trzech lat jesteśmy na

legendarnej krakowskiej grupy Tylicz,

wypowiedzi twórczej.

bracia-Słowianie, to po pierwsze. Po

normalnego spotkania i lekcji literac-

Ukrainie, w ten sposób poszerzając

Wojciech Kawiński, poeta, urodzony

drugie, pokazywać światu, że to jest

I tyle lat nie zdarzało się

kich jest jeszcze koncert połączony z

nasze propozycje i teren działalności.

w Dębicy, jeden z ciekawszych po-

jedna z dróg, która powinna łączyć

tak, że autor i publiczność

kiermaszem, to tworzy się pewne za-

W tym roku przyjechała z nami moc-

etów nie tylko krakowskich, ale też

ludzi. Zamiast stawiać barykady,

nie potrafili usłyszeć jeden

potrzebowanie i ludzie przygotowują

na grupa. Udało się zabrać Janka Dy-

polskich.

powinniśmy budować mosty. Żeby

drugiego?

się na to z roku na rok, pytają: a kto

dusiaka (Sydney), przyjechał Geza

Nie zdarzało nam się, żebyśmy

pokazywać światu, co ludzi łączy – a

Czy są jakieś określo-

przyjedzie? Czy będzie to ktoś, kogo

z Węgier, Stockman z Rosji i parę

popełnili jakiś niewypał – przez te

łączą nas wspólne korzenie, kultura,

ne kryteria zapraszania po-

znają? Czasami oczekują na tych lu-

jeszcze innych fajnych ludzi. A jeżeli

wszystkie lata nabyliśmy takiego do-

sztuka, literatura. Po to nas Pan Bóg

etów?

dzi, których już poznali, z którymi się

się jeszcze zaprasza twórców, którzy

Szczerze powiedziawszy, kryte-

świadczenia, że raczej jeśli by ktoś,

wyposażył w to, co posiadamy, by się

zaprzyjaźnili, a czasami ktoś dopiero

potrafią zaśpiewać balladę, piosenkę,

riów prawie nie ma. Czyli w sensie

nie daj Boże, miał otrzymać tak zwa-

dzielić z innymi. Poezją się trzeba

pojawia się nowy, i okazuje się, że

to robi się estrada literacka.

takim, że nie jest to jakoś ściśle okre-

ną „żółtą kartkę”, no to wiadomo, że

dzielić jak kromką chleba. A czasami,

albo jest przyjęty, albo stosunek bę-

ślone, że taki a taki autor, który jest

na przyszły rok nie będziemy takie-

jak pisał mój przyjaciel Henryk Cy-

Czyli coraz szerzej nie tyl-

dzie obojętny.

zapraszany, ma posiadać takie a nie

go zapraszali. To się zdarzyło przez

ganik, „poezję trzeba nie tylko recy-

ko pod względem terenu, ale

inne predyspozycje. Zasada jest taka,

całą historię może dwa razy. Ale nie

tować, ale nawet wykrzyczeć”. Tym,

Jak to się zaczynało?

i jakości?

Zaczynało się od konkursu o

Dokładnie. Bo towarzyszyła tej

że powinien to być człowiek, który w

popełniamy takich pomyłek, wszyscy

co nam w duszy gra, boli, a najlepiej

„Laur poezji Pogórza”. Ja nie zapro-

Jesieni wystawa grafiki Artura Gra-

jakiś sposób wyróżnia się wśród po-

znamy swoje środowiska, wiemy,

jak najczęściej dzielić się radością.

siłem tylko laureatów – zaprosiłem

bowskiego z polskiej strony i fotogra-

zostałych w tej samej profesji. To jest

kto w nich zasługuje na zaintereso-

Często dzieciom na spotkaniach mó-

na samym początku 147 ludzi, któ-

fii Wołodymyra Harmatiuka z ukra-

pierwsza rzecz. Druga – ten człowiek

wanie, kto cieszy się dobrą opinią,

wię: „słuchajcie, uśmiechu nie ma na

rzy przysłali swoje wiersze na kon-

ińskiej strony. Grafika inspirowana

powinien przyciągać otoczenie i musi

jest bardzo ciekawym, interesują-

półkach sklepów, a to jest tak wielki

kurs o Laur Skamieniałego Miasta i

literaturą, takie literackie metafory.

być takim, kto potrafi energię własną

cym autorem, ale również ciekawym

dar od pana Boga, którego potrzebu-

Laur Pogórza. Wtedy byłem szefem

A w fotografii Włodka jest szalenie

przekazać innym. I obojętne czy jest

człowiekiem. Bo albo jest ta magia i

je każdy człowiek. Więc trzeba nim

placówki, miałem do dyspozycji

dużo poezji. To są opowieści, to są

to poeta, czy prozaik, czy artysta,

chemia pomiędzy ludźmi, którzy się

się dzielić, obdarowywać bliźnich, a