11

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 29 lutego­17 marca 2016 nr 4 (248)

Metropolita Andrzej Szeptycki a Polacy

Polski Uniwersytet trzeciego wieku we Lwowie odwiedzil dr hab. andrzej a. zięba,

profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Prof. zięba jest organizatorem

i kierownikiem Instytutu Etnologii i antropologii Kulturowej, a także zastępcą re-

daktora naczelnego ,,Polskiego slownika Biograficznego". Jest on autorem kilku

cenionych monografii i setek artykulów. Dzięki staraniom zarządu lwowskiego

Utw i osobiście prezes Eweliny Malanicz, czlonkowie Uniwersytetu mieli możli-

wość wysluchać wykladu na temat ,,Metropolita andrzej szeptycki a Polacy".

II wojna światowa stala się

tyckiego zacząl się rozwijać jeszcze

JURIJ sMIRnow

wielkim wyzwaniem dla metropolity.

za jego życia i nabral sily po jego

tekst i zdjęcia

Nielekko bylo mu osobiście i calemu

śmierci. Proces beatyfikacyjny w

Prof. Zięba jest jednym z najbar-

Kościolowi unickiemu znaleźć wla-

toku już od 1955 roku i trwa po dzień

dziej znanych w Polsce badaczy sto-

ściwą taktykę i strategię dzialania. W

dzisiejszy. Przeciwko procesowi byl

sunków polsko-ukraińskich w XIX-XX

1939 roku po wkroczeniu Sowietów

episkopat polski i osobiście prymas

wieku, przedstawicielem wspólcze-

do Lwowa, zaistniala bardzo trudna

Stefan Wyszyński. Papież Pawel VI

snej krakowskiej szkoly historycznej,

sytuacja polityczna. Jeszcze większe

dobrze wiedzial, na czym polega

naukowcem, każde slowo którego

problemy powstaly, kiedy przyszli

sprawa. W procesie beatyfikacyjnym

opiera się na sprawdzonych wielo-

Niemcy. Metropolita podtrzymal rząd

bardzo silny jest wątek żydowski.

krotnie faktach, a wnioski jego są nie

Jaroslawa Stećki. Nie osiągnęly po-

Wiele konkretnych dzialaczy i organi-

do podważania. Profesor, opierając

zytywnego wyniku listy metropolity

zacji żydowskich apelowalo i apelują

się wylącznie na faktach, nie boi się

do wladz niemieckich, jego apele do

za jak najszybszą beatyfikacją me-

nieraz ostrych i komuś może niewy-

politycznego kierownictwa Niemiec.

tropolity ukraińskiego".

godnych tematów.

Przez cale swoje życie Szeptycki

Na zakończenie wykladu prof.

We wstępie do wykladu on

musial balansować. W straszne cza-

Zięba jeszcze dlugo odpowiadal na

podkreślil: ,,Temat dzisiejszego wy-

sy katastrofy humanitarnej, która na-

pytania czlonków UTW. Kimże byl

kladu jest trudny, ale taki o którym

stąpila na ziemiach kresowych, bylo

Andrzej Szeptycki ­ Polakiem czy

trzeba rozmawiać". Postacią me-

trudno zajmować określoną pozycję

Ukraińcem? Na to profesor odpo-

tropolity A. Szeptyckiego profesor

wobec wladz niemieckich i podziemia

wiedzial: ,,Od momentu, kiedy zostal

interesuje się od początków swojej

ukraińskiego. Przeciwstawil się jak

biskupem, zaczyna się zmieniać i z

pracy naukowej. Rezultatem jego

mógl polityce likwidacji Żydów ­ ra-

czasem wytworzyl w sobie ukraiń-

Ewelina Malanicz i andrzej zięba

badań byla monografia ,,Metropoli-

towal żydowskie dzieci. Jeszcze bar-

skość. Jego postawa to postawa pa-

ta Andrzej Szeptycki. Studia i ma-

dziej trudną byla pozycja w sprawie

Rzymem, obronę katolicyzmu Rusi-

Rosjanie wywieźli go w gląb swego

trioty ukraińskiego. Czy w glębi jego

terialy", również artykuly naukowe

mordowania Polaków na Wolyniu,

nów w Galicji. Widzial caly Kościól

imperium. Wrócil w 1917 roku. Pod-

duszy jeszcze zostala polskość? Nie,

poświęcone rodzinie Szeptyckich.

a później w Galicji. Metropolita nie

na Ukrainie zjednoczonym z Rzy-

czas konfliktu polsko-ukraińskiego

tylko sentymenty. Ale temat dzialal-

Andrzej A. Zięba bardzo dobrze ro-

reagowal ­ nie oglosil ani odezwy,

mem. Blyskawicznie szybka karie-

w listopadzie 1918 roku poparl dą-

ności metropolity Szeptyckiego to

zumie znaczenie postaci metropolity

ani listów pasterskich. Byl dobrze

ra duchowa byla traktowana przez

żenia Ukraińców. Wyjechal na Za-

temat nie tylko polsko-ukraiński, ale

Szeptyckiego nie tylko w aspekcie

informowany o tym, co się dzieje,

niego jako misja dla uratowania Unii

chód, byl w Rzymie i w Amerykach

międzynarodowy. Dla Polaków on

historycznym, a również politycz-

ale nie napisal konkretnych wskazó-

i jej dalszego rozpowszechnienia.

Pólnocnej i Poludniowej. Nowe wla-

byl czlowiekiem, który byl dobrze po-

nym, w tym we wspólczesnych sto-

wek księżom greckokatolickim, jak

Metropolita lwowski nie chcial zaj-

dze Polski nie chcialy wpuścić go

informowany o tym co się dzialo na

sunkach polsko-ukraińskich. Jeden

mają dzialać w tak skomplikowanej

mować się polityką, ale tylko Unią,

do kraju. Skierowany do Poznania,

Wolyniu, ale unikal wypowiedzi na

z jego artykulów pt. ,,Dzieje legendy

zjednoczeniem chrześcijan, Rusi-

pośmiertnej metropolity Andrze-

nów, Rosjan, Bialorusinów i innych.

ja Szeptyckiego" szeroko omawia

Nielegalnie jeździl on do Rosji, in-

wspólczesny stosunek do jego po-

teresowal się tym co się dzieje w

staci duchowieństwa, wiernych i po-

Kijowie. Ale nie bylo konkretnych

lityków, Ukraińców i Polaków.

rezultatów tej dzialalności ani w Ro-

Podczas wykladu profesor do-

sji, ani na Wielkiej Ukrainie. W 1917

kladnie omówil znane i mniej znane

roku udalo się nawiązać kontakty w

fakty z życia metropolity w tle sytuacji

Petersburgu, organizować początki

politycznej w Galicji z czasów monar-

rosyjskiego Kościola unickiego. Ale

chii austro-węgierskiej i II Rzeczypo-

bolszewizm zniszczyl wszystkie jego

spolitej, i co najważniejsze, w okresie

inicjatywy. Na Wolyniu w latach 20-

II wojny światowej. Kim byl wlaściwie

30. XX wieku powstal ruch na rzecz

z pochodzenia, czy byl Rusinem

tzw. neounii, ale metropolita nie bral

(Ukraińcem) z dziada-pradziada? Jak

w nim aktywnego udzialu. Za cale

powiedzial prof. Zięba, obaj bracia

swoje dlugie życie nie zdążyl zre-

Szeptyccy (Andrzej i Kazimierz) byli

alizować swego najważniejszego

uksztaltowani w starych tradycjach

dziela, swego celu.

kresowej szlachty polskiej. Ojciec

W czasie I wojny światowej w

Jan Szeptycki lubil tytuly, uprawial po-

tej sprawie pisal listy do ukraińskich

litykę, byl mianowany czlonkiem Izby

biskupów prawoslawnych, ale bez

Panów. Najbardziej charakterystycz-

rezultatu. W Watykanie natomiast

ną cechą charakteru metropolity bylo

go nie zrozumiano. Okazalo się, że

to, że on zawsze czul się arystokra-

w konkretnych warunkach politycz-

tą, panem. Ogromny wplyw na jego

nych, w istniejących stosunkach

drogę życiową miala matka Zofia z

narodowych realizować ideę unii nie

Fredrów Szeptycka. Bardzo utalen-

sytuacji. Milczal. Zmarl już kiedy do

bylo możliwym. Metropolita chcial

byl zmuszony wyrazić lojalność do

ten temat, również we Lwowie wobec

towana kobieta, która pisala utwory

Lwowa wkroczyli Sowieci. W przy-

być ponadnarodowym, nie chcial

nowej Polski. Mial nie buntować, ale

niemieckiego mordu profesorów na

literackie, malowala. Miala nielatwe

gotowaniu byl list do Stalina. Chcial

być nacjonalistą ukraińskim. Po I

godzić Polaków i Ukraińców. Mial

wzgórzach Wuleckich nie powiedzial

życie rodzinne. Szeroko byla znana

ocalić swój Kościól przed likwidacją.

wojnie światowej nastąpily dla niego

trudne relacje zarówno z wladzami

rodzinom zamordowanych nawet

jej pobożność, byla nauczycielką re-

To też się nie powiodlo.

trudne czasy. W ukraińskim spole-

polskimi, jak i z nacjonalistycznymi

slowa pocieszenia".

ligijności dla syna. Decyzja Romana

I wojna światowa rozbila jego

czeństwie Galicji narastaly konflikty

partiami ukraińskimi. Nacjonaliści

Na zakończenie warto zwrócić

Szeptyckiego poświęcić swoje życie

plany unijne, II wojna światowa za-

partyjne, narastal też konflikt pol-

krytykowali go. Próbowal przeciw-

uwagę na dobrą organizację dzialal-

Kościolowi i zmienić obrządek byla

kończyla się katastrofą jego dzialań

sko-ukraiński. Metropolita zmuszo-

stawić im akcję ,,Ukraińska Mlodzież

ności Uniwersytetu Trzeciego Wieku

szokiem dla rodziców.

politycznych. ,,To byl egzamin, które-

ny byl zajmować się polityką, a nie

Chrystusowi". Ale OUN zdobyla

i na wysoki poziom naukowy wykla-

Najważniejszym swoim zada-

go nie zdal ­ powiedzial prof. Andrzej

szerzeniem unii, nie zjednoczeniem

wielkie wplywy w spoleczeństwie

dów znanych polskich naukowców,

niem mlody hrabia uważal pracę na

Zięba. ­ Ale bylo i trwa życie po życiu

Kościolów i chrześcijan różnych ob-

ukraińskim. Wielu z jej kierowników

których kierownictwo UTW zapra-

rzecz zjednoczenia prawoslawnych z

metropolity Szeptyckiego. Kult Szep-

rządków. W czasie I wojny światowej

byli dziećmi księży unickich.

sza na wyklady do Lwowa.