22

Okruchy historii

29 lutego­17 marca 2016 nr 4 (248) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Slów kilka

cji, stwarzając uroczysty i podniosly

Miejska nie mogla zdecydować się

okna nad chórem muzycznym.

nastrój, odpowiadający temu bardzo

na wybór artysty, który mialby przy-

Ten największy witraż w katedrze o

ważnemu w historii chrześcijaństwa

gotować projekt witraża ,,Śluby Jana

powierzchni ok. 44 m2 zostal poświę-

o prof. Janie Starzyku

wydarzeniu.

Kazimierza" do wielkiego okna, a Ar-

cony Matce Bożej ­ patronce katedry

Karton do witraża ,,Matka Boska

cybractwo Najświętszej Maryi Panny

i archidiecezji lwowskiej. Zamówienie

Podkamieniecka" wykonal Tadeusz

Królowej Korony Polski nie moglo

na wykonanie kartonu otrzymal lwow-

Kruszewski. U góry po prawej stro-

przez dluższy czas zebrać potrzeb-

ski artysta Teodor Axentowicz, który

w czerwcowym Kurierze galicyj-

nie witraża widnieje cudowny obraz

nych pieniędzy na witraż do malego,

już w następnym 1895 roku przed-

skim nr 12/2015 opublikowalem

Matki  Boskiej  Podkamienieckiej,

centralnego okna nad glównym olta-

stawil komitetowi gotowe kartony.

niżej panorama slynnego klasztoru

rzem. Mimo to w 1895 roku komitet

Wymiary witraża wynoszą: 14 x 3,15

artykul o Janie starzyku, bliskim

w Podkamieniu i dwie grupy klęczą-

zadecydowal o wyborze producenta

m. Górna część witraża ma ksztalt ro-

cych, modlących się ludzi. Wyróżnia-

witraży. Po rozpatrzeniu propozycji

zety z wpisanym pośrodku krzyżem.

wspólpracowniku prof. weigla.

jącą się postacią wśród grupy ludzi

czterech fabryk z Niemiec i Austrii

W centrum krzyża widnieje otoczony

po lewej stronie okna jest Baltazar

komitet przyjąl ofertę fabryki Mayera

ognistą glorią monogram Matki Bo-

Milą niespodziankę sprawil mi

hr. Cetner, a w grupie po prawej ­

z Monachium, skladając zamówienie

skiej, a w ramionach ­ glówki aniolów

list jego syna Jerzego starzyka,

Albert hr. Cetner. Odpowiedni napis

na siedem witraży. Firmie monachij-

z purpurowymi skrzydelkami. Central-

umieszczono niżej: ,,Baltazar Cetner

skiej zaplacono za wykonanie witra-

ną część okna zajmuje nadnaturalnej

prof. dr. hab. nauk leśnych w za-

kościól i klasztor z gruzu podniósl w

ży w oknach prezbiterium 15.678,1

wielkości postać Matki Boskiej ubra-

r. 1636, Albert Cetner wzorem przod-

koron, a w oknie nad chórem mu-

nej w ciemno-blękitny plaszcz na zlo-

kresie entomologii leśnej, który

ków to okno fundowal r. 1896".

zycznym 6.183 korony. Tylko hr. A.

to-pomarańczowym, prawie ognistym

Zadomowiony w Wiedniu Adam

Goluchowski zlecil wykonanie ufun-

tle. Glowa Madonny, ,,stanowiąca

odkrywa niektóre karty historii

hr. Goluchowski postanowil zamówić

dowanego przez siebie witraża pra-

podobnie jak na bizantyjskich mo-

projekt witraża u austriackiego artysty

cowni Gejlinga z Wiednia. W latach

zaikach zaledwie 1/10 część figury,

rodziny państwa starzyków, za-

Ferdynanda Laufbergera, od czego

1895-1896 osiem witraży wyko-

odznacza się regularnością linii i jed-

równo z okresu lwowskiego, jak

nie mogly go odwieść nawet usilne

nano i wprawiono w okna. Fabryka

nostajną gladkością kolorytu". Postać

prośby komitetu. Wykonany przez

Mayera wywiązala się z zadania na

Matki Boskiej ze wszystkich stron ota-

i ich losy powojenne.

Laufbergera karton witrażowy przed-

wysokim fachowym poziomie, ale do

czają figury aniolów i świętych. Stopy

stawia Świętą Rodzinę. Na niebie-

dwóch witraży komitet mial poważne

Bogurodzicy dotykają pólksiężyca,

skim tle widnieje gotycka kompozycja

zastrzeżenia. Fabryka bez zgody

obok klęczący aniolowie trzymają

Wydziale Lekarskim pod kierunkiem

KRzysztoF szyMaŃsKI

architektoniczna. W jej centralnej

komitetu i autora kartonu Juliusza

koronę (po lewej stronie) i berlo (po

prof. dr. Rudolfa Weigla ­ wybit-

części umieszczono postać Matki Bo-

Makarewicza dość swobodnie po-

prawej). Niżej artysta umieścil figurę

Ponieważ list jest osobisty, ale

nego polskiego zoologa i bakte-

skiej z Dzieciątkiem Jezus, obok św.

traktowala kolory przy wykonywaniu

aniola w zielonym plaszczu, który

wskazuje na bliskie relacje mojej

riologa, odkrywcy zarazka tyfusu

Józef. Niżej na szkle witrażowym za-

witraża ,,Święci Konstanty i Helena".

trzyma w ręku wstęgę z napisem.

rodziny z państwem Starzykami, po-

plamistego i szczepionki przeciwko

mieszczono lacińskie napisy, przed-

Również do witrażu Axentowicza

Dolną część witraża tworzą ujęte w

zwalam sobie zacytować jego frag-

tej chorobie. Początkowo pracowal

stawiające imiona fundatorów: ,,Maria

użyto w górnej i dolnej części zbyt

gotyckie ornamentacje herby Polski

menty, a również przytoczyć biogram

w charakterze asystenta-wolonta-

Comitissa Goluchowska, nata Comi-

ciemnego szkla ­ przez to rysunek

i Litwy. Między herbami umieszczono

prof. Jana Starzyka, który ukazal się

riusza (1928-1931), a następnie

tissa Bowarowska, Anna Comitissa

stracil na wyrazistości i równomier-

pszczolę ­ symbol GKO.

na stronach ,,Zlotej księgi Uniwersy-

mlodszego asystenta (1931-1934)

Goluchowska nata principessa Murat,

nym rozlożeniu światla i cieni. Sygna-

Dzięki fundatorom, w latach 1894-

tetu Jagiellońskiego. Wydzial Far-

i starszego asystenta (1934-1939).

Agenorus Adamus, Jozepus Comites

turę firmy-producenta odnaleziono na

1895 zamówiono kartony do malych

maceutyczny" wydanej z okazji 600-

Byl jednym z pierwszych uczniów

Goluchowski Anno Domini 1895".

razie tylko na witrażu ,,Kazimierz Wiel-

okien w prezbiterium. Prywatni funda-

lecia tej szacownej uczelni, przyslany

profesora Weigla. Od 1 września

Zofia hr. Dzieduszycka powie-

ki jako fundator katedry": ,,Mayerische

torzy zglaszający się z pomocą finan-

przez prof. Jerzego Starzyka.

1939 do 10 maja 1944 pracowal na

rzyla wykonanie kartonu do witraża

Kgl. Hofkunstanstalt München".

sową mieli prawo do wyboru tematu

,,Jan Piotr Starzyk urodzil się 15

stanowisku starszego asystenta w

,,Konsekracja Grzegorza z Sanoka"

Wreszcie Rada Miejska zdecy-

i artysty. Baron Konstanty Brunicki

lwowskiemu artyście Tadeuszowi Po-

dowala się na rozpisanie konkursu

maja 1904 w Boryslawiu kolo Dro-

Instytucie Badawczym nad Tyfusem

zostal fundatorem witraża ,,Święci

pielowi. Autor setek znanych w kraju

na szkic witraża ,,Śluby Jana Kazi-

Konstanty i Helena", Albert hr. Cetner

hobycza (woj. lwowskie), jako syn

Plamistym prof. dr. R. Weigla we

i za granicą kompozycji religijnych i

mierza", dopuszczając do konkursu

­ ,,Matka Boska Podkamieniecka".

Pawla i Antoniny z Jaźwieckich. Mial

Lwowie, pelniąc również funkcję za-

witraży z powierzonego mu zadania

tylko lwowskich artystów i stawiając

Adam hr. Goluchowski postanowil

sześcioro rodzeństwa: cztery siostry

stępcy profesora. Równocześnie byl

wywiązal się znakomicie. Ciemny ko-

warunek, że witraż ,,wykonany być

sfinansować sporządzenie witraża

oraz dwóch braci, którzy zmarli za-

starszym asystentem w Instytucie

lor tla i jaskrawo zlocisty kolor gotyc-

ma w stylu gotyckim w charakte-

,,Święta Rodzina". Zofia hr. Dziedu-

raz po urodzeniu. Jego ojciec, osie-

Medycznym we Lwowie.

kiej architektury podkreślają podnio-

rze z końca XIV w. i dostosowany

szycka wybrala ważny dla lwowskiej

rocony w dzieciństwie, byl wychowy-

W r. 1933 zawarl związek mal-

slość momentu konsekracji jednego

do robót w rzeczonym kościele

archidiecezji temat historyczny ,,Kon-

wany przez Ignacego Lukasiewicza,

żeński ze Stanislawą Mastaj, która

z najwybitniejszych arcybiskupów

już wykonanych". Takie warunki

sekracja Grzegorza z Sanoka na

pioniera polskiego przemyslu naf-

pracowala w Izbie Skarbowej we

lwowskich. W centrum kompozycji

wzbudzily oburzenie części spo-

arcybiskupa lwowskiego". Wybitny

towego, który wyslal go do Ameryki

Lwowie. W 1937 r. urodzila się cór-

widnieje postać kardynala Zbigniewa

leczeństwa i artystów, wyrazem

humanista, historyk, kronikarz i poeta

do szkól naftowych. Po powrocie do

ka Irena (obecnie lekarz medycyny),

Oleśnickiego nakladającego w obec-

czego byl artykul Józefa Mehoffera

Grzegorz z Sanoka byl arcybisku-

kraju pracowal w kopalni ropy nafto-

a w roku 1942 ­ syn Jerzy (obecnie

ności dwóch biskupów ręce na glowę

w krakowskim czasopiśmie ,,Czas".

pem lwowskim w latach 1451-1479 i

wej w Boryslawiu. Matka w 1940 r.

profesor na Uniwersytecie Rolniczym

Grzegorza. Napis podaje, że to wy-

Konkurs wygral uczeń Jana Matej-

pozostawil po sobie znaczący ślad w

zostala wywieziona do Kazachstanu

im. Hugona Kollątaja w Krakowie).

darzenie mialo miejsce ,,Anno Domini

ki, znany artysta Edward Lepszy.

religijnym i kulturalnym życiu piętna-

i zmarla na tyfus plamisty w Uzbe-

W maju 1944 r. w związku z

1451". Dolną część witraża zajmują

W szkle witraż wykonano w 1897

stowiecznego Lwowa.

kistanie. Z rodzinnego domu wyniósl

dzialaniami wojennymi Jan Starzyk

szybki z herbami, napis ,,Sumptibus

roku w zakladzie Franca Mayera

Karton do witraża ,,Święci Kon-

Jan umilowanie pracy, prawdy i spra-

zostal zmuszony do opuszcze-

Sophie Dzieduszycka" i dwie posta-

w Monachium. Przypuszczenie to

stanty i Helena" wykonal Julian Ma-

wiedliwości oraz glębokie poczucie

nia Lwowa i przeniósl się razem z

cie klęczących modlących się anio-

potwierdzily badania faktury szkla

karewicz. Artysta podzielil okno ramą

patriotyzmu. Jego pradziadek, Fran-

rodziną do powiatu jasielskiego,

lów z zielonymi skrzydlami.

i sposobu naniesienia podmalowań

na dwie części. W górnej części

ciszek Starzyk, bral udzial w powsta-

gdzie przebywal do końca II wojny

Na początku 1895 roku prace

przeprowadzone w 2008 roku przez

umieścil na niebieskim tle bialego go-

niu styczniowym i z tego powodu byl

światowej, pracując jako kierownik

nad witrażami dobiegaly końca, po-

Eweliną i Roberta Kędzielewskich

ląbka otoczonego zlocistymi promie-

represjonowany, a w czasie ostatniej

Laboratorium w Szpitalu Miejskim w

zostawala tylko nierozwiązana kwe-

podczas konserwacji tego witraża.

niami, jako symbol Ducha Świętego.

wojny kilku czlonków najbliższej ro-

Krośnie.

stia wykonania dwóch witraży. Rada

(cdn.)

Dolne szybki tworzą architektoniczną

dziny zostalo zamordowanych w Ka-

1 lipca 1945 zostal kierownikiem

gotycką kompozycję. Na luku między

gotyckimi wieżyczkami z kwiatonami,

tyniu, Starobielsku lub wywiezionych

Instytutu Badawczego nad Tyfusem

Pogoń" Lwów zaprasza dzieci

artysta przedstawil postać Chrystu-

do Kazachstanu.

Plamistym prof. R. Weigla w Krako-

sa jedną ręką blogoslawiącego, a w

Jan Starzyk ukończyl szkolę

wie. Funkcję tę pelnil do 1946 r. W

z rocznika 2008-2009

drugiej trzymającego otwartą księgę

powszechną i gimnazjum humani-

dniu 13 lipca 1945 uzyskal stopień

z literami alfa i omega. Od księgi

styczne w Boryslawiu, uzyskując w

naukowy doktora filozofii na Wy-

na dól splywa ognisty pęk promieni,

r. 1926 świadectwo dojrzalości. W

dziale Biologii Uniwersytetu Jagiel-

który jakby oświetla ,,znak wyobraża-

tym samym roku rozpocząl studia na

lońskiego w Krakowie na podsta-

jący imię Zbawiciela w starochrześci-

Wydziale Matematyczno-Przyrodni-

wie obrony rozprawy doktorskiej o

jańskim języku katakumbowym" na

czym Uniwersytetu Jana Kazimierza

wlaściwości Rickettsia prowazekii,

wysoko podniesionej chorągwi, któ-

we Lwowie, gdzie uzyskal w 1930 r.

którą wykonal jeszcze przed wy-

rą trzyma nad sobą św. Konstanty.

dyplom magistra filozofii w zakresie

buchem wojny. Następnie zostaje

Naprzeciw, po lewej stronie witraża,

zoologii wraz z anatomią porównaw-

mianowany na stanowisko adiunkta

widnieje postać matki św. Konstan-

Szanowni Rodzice!

czą, na podstawie pracy dyplomowej

w Zakladzie Bakteriologii Ogólnej na

tego ­ cesarzowej św. Heleny, którą

pt. Badania nad transplantacją skó-

Wydziale Lekarskim UJ, gdzie pra-

przedstawiono w otoczeniu zastępu

Zarząd Lwowskiego Klubu Sportowego ,,Pogoń"

ry u plazów. W czasach szkolnych

cowal do 31 sierpnia 1948. Później

aniolów w momencie odnalezienia

oglasza nabór chlopców i dziewczyn

i studenckich aktywnie uczestniczyl

pelni funkcje asystenta i następnie

Krzyża Świętego. Święta Helena

z rocznika 2008-2009 do szkólki pilki nożnej.

w ruchu skautowskim i harcerskim w

adiunkta w Zakladzie Bakteriologii

pochyliwszy glowę ku dolowi patrzy

Boryslawiu i we Lwowie.

Szczególowej UJ.

na klęczącego św. Jana Chrzcicie-

Swoją formację naukową za-

W 1955 r. uzyskal tytul naukowy

la trzymającego odnaleziony Krzyż

zgloszenia zawodników

wdzięcza  Uniwersytetowi  Jana

docenta nadany mu przez Centralną

Święty. Purpurowy plaszcz św. Kon-

oraz szczególowe informacje

Kazimierza we Lwowie. W r. 1928,

Komisję Kwalifikacyjną dla Pracow-

stantego, fioletowy chiton i zlota pe-

pod telefonem: +38 093 610 23 19.

jeszcze jako student, rozpocząl pra-

ników Nauki na podstawie przyjętej

leryna św. Heleny odgrywają ważną

cę w Zakladzie Biologii Ogólnej na

do druku rozprawy habilitacyjnej oraz

rolę kolorystyczną w calej kompozy-