19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18­30 marca 2016 nr 5 (249)

Lwów po polsku ­ tom trzeci, lecz nie ostatni

mu w życiu coś, czego próżno szu-

kracji. Nie porzuciwszy niepodle-

kać w rymach jakie ,,wieszcz dzieli z

glościowych przekonań dla wielu

Doczekaliśmy już trzeciego tomu ,,Lwów po polsku", autorkami którego są dwie mlode, ale już

damą".

pozostawal strażnikiem polskości.

zawzięte badaczki przeszlości naszego miasta. Są to Ksenia Borodin i Iwanna Honak, Ukrainki

Jego poglądy dla spierających się elit

mogly być dyskusyjne, ale ,,naród" ­

Lekarz dla duszy

zafascynowane starym przedwojennym Lwowem i jego zabytkami. Dla obydwu krajoznawstwo

Dwa lata, które spędzil po wyj-

czyli przede wszystkim patriotyczne

i historia są tylko pasją, na co dzień zajmują się pracą naukową, wykladają na lwowskich uczel-

ściu z celi we Lwowie byly dla Pola,

mieszczaństwo i zaścianek ­ uważal

niach wyższych, obie mają tytul doktorski.

o ironio, okresem intensywnego

go za wieszcza swojej pamięci.

dojrzewania. Pracowal dla Ossoli-

Przelom w życiu Pola nastąpil w

JURIJ SMIRNOW

neum, wykladal, podróżowal, pisal

1846 roku. Zimą nie tylko byl świad-

tekst i zdjęcie

i wydawal, stając się szanowanym

kiem okrucieństw chlopskiej rewolty,

geografem. W czasie Wiosny Ludów

ale też sam ich doświadczyl. Potur-

Dwa pierwsze tomy nie są już do-

należal jeszcze do sztabu lwowskiej

bowany, raniony kosą, ograbiony z

stępne nie tylko w Polsce, ale też w

Gwardii Narodowej, ale gdy nadzieje

rękopisów, które spalono rabując,

księgarniach lwowskich. Wielbiciele

1848 roku ostygly, nie wracal już do

zostal oskarżony przez buntowników

tematyki lwowskiej polują na te książ-

polityki. Odtąd zaprzątala go niemal

o udzial w wyimaginowanym spisku.

ki i z niecierpliwością oczekiwali wy-

wylącznie praca naukowa i podróże.

Rozwialy się jego niegdysiejsze zlu-

dania tomu trzeciego, czekają tez na

Jak zwykle, wiele czasu spędzal

dzenia o uzdrawiającej sile ludu.

następne, bo autorki oglosily, że tych

poza domem, teraz jednak pisywal

tomów będzie siedem. Jak napisal

często i z niespotykaną dawniej

w swojej recenzji dr Andrij Kozyćkyj,

czulością. ,,Moja najdroższa Kor-

znany historyk lwowski, ,,Lwowowi są

nelciu ­ czytamy w jednym z listów

już poświęcone ponad dwa i pól tysią-

­ potrzeba, żebyś mi choć na parę

ca przewodników, ale nic podobnego

dni przybyla, bo potrzebuję lekarza

(jak książki z serii ,,Lwów po polsku")

dla duszy, pociechy dla serca...".

dotychczas nie pojawilo się w dru-

Ale ,,lekarza duszy" wkrótce zabra-

ku". Pomysl autorek jest zupelnie

klo, Kornelia Polowa umarla w 1855

oryginalny, a poszukiwanie śladów

roku mając zaledwie 44 lata. Pol byl

polskości naszego miasta jest spra-

wstrząśnięty, wydawal się, jak stwier-

wą bardzo skomplikowaną, pelną

dzil jeden z przyjaciól, ,,nieuleczalnie

przygód, odkryć i poznawania nieraz

zbolaly". W apostroficznych ,,Tre-

niesamowitych losów ludzkich. Autor-

nach", pierwszym i jedynym wierszu

ki postanowily uwiecznić na stronach

Ksenia Borodin (od lewej) i Iwanna Honak

poświęconym Kornelii, nazwal ją

swych książek nie tylko zachowane

opiekuńczym duchem ,,natchnienia i

na murach i ulicach lwowskich sta-

wują w plytkach ceramicznych i odbi-

la, Henryka Ebera, Leona i Edmun-

lutni", leczącym świat samym swoim

re napisy, reklamy, tablice i szyldy

jają się w marmurze. To podpisy zna-

da Zieleniewskich i wielu innych.

istnieniem. I gorzko pytal:

firmowe, ale tez opisać życiorysy

nych i zapomnianych mistrzów ukla-

Autorki dowiedzialy się o każdym z

odpowiednich osób, historię powsta-

dają refreny do lwowskich motywów,

nich znacznie więcej, niż udalo się

Kto weźmie troskę tych domowych

nia, rozwoju, nieraz upadku różnych

które tworzyly harmonię i dbaly o roz-

umieścić na stronach książki. Bar-

leków?

lwowskich (i nie tylko) firm, spólek i

wój gospodarczy... Melodie miasta w

dzo często obok mężczyzn wystę-

Drobnego grosza i malych

przedsiębiorstw. Przecież żadne z

każdym okresie są niepowtarzalne,

pują ich malżonki, dzielne kobiety,

kluczyków?

nich nie przeżylo II wojny światowej,

różnorodne w wizerunkach, zastygle

które potrafily prowadzić interes nie

Kornelia Olszewska

Kto się to nami tak czule zatroska?

a ich wlaściciele często zakończyli

w metalu. Spuścizna lwowskich mi-

gorzej od swoich mężów.

Przy kim się tacy uczujem

Trafil na wiele miesięcy do wię-

życie tragicznie.

strzów polskiego, ukraińskiego, ży-

Krzysztof Wojciechowski z Lu-

bezpieczni?

zienia. Znosil je bardzo źle, ale prze-

Tom trzeci ,,Lwowa po polsku"

dowskiego, czeskiego, węgierskiego,

blina wykonal tlumaczenie książki

Komuż to będziem tak wdzięczni

wrotność losu sprawila, że zbliżyl się

jest poświęcony reklamom firmo-

na język polski. Lecz niestety, są w

i grzeczni?

z Kornelią, która okazala się dzielną

wym, które autorki nazwaly ,,znakiem

nim blędy gramatyczne i ukrainizmy.

żoną więźnia politycznego. Dbala o

jakości" przemyslu lwowskiego. Naj-

Dziwi na przyklad wielokrotnie uży-

niego w celi, bywając regularnie na

Minęlo wiele miesięcy nim wrócil

większą uwagę skupiono na firmach

wany wyraz Pierwsza (Druga) Wojna

widzeniach. Dbala poza celą, zabie-

do dawnych zajęć. Choć ,,dopiero

budowlanych i branżach z nimi ściśle

Switowa (a nie światowa). Są też nie-

gając o uwolnienie męża i pielęgnu-

co dojrzal", teraz, skończywszy lat

związanych. Dlatego książkę podzie-

ścislości w nazwach i datach. Slyn-

jąc jego publiczny wizerunek. Można

pięćdziesiąt, począl starzeć się gwal-

lono na dwa duże rozdzialy ­ ,,Ka-

ne dzielo architekta Alfreda Zacha-

by sądzić, że oto w życiu ziścilo się

townie, chętnie przyjmując pozę no-

lejdoskop budowlany, albo materialy

riewicza przy dawnej Akademickiej

przekonanie, które wyrazil ongiś w

bliwego starca. Pisywal sporo, jak za-

zdobnicze" i ,,Kolorowe wrażenia.

17­19 określono jako dawną Izbę

wierszu:

wsze unikając glębszych lirycznych

Metalowe historie". Wśród kilkaset

Gospodarczą, wtenczas, gdy jest to

wyznań, z jednym wyjątkiem. Napisal

nazwisk i firm są imiona znane i

dawna Izba Handlowo-Przemyslowa.

Damy i wieszcze ­ dawne to

dlugi, wspomnieniowy poemat pod

zupelnie zapomniane, ale nie mniej

Nazwisko malarza Jana Henryka Ro-

przymierze,

tytulem ,,Przebolalo". Ożylo w nim

cenne i potrzebne dla prawdziwej

sena podawane jest w wersji J. Ro-

Bo go przed wieki świat zawarl za

lato w Podliskach, a wraz z tamtym

historii Lwowa.

zen, co jest nie tylko nieprawidlowo,

mlodu;

slońcem powrócilo uczucie do Euge-

Autorki prawdziwie są zafascy-

ale też myli go ze znanym batalistą

Damy i wieszcze, w uroku i wierze,

nii, jako jedyna wielka milość w życiu

nowane nie tylko konkretnym odnale-

Janem Rosenem. Ludwik i Gustaw

Plotą przepaskę dokola narodu.

Wincentego Pola. Jeśli wierzyć tym

zionym napisem czy designem zapo-

wloskiego, austriackiego pochodze-

Kadenowie zalożyli swoją firmę nie w

rymom, dla romantyzującego starca

mnianej firmy, ale przede wszystkim

nia unikalnie wspólbrzmi z minionymi

latach 80. XX wieku ­ jak u autorek,

liczyla się tylko...

Teraz szlo jednak o coś więcej.

historią ludzi, którzy tę firmę tworzyli.

stuleciami i ze wspólczesnością" ­

ale w wieku XIX.

Więzienne spotkania stworzyly spo-

Razem to sklada się na calą warstwę

czytamy w książce.

Wartości omawianego dziela i

Ta ostatnia chwila zlota

sobność do dlugich rozmów z Korne-

przedsiębiorców, którzy zbudowali,

Autorki odszukaly napisy ponad

ogromu pracy badawczej autorek

W owej nocy, w owym dworze...

lią, których Pol bynajmniej nie szukal

stworzyli Lwów XIX ­ początku XX w.

35 lwowskich firm, wyroby których

blędy wcale nie zmniejszają. Książkę

A na resztę dni żywota

od czasów, gdy wieczorami zasiadali

Na stronach książki spotykamy na-

zachowal dla nas nieublagalny czas.

wydano starannie. Wszystkie strony

Spuść zaslonę Wielki Boże!

obok siebie ­ a i to w większym gronie

zwiska Polaków, Żydów, Ukraińców,

Do tego dodać należy jeszcze ponad

są bogato ilustrowane. Znaczna

­ na ganku w Mostkach. Jakkolwiek

Czechów, Austriaków, Niemców.

dziesięć wytwórców spoza Lwowa.

liczba unikalnych zdjęć wykonanych

gorzko to zabrzmi, wlaśnie wtedy,

Któż dziś odgadnie, czy przema-

Przed nami powstaje niezwykla, ale

Język polski nie byl jedyną mową

przez autorki dodaje wydaniu wy-

w lwowskim więzieniu, poznal bliżej

wiają w tych slowach ,,czucie i wiara",

już na zawsze utracona, zniszczo-

metalowych znaków firmowych: we

miaru historycznego i wprowadza w

swoją żonę. Dobiegl czterdziestki, a

czy też niezlomny werterysta czci w

na wielonarodowa, wielokulturowa,

Lwowie są dekle, latarnie czy żaluzje

atmosferę przedwojennego Lwowa.

na wolności wciąż, paradoksalnie, nie

ten sposób romantyczną figurę, z

wieloobrządkowa przestrzeń miej-

produkcji wiedeńskiej z napisami po

Prezentacja tej bardzo interesującej

potrafil się uwolnić z mlodzieńczego

której jego wyobraźnia nie umie, lub

ska, wraz z jej mieszkańcami, bu-

niemiecku, które uzupelniają histo-

książki odbyla się w Centrum Historii

egotyzmu, który rozbudzily w nim

nie chce wyzwalać się wtedy, gdy

dynkami, świątyniami... Dla autorek

rię nowymi stronami i kontekstami.

Miejskiej i we lwowskiej księgarni ,,Є".

romantyczne stereotypy. Upokorzony

przyszlość to już tylko stygnąca doj-

książki jednakowo ciekawymi i godny-

Przedstawiono w książce prawdziwy

Seria książek Ksenii Borodin i Iwan-

więzieniem poczul, że Kornelia daje

rzalość.

mi uwagi są polski architekt, ukraiński

,,alfabet lwowski" branży budowlanej,

ny Honak powstaje dzięki wsparciu

rzemieślnik, żydowski przedsiębiorca.

,,skorowidz lwowskich przedsiębior-

Konsulatu Generalnego RP we Lwo-

Autorki z jednakowym zachwytem pi-

ców i firm". Obok Jana Lewińskiego,

wie i polskiego biura turystycznego

Poszukujemy świadków

szą o budowie gmachów Politechniki

Juliana Zachariewicza, Jana Da-

,,Quand". Autorki wyrazily szczere

Lwowskiej, o wspanialych witrażach

scheka, nazwiska Abrahama Hirscha

podziękowania dla wszystkich, kto

Poszukujemy świadków, którzy latach 1935-1939 znali wlaścicieli Dru-

zakladu S. G. Żeleńskiego i o firmie

Bratteli, Józefa De Ceuta, Giovanie-

sprzyjal ich pracy, swoim rodzinom

karni KS Jakubowski, pracowali w tej drukarni przy ul. Piekarskiej 11 we

Henryka Bogdanowicza, która produ-

go Zulianiego, Bernarda Królika, Lej-

i kolegom, pracownikom Konsulatu

Lwowie albo mieszkali pod tym adresem. Jeśli jesteś dzieckiem, bądź wnu-

kowala klozety. ,,Lwów jest miastem,

ba Fortera, Józefa Staubera, Leona

Generalnego RP i osobiście konsu-

kiem takich osób i z opowiadań rodzinnych masz informacje, dokumenty

w którym do dziś dźwięczą niedopo-

(Lejba) Appela, Gustawa Pomme-

lowi Marianowi Orlikowskiemu, który

dotyczące dzialalności Adama i Zygmunta Jakubowskich we Lwowie, skon-

wiedziane slowa i niedośpiewane me-

ra, Józefa Góreckiego, Antoniego

od pierwszego tomu wydawanej se-

taktuj się z nami.

lodie minionych wieków. One brzęczą

Pączka, braci Maurycego, Jakuba

rii pomaga radą i życzliwym wspar-

Kontakt: Bernadeta Niedzielska

e-mail: bniedzielska@vp.pl; tel.: 48 798372906

w metalu, dźwięczą w szkle, podśpie-

i Ignacego Mundów, Adolfa Kampe-

ciem.