22

Okruchy historii

18­30 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Potworne tragedie na morzu

tItANIC, WILHELM gUStLOFF, StEUBEN, gOYA

Nigdy nie bylo tak dużo ofiar, jak na statkach ,,Wilhelm Gustloff", ,,Steuben" i ,,Goya". To one, nie

,,Titanic", są absolutnymi, światowymi rekordzistami.

Ludzie szturmowali wejścia. Tlumy

SZYMON KAZIMIERSKI

pchaly się na zabój, na silę, przez

Czy statek jest statkiem malym,

wierzch...

czy może dużym, zorientujemy się

Wreszcie statek wykonal pró-

nawet na niego nie patrząc, pod wa-

bę odbicia od nabrzeża, ale daleko

runkiem, że znamy jego BRT, czyli

odejść nie mógl. Przeciążony ponad

Brutto Register Tonnage. BRT jest

wszelkie wyobrażenia ,,Gustloff" oparl

określeniem angielskim, przyjętym

się o dno basenu portowego i musia-

na calym świecie do oznaczania

no poslać po poglębiarkę, aby umoż-

pojemności statków. Jednostką ob-

liwić mu plywanie. Ta przerwa spowo-

liczeniową BRT jest Tona Rejestro-

dowala następny szturm uchodźców.

wa, która odpowiada polskiemu 2,83

Podplywano do statku lodziami,

metra sześciennego. BRT, oblicza-

kutrami, statkami wycieczkowymi.

ne w tonach, jest dla Polaka bardzo

Wzięto wtedy jeszcze okolo 2000 lu-

mylące. W naszej świadomości tona

dzi. Już nigdzie nie rejestrowanych,

oznacza przecież jednostkę wagi,

dla których już nie bylo miejsca pod

nie objętości. Jednak my będziemy

pokladem i rozmieszczano ich na

pamiętali, że BRT oznacza obję-

oszklonych pokladach spacerowych.

tość, lub inaczej, pojemność. Jak by

Tlum ludzi kompletnie zatkal statek.

nie bylo, określenie statku w BRT

Nawet w pustym basenie kąpielo-

Statek ,,Wilhelm Gustloff"

bardzo dobrze charakteryzuje jego

wym, 3 metry poniżej linii wodnej,

wielkość. Oznacza bowiem jego po-

rozmieszczono dziewczyny z po-

ratunkowych przeznaczonych dla

wielokroć bardziej okropnego, niż tra-

ników III Rzeszy. ,,Gustloff" byl stat-

jemność nie tylko w kadlubie, ale i w

mocniczej slużby marynarki.

jaśniepaństwa.

gedia ,,Titanica" i nikt nad tym, poza

kiem wycieczkowym. Po wybuchu

nadbudówkach. BRT zawsze ozna-

Tymczasem na zewnątrz nastą-

Mówi się (Anglicy za Boga nie

rodzinami zabitych, nie zaplakal.

wojny przerobiony zostal na statek

cza się bardzo szczególowo, ale dla

pila komplikacja. ,,Hansa", mająca iść

chcą się do tego przyznać), że na naj-

Jeżeli pouklada się nieboszczy-

szpitalny, a następnie na statek-bazę

ludzi związanych z morzem wystar-

z ,,Gustloffem", zameldowala awarię

niższej belce konstrukcyjnej statku,

ków jednego obok drugiego, to na

okrętów podwodnych. Przez cztery

czające jest określenie tylko tysię-

steru. Zaczęla kręcić się w kólko. Mu-

tak zwanej stępce, budowniczowie

każdego z nich trzeba będzie za-

lata stal u nabrzeża w Gdyni. Mial

cy ton rejestrowych danego statku.

siala zostać. Ludzie zaokrętowani na

statku umieścili bluźnierczy napis:

rezerwować jakieś siedemdziesiąt

wylączone instalacje, zasilany byl

Już tylko po tej informacji ,,widzi" się

,,Hansie" plakali z rozpaczy, patrząc

,,Nikt, nawet sam Jezus Chrystus, nie

centymetrów szerokości. Na dwóch

kablem z lądu, zapasy paliwa mial

statek, a następujące po tysiącach

na odplywającego ,,Gustloffa". Za

zatopi tego statku".

nieboszczyków trzeba będzie metra

wypompowane. Byl stojącymi na wo-

setki, dziesiątki i jednostki ton nie są

parę dni to oni bezpiecznie doplyną

Napis mial jakoby dawać tylko

czterdzieści. A 1 500 nieboszczyków

dzie koszarami, dla maskowania po-

już takie istotne.

do Kilonii.

świadectwo pewności siebie bu-

tak ulożonych? ­ 1 500 nieboszczy-

mazany jakimiś okropnymi farbami.

Największy przedwojenny polski

,,Gustloff" ruszyl w samotny

downiczych co do absolutnej nieza-

ków da jeden kilometr i 50 metrów.

21 stycznia 1945 roku, niemiec-

statek pasażerski ,,Pilsudski" mial

rejs. Kolo Helu doszly do niego dwa

tapialności statku i możliwe, że taka

Przejście spacerkiem wzdluż takiego

ki admiral Dönitz wydal rozkaz do

14 294 BRT. Lokujący się tuż za

okręty oslony: torpedowiec ,,Löwe" i

wlaśnie byla intencja powstania owej

szeregu zajmie nam jakieś 20 minut.

rozpoczęcia akcji ,,Hannibal", czyli

nim ,,Batory" 14 287 BRT. Mialy więc

polawiacz torped ,,TF-19". Nie byly

inskrypcji. Dla wielu jednak tego typu

Piszę to, bo chcę byście Państwo

wywiezienia morzem zamkniętych w

niewielką różnicę w pojemności, ale

to duże okręty, ale innych już wtedy

napis jest bezczelnym wypięciem

mogli zrozumieć co to tak napraw-

rosyjskim okrążeniu wokól Gdańska

praktycznie nie byla ona widoczna

nie bylo. Do ,,Gustloffa" w okolicach

tylka w stronę Pana Boga. I chyba

dę znaczy ­ póltora tysiąca trupów.

i Królewca rannych, żolnierzy nie

i oba statki uchodzily za bliźniacze.

Helu podchodzi też parowiec ,,Re-

tam u góry tak wlaśnie napis ode-

A trzy i pól tysiąca? A sześć tysięcy?

pelniących slużby liniowej i ludności

Oba nazywane byly ­ czternastoty-

val". Wiezie uchodźców z Pilawy.

brano, bo ,,absolutnie niezatapialny

A jedenaście tysięcy? Byloby to więc

cywilnej, którzy mieli być odtranspor-

sięcznikami, bo ten pomiar decydo-

Ludzie nie mieszczą się wewnątrz

,,Titanic" plywal w swoim życiu tylko

towani do Szczecina, Świnoujścia

Podczas katastrofy

wal o ich wielkości. Jeśli ktoś z Pań-

niewielkiego statku. Stoją na pokla-

przez cztery dni! Czwartego dnia

i Kilonii. Do przewiezienia okolo

,,Titanica" stalo-

stwa pamięta naszego ,,Batorego",

dzie zalewanym wodą. Temperatura

rejsu, okolo pólnocy, z szybkością

dwóch milionów uciekinierów prze-

który plywal jeszcze dobrych parę lat

-20, więc niektórzy już zamarznięci

11,5 metra na sekundę owo morskie

znaczono wiele statków w tym naj-

wymi kratami za-

po wojnie, od razu powinien sobie wy-

i pokryci lodem. ,,Gustloff" zabiera

cudo przywalilo w górę lodową, wy-

większe: ,,Wilhelm Gustloff", ,,Hansa"

mknięto pasażerów

obrazić angielskiego ,,Titanica", który

tych, którzy jeszcze żyją. Ma dla

bijając sobie w burcie dziurę, przez

23 130 BRT, ,,Hamburg" 22 117 BRT

klasy trzeciej w ich

mial 46 329 BRT! Byl więc ,,Titanic"

nich już tylko miejsca na schodach.

którą wdarla się woda. Po latach,

i ,,Deutschland" 21 046 BRT.

3,3 razy większym statkiem niż naj-

Podobno podjęto wtedy dodatko-

podczas badania wraku ,,Titanica" na

Stojący od lat na cumach ,,Gu-

pomieszczeniach,

większe statki polskie.

we 600 osób. Po niedlugim czasie

dnie oceanu, znaleziono ową dziurę.

stloff" nie nadawal się do podróży.

świadomie skazu-

,,TF-19" zameldowal, że nie może

Wcale nie taką dużą, jak początkowo

Byly straszne problemy ze skomple-

jąc ich na śmierć

kontynuować podróży. Wzburzone

myślano.

towaniem zalogi rozpuszczonej od

,,Titanic"

,,Titanic" zostal zwodowany 31

morze grozilo przewróceniem tego

,,Titanic" tonąl bardzo dlugo. Da-

lat po rozmaitych slużbach. Trzeba

przez utopienie.

maja 1911 roku. Jeszcze prawie

maleńkiego okrętu. Na morzu zostal

wal czas na opuszczenie statku dla

bylo nasmarować prawie zardzewia-

rok trwaly prace wykończeniowe.

tylko ,,Gustloff" i ,,Löwe". Poglębiarka

odpowiednio: dwa kilometry 450

wszystkich znajdujących się na jego

lą maszynę i uszczelnić uklady pali-

,,Titanic", czyli po polsku tytan, mial

pracująca tuż kolo statku musiala

metrów, co by potrzebowalo 45 mi-

pokladach, tyle, że jak się okazalo,

wowe, przerdzewiale i dziurawe. Po-

oszalamiać wielkością i silą. I co tu

uszkodzić śrubę napędową, bo jej

nut spaceru, następnie mielibyśmy

na statku nie bylo odpowiedniej ilości

twornym wysilkiem ,,Gustloff" zostal

dużo mówić ­ oszalamial! Nawet

wal slabo ciągnąl, dygotal i strasznie

cztery kilometry 200 metrów, a więc

lodzi ratunkowych. Zostawiono je w

doprowadzony do stanu plywalności.

dzisiaj robilby wrażenie czterdziesto-

halasowal. Zmniejszono prędkość,

spacer wydlużylby się do godziny i

Anglii, by nie psuly widoku przestron-

Pośpiesznie ściągano z różnych

sześciotysięcznik. Moc 46 000 koni

ale halas śruby nadal wręcz zapra-

dwudziestu minut oraz siedem ki-

nych pokladów. Te lodzie, które na

stron jakieś lodzie i tratwy ratunko-

mechanicznych. Trzy śruby napędo-

szal okręty podwodne do ataku na

lometrów 700 metrów, czyli spacer

statku byly, musialy przede wszyst-

we. Nie można bylo zrezygnować

we. Dlugość 269 metrów. Wysokość

statek. Nie to jednak okazalo się

trwalby dwie godziny i czterdzieści

kim wystarczyć dla pasażerów pierw-

z tak wielkiego statku. Rosjanie już

53 metry (okolo siedemnastu pięter!).

najgorsze. Najgorszym bylo, że ,,Gu-

pięć minut. Trzeba pokonać prawie

szej klasy. Bogaczy i milionerów. Po

się dobierali do Gdańska i Gdyni, a

Wnętrza wspanialego liniowca przy-

stloff" w tym rejsie mial aż trzech ka-

osiem kilometrów, żeby przejść

katastrofie okazalo się, że lodzie

okropności, jakie popelniali na Niem-

pominaly wnętrza palaców sultanów

pitanów. Naprawdę!

obok rozlożonych obok siebie ofiar

spuszczano na wodę bynajmniej nie

cach powodowaly nieustającą pa-

i milionerów razem wzięte.

To tylko nam się wydaje, że w

zabitych na jednym tylko niemiec-

zapelnione w calości. Mialy jeszcze

nikę wśród setek tysięcy mieszkań-

Tak wspaniale bylo jednak tylko

Niemczech panowal taki wspanialy

kim statku pasażerskim o nazwie

okolo trzystu wolnych miejsc! Dodat-

ców Wybrzeża i uchodźców z Prus

w pierwszej klasie. Klasa druga byla

lad, porządek i dzialanie przemyśla-

,,Wilhelm Gustloff".

kowo odebrano więc życie jeszcze

Wschodnich.

już dużo skromniejsza, a najliczniej-

ne w najdrobniejszym szczególe. W

trzystu ludziom. Jaśniepaństwo nie

Zaczęto wpuszczać na poklad

sza klasa trzecia, calkiem już skrom-

rzeczywistości bylo calkiem inaczej,

moglo się tloczyć razem z holotą!

najpierw ewakuowanych niemiec-

Statek ,,Wilhelm Gustloff"

niutka. Podczas katastrofy (nikt nie

o czym najlepiej świadczy fakt, że

Statek ten o pojemności 25 484

W katastrofie zginęlo 1 500 osób.

kich marynarzy, a później cywilnych

chce do dzisiaj o tym mówić) stalo-

nawet niemiecki Wehrmacht nie mial

BRT, a więc 1,8 razy większy od na-

Katastrofę ,,Titanica" określano jako

uchodźców. I wtedy zacząl się cyrk!

wymi kratami zamknięto pasażerów

jednego dowództwa, a poszczegól-

szego ,,Batorego", zostal zbudowany

największą w historii świata. Powsta-

Ludzie, ogarnięci szalem strachu

klasy trzeciej w ich pomieszcze-

ne rodzaje wojsk, czyli wojska lądo-

dla organizacji Kraft durch Freude

waly o tym filmy, książki i opery. Nad

pchali się na statek. Zaloga i do-

niach, calkiem świadomie skazując

we, lotnictwo i marynarka wojenna

(sila poprzez przyjemność), organi-

tak wielką tragedią plakal caly świat,

wództwo ,,Gustloffa" panowalo nad

ich tym samym na śmierć przez uto-

rządzilo się samodzielnie i wszelkie

zacji zajmującej się wypoczynkiem,

bo czy może być coś większego od

przyjmowaniem pasażerów do cza-

pienie. Dlaczego tak zrobiono? By

akcje wspólne wymagaly uprzednich

organizacją urlopów i sanatoriami dla

tej tragedii? Odpowiem Państwu,

su, gdy przyjęto ich 10 500. Później

nie zajmowali miejsca w szalupach

uzgodnień.

pracowników umyslowych i robot-

że nie tylko może być, ale bylo coś

pomieszaly się wszelkie rachuby.