23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 18­30 marca 2016 nr 5 (249)

Jak już pisalem, kapitanów bylo

wyrzucony z wojska. Jeszcze trochę

miast po tym przechyle eksplodowa-

dzieci. Na statku zakladano im kami-

,,General von Steuben"

trzech. Pierwszy to Harry Weller. Po-

plywa w marynarce cywilnej, ale pije

9 lutego 1945 z portu w Pilawie

ly kolejno dwa kotly. Tonący statek

zelki ratunkowe dla doroslych, tak dla

czątkowo, jeszcze za czasów przed-

tak okropnie, że zewsząd go wyrzu-

wyszedl statek szpitalny ,,General

stanąl dodatkowo w plomieniach. Po

nich duże, że wręcz okrywające cale

wojennych, jeden z oficerów na ,,Gu-

cają. Stacza się coraz niżej i coraz

von Steuben", nazywany skrótowo:

siedmiu minutach statku już nie bylo.

cialo. Teraz dzieci plywaly nogami do

stloffie". Teraz ktoś wyznaczyl go na

szybciej. Za kradzież dostaje wyrok

,,Steuben". Dwukominowy, piękny,

Zginęlo 3 600 ludzi. Uratowano tylko

góry. W wodzie ich glowy jako cięż-

stanowisko kapitana statku. Skądś

3 lat karnej kolonii pracy. Umiera w

czteropokladowy pasażer, zbudo-

300 osób. Trup statku leży 6 mil mor-

sze ustawialy się do dolu, obracając

pojawil się kapitan Petersen. Kapitan

nędzy i zapomnieniu w roku 1963.

cialo do góry nogami.

wany w roku w 1923 w szczecińskiej

skich na pólnoc od Ustki.

Zahn na pewno pojawil się z mary-

30 stycznia 1945 roku okręt S-13

Niedawno znaleziono spisy pa-

stoczni Vulcan. 14 660 BRT, a więc

Jeśli komu malo opowieści o

narki wojennej. Piszę tak niejasno,

pod dowództwem komandora Mari-

sażerów ,,Gustloffa". Wynika z nich,

prawie równo tyle samo, co nasz ,,Ba-

tragediach morskich, mam dla niego

bo sprawa tych trzech kapitanów na-

nesko podchodzi w pobliże niemiec-

opowieść o jeszcze jednym statku.

że na ,,Gustloffie" zostaly zabite, lub

tory". Na ,,Steubena" można patrzeć

prawdę do dziś nie jest wyjaśniona.

kiego brzegu Baltyku na wysokości

Nie byl statkiem pasażerskim i nie

utonęly 9 343 osoby, w tym 4 000

dwojako. Albo jak na transportowiec

Znając stosunki panujące w III Rze-

Leby. Jest noc, mróz i straszliwy wiatr.

mial, jak statki, o których mówiliśmy

dzieci. Wylowiono z wody 1 239

wojska, albo jak na statek szpitalny.

szy, doskonale rozumiem sytuację,

Tymczasem, na tych samych wodach

do tej pory, świetnej przedwojennej

osób. Są to liczby wzięte podob-

Byl on bowiem jednocześnie i tym,

choć szczególy są nadal niejasne.

pojawiają się plynące z Gdyni ,,Gu-

przeszlości. Pamiętal tylko wojnę, bo

no ze spisów pasażerów i zalogi,

i tamtym. Do Pilawy co prawda przy-

Proszę więc sobie wyobrazić statek

stloff" i ,,Löwe". Jako pierwszy plynie

zbudowano go w roku 1942 w Oslo,

przedstawione kuchni ,,Gustloffa" w

wiózl żolnierzy i zaopatrzenie woj-

uwiązany cumami do nabrzeża i sto-

torpedowiec ,,Löwe", oslaniając jed-

jako statek handlowy. Przerobiono

celu przygotowania dla nich odpo-

skowe, ale wracając zabral rannych

jący tak cztery lata. Tak stojący statek

nocześnie od strony pelnego morza

go wkrótce na statek transportowy

wiedniej ilości porcji pożywienia. Ale

i uchodźców cywilnych. Rannych

może podlegać: marynarce wojennej,

prawą burtę pasażera. Przekleństwo

dla wojska.

wiadomo, że od pewnego momentu

bylo 2 000, a cywilów grubo ponad

kapitanatowi portu, a choćby jeszcze

,,Wilhelma Gustloffa" kapitan Peter-

zaladunku nikt już nie spisywal na-

1 000 osób. Personel medyczny to

Gauleiterowi (odpowiednik polskiego

sen zglupial już chyba doszczętnie,

stępnych ludzi wchodzących na sta-

230 pielęgniarek i 30 lekarzy. Czy

Nazywal się ,,Goya"

wojewody w NSDAP), bo Gauleite-

bo każe wlączyć światla, więc statek

Nie byl wielki. Tylko 5 230 BRT.

tek. Nikt nie spisywal tych podejmo-

taki statek można nazwać statkiem

rowi, namiestnikowi Adolfa Hitlera,

idzie oświetlony, a przez to widoczny

16 kwietnia 1945 roku na redzie por-

wanych w ostatniej chwili w porcie i

transportującym wojsko? A niektó-

podlegalo na jego terenie wszystko.

z daleka. Prawie w tej samej sekun-

tu helskiego staly statki, do których

tych podjętych z ,,Revala". Ci z ,,Re-

rzy tak go wlaśnie nazywają. Trzeba

Naraz przychodzi rozkaz żeby ten

dzie, jak diabel z pudelka, pokazuje

podplywaly lodzie, barki, statki wy-

vala" na tak ogromnym statku jak

więc zamiast ,,ranni" napisać ,,żolnie-

statek uruchomić. Marynarka wysyla

się spod wody Marinesko na swoim

cieczkowe, podwożąc tlumy ludzi,

,,Gustloff" musieli siadać na scho-

rze" i wyjdzie nam od razu, że statek

swojego kapitana, komandora Za-

S-13. Marinesko patrzy i nie wierzy

cywilów, kobiety, dzieci, rannych.

dach. Nie bylo już dla nich innego

zabral z Pilawy 2 000 żolnierzy, czyli,

hna. Kapitanat starego kapitana Frie-

wlasnym oczom. Na morzu widać ja-

Szykowano konwój uchodźców z

miejsca. Wszystkie inne byly zajęte.

że te torpedy, które ,,Steuben" zarobil

dricha Petersena, a partia Harrego

kiś ogromny statek oświetlony jak na

Prus Wschodnich. Portem docelo-

Wellera. Takie sztuczki zdarzaly się

defiladę. Po jego prawej stronie idzie

wym mialo być Świnoujście. ,,Goya"

w Niemczech i traktowane byly jako

torpedowiec. Marinesko jest dość

zaladowal na siebie okolo 7 000

coś codziennego.

daleko od obu tych jednostek, ale

uchodźców. ,,Mercator" 4661 BRT

Tak naprawdę to nie wiem

postanawia za wszelką cenę dogonić

zaladowal 5000. Stary, ledwo dyszą-

skąd pojawil się choćby taki pajac,

wielkiego pasażera. By zwiększyć

cy parowiec ,,Kronenfels" 2834 BRT

jak Petersen. Zignorowal zalecenia

swoją szybkość musi plynąć wynu-

wziąl 2 500. Maly tankowiec ,,Ägier"

komandora Zahna, nie dopuścil do

rzony.

676 BRT mógl wziąć tylko kilkuset,

manewrowania zygzakami (sposób

Żeby go w takiej pozycji nie do-

ale i to się liczylo. Na ladujące się

na utrudnienie okrętom podwodnym

strzeżono z torpedowca, Marinesko

statki raz po raz wychodzily naloty

celowania przy wysylaniu torpedy),

postanawia gonić konwój, plynąc od

radzieckich samolotów. Wreszcie,

a w końcu, już zupelnie nie wiado-

strony brzegu, po lewej stronie pasa-

późnym wieczorem, kiedy doszly

mo dlaczego kazal na statku zapa-

żera. Ukryty za jego kadlubem będzie

dodane do ochrony dwa tralowce

lić światla. Ale po storpedowaniu

wtedy niewidoczny dla torpedowca.

Krigsmarine, konwój ruszyl.

,,Gustloffa", ten dureń jako pierwszy

Na ,,Gustloffie" komandor Wilhelm

Kolo Rozewia nie bylo już strasz-

zajmie miejsce w lodzi ratunkowej.

Zahn robi Petersenowi awanturę i sta-

nego Marineski. Tym razem czail się

Tablica upamiętniająca ofiary zatopienia statków ,,Wilhelm

Niektórzy przedstawiają Petersena

ry idiota wylącza nareszcie światla

tam komandor podporucznik Wladi-

Gustloff", ,,Steuben" i ,,Goya", wisi w kościele oo. redemp-

jako ,,doświadczonego kapitana".

okrętowe. Jest już jednak za późno.

mir Konowalow.

torystów przy ul. Portowej w Gdyni

Moje najniższe uszanowanie.

S-13, katując silniki, powoli zaczyna

O godzinie 23:52 okręt podwod-

Radziecki  okręt  podwodny,

zbliżać się do ,,Gustloffa". Po dwóch

ny Konowalowa oznaczony jako L-3,

Nawet korytarze. Nie uwzględnia się

w nocy 10 lutego o godzinie 12:50

oznaczony symbolami S-13 powstal

godzinach takiej jazdy S-13 docho-

odpala salwę czterech torped w kie-

w tych liczbach i tego, że spośród

należaly mu się jak najbardziej. Moż-

w stoczni rzecznej Krasnoje Sormowo

dzi na 700 metrów do ,,Gustloffa"

runku ,,Goyi". Dwie torpedy trafiają.

wylowionych, prawie natychmiast po

na się spytać ­ co na statku pelnym

w mieście Gorki. Wodowanie kadlu-

i odpala cztery torpedy. Trzy poszly,

Pierwsza zaraz za dziobem, druga

wylowieniu, zmarlo okolo 500 osób.

żolnierzy robilo 230 pielęgniarek i 30

ba odbylo się 25 kwietnia 1939, a już

a czwarta okazala się niewypalem

w maszynownię. Dziury wybite przez

Dlatego oblicza się, że prawdzi-

lekarzy? Nie wiadomo. Może bawili

gotowy okręt odeslano do Kronsztad-

i ugrzęzla w wyrzutni, skąd z naraże-

torpedy są tak wielkie, że ,,Goya" to-

wa liczba poleglych na ,,Gustloffie"

się w doktora?

tu 24 lipca 1941. 14 sierpnia 1941 na

niem życia usunie się ją dopiero po

nie w przeciągu zaledwie czterech

wynosi 11 000 ludzi. Na ,,Titanicu"

Faktem jest, że ,,Steuben" nie

okręcie podniesiono flagę i zaliczono

minut, nie dając swoim pasażerom

mial oznakowań wymaganych dla

Na ,,Gustloffie" zostaly zabite lub utonęly

go do Floty Baltyckiej. S-13 należal

szansy na ucieczkę. W kilka chwil gi-

statków szpitalnych, choć de facto

9 343 osoby, w tym 4 000 dzieci. Wylo-

do okrętów typu IX-bis, groźnej bro-

nie 6 800 ludzi. Wylowiono zaledwie

akurat w tym rejsie przewozil 2 000

ni o bardzo dalekim zasięgu. Zaloga

170 osób. Wrak ,,Goyi" znaleziono na

rannych. W czasie rejsu ,,Steube-

wiono z wody 1 239 osób. Nikt nie spisy-

skladala się z 45 marynarzy, którzy

pólnoc od Rozewia na glębokości 73

na" mial oslaniać stary, pamiętają-

wal podejmowanych w ostatniej chwili w

mieli do dyspozycji sześć wyrzutni

metrów.

cy I wojnę światową torpedowiec

porcie i podjętych z ,,Revala". Ci z ,,Re-

torped i armatę pokladową. W kwiet-

Bylo jeszcze wiele takich nie-

,,T-196". Droga, jaką należalo prze-

niu 1943 roku dowódcą S-13 zostal

bezpiecznych i tragicznych rejsów.

być, byla bardzo niebezpieczna,

vala" na tak ogromnym statku jak ,,Gu-

kapitan 3. ragi, czyli po polsku ­ ko-

Zatonęlo i zostalo zabitych jeszcze

dlatego plywalo się nocami, by

stloff" musieli siadać na schodach. Nie

mandor podporucznik, Aleksander

bardzo wielu ludzi. Nigdy jednak

zmniejszyć ryzyko spotkania się z

uwzględnia się w tych liczbach i tego, że

Iwanowicz Marinesko. Jak można o

ofiar nie bylo tak dużo, jak na stat-

radziecką marynarką i lotnictwem.

nim przeczytać, byl alkoholikiem, któ-

kach ,,Wilhelm Gustloff", ,,Steuben"

Na ,,Steubena", oprócz rannych żol-

spośród wylowionych, prawie natych-

ry nawet na tle nie wylewających za

i ,,Goya". To one, nie ,,Titanic", są

nierzy, zaokrętowano jeszcze ponad

miast po wylowieniu, zmarlo okolo 500

kolnierz oficerów radzieckich wyda-

absolutnymi, światowymi rekordzi-

1000 uciekinierów z Prus Wschod-

osób. Dlatego oblicza się, że prawdziwa

wal się jakimś pijackim kuriozum.

stami. ,,Titanic" z tym swoim póltora

nich. Nawet torpedowiec zabral ze

Od niedawna zaczęto tworzyć

tysiącem, to używając popularnego

sobą 200 uchodźców. Na wysokości

liczba poleglych na ,,Gustloffie" wynosi

wokól Marinesko legendę dzielnego

teraz w Polsce kolokwializmu, ,,male

Rozewia czekal na ,,Steubena"...

11 000 ludzi. Na ,,Titanicu" zginęlo 1 500

wilka morskiego i zapomnianego su-

piwo". Podsumowując akcję ,,Hanni-

radziecki S-13 z kapitanem 3. rangi,

osób i wydawalo się to katastrofą niewy-

per dowódcę natchnionego niezwy-

bal" dowództwo niemieckie podalo,

Aleksandrem Marineską! Tego Mari-

klym talentem podwodniackim. Tak

że akcja spowodowala przewiezie-

nesko zaczyna być w naszej opowie-

obrażalną.

jest teraz, bo w czasie, kiedy Marine-

nie dwóch milionów pięćset tysięcy

ści denerwująco za wiele. Rozumiem

wielu wysilkach. Torpedy nastawione

zginęlo 1 500 osób i wydawalo się

sko żyl i ,,dzialal", oceny jego dzialal-

Niemców z rejonu Gdańska i Prus

to, ale niewiele mogę na to poradzić.

na glębokość trzech metrów trafily

to katastrofą niewyobrażalną. Mój

ności byly krańcowo odmienne. Byl

Wschodnich, przy stratach w żol-

Jest faktem, że ,,Steubena" zatopil

,,Gustloffa": pierwsza tuż za dziobem

Boże!

pijakiem, chamem, awanturnikiem i

nierzach, marynarzach i przewożo-

Marinesko.

statku, druga prosto w plywalnie pel-

Wrak ,,Gustloffa" znaleziono 19

amatorem portowych prostytutek. W

nej ludności cywilnej w wysokości

ną dziewczyn, trzecia trafila w ma-

mil morskich od Leby. ,,Gustloff" leży

październiku 1941 r. wyrzucono go

29 000 osób. Akcję uznano za uda-

Znowu Marinesko!

szynownię. Stalo się to o godzinie

na boku, rozlamany po uderzeniu o

z partii, co wtedy bylo nie tylko karą,

ną.

Marinesko strzelil do ,,Steubena"

21:16. Statek szybko nabieral wody

dno. Glębokość, na której leży wrak,

ale i okazaniem pogardy. W kwietniu

To, co na ucho można uslyszeć od

z rufowych wyrzutni dwie torpedy,

i kladl się na burtę. Tonąl okolo godzi-

waha się od 43 do 47 metrów. Mi-

i maju 1945 r. zdarzają mu się rażące

nurków, budzi grozę i może się śnić po

sam rzucając się do ucieczki przed

ny. Mniej niż godzinę. Kto z rozbitków

nimalna glębokość nad wrakiem to

blędy w nawigacji i manewrowaniu.

nocach: ,,Panie. Każdy z tych statków

torpedowcem.  Pierwsza  torpeda

nie znalazl się w lodzi ratunkowej, w

31 metrów. Znaczy to, że leżący na

13 września 1945 r. za lekceważenie

to cmentarz. Oni tam ciągle leżą. We-

trafila statek na wysokości mostka

lodowatej wodzie mógl żyć tylko kilka

burcie ,,Gustloff" wznosi się ponad

obowiązków, notoryczne pijaństwo i

wnątrz i wokól tych zatopionych stat-

kapitańskiego. Druga poszla prosto

minut. Wszędzie na morzu, wokól

plaszczyznę dna na 16 metrów. Na

rozwiązlość obyczajową zostaje zde-

ków. Niektórzy maja jeszcze na sobie

w maszynownię. Statek przekręcil

tonącego statku, bylo pelno malych

wysokość pięciu pięter!

gradowany, a 20 listopada 1945 r.

resztki ubrań i mundurów....".

się na prawą burtę i prawie natych-