28
Z pamiętnika podróżnika
1830 marca 2016 nr 5 (249) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
tarnopolskie peregrynacje
katolickich zakonów
Podczas wędrówek po różnych miasteczkach Podola zupelnie zapo-
mnialem o metropoliach. Jedną z takich jest Tarnopol, stolica obwodu.
Pawla II. Budynek konwiktu zostal
DMYTRO ANTONIUK
silnie przebudowany w czasach so-
tekst i zdjęcia
wieckich i stoi przy podominikańskiej
W centrum miasta, nad olbrzy-
katedrze. W 1883 roku gimnazjum
mim stawem, utworzonym przez
przeniesiono do Chyrowa, wcześniej
przegrodzenie groblą rzeki Seret, za
oo. jezuici proponowali dominikanom
hotelem ,,Tarnopol", o standardzie z
wykupienie ich kościola i klasztoru.
czasów sowieckich, stoją pozostalo-
Ale bez rezultatu. W latach 1899-
ści zamku z 1540 roku. Obecnie po
1901 zgromadzenie wybudowalo
licznych przebudowach trudno w tym
nowe pomieszczenia w centrum
budynku rozpoznać średniowieczną
miasta (przy ob. ul. Opilskiego), ale
budowlę, ale taką jest. Od tego zam-
jezuici prowadzili tu już jedynie dzia-
ku wlaściwie rozpocząl swą historię
lalność duszpasterską.
Tarnopol, nazwany tak na cześć fun-
Kościól Niepokalanego Poczęcia
datora twierdzy, kasztelana krakow-
NMP zostal wybudowany wedlug
skiego Jana Amora Tarnowskiego.
projektu Dionizego Krzyczkowskiego,
Jeszcze podczas budowy umocnień
podobnego do budowanego wów-
Tatarzy spróbowali je zdobyć, ale
czas kościola w Kolomyi. Mial bogato
najazd zostal odbity. Okoliczna lud-
wyposażone wnętrze: 6 oltarzy, am-
ność w murach zamkowych znajdo-
bonę, organy, lawki, feretrony i freski.
wala schronienie podczas kolejnych
Relikwią klasztoru byla figura NMP
najazdów w latach 1575 i 1789. W
w oltarzu glównym, koronowana zlo-
pierwszym przypadku, gdy Tatarzy
tym wieńcem w 1902 roku. Znaczna
spalili miasto i stanęli w nim obozem,
część wystroju pochodzila z fundacji
Nowe wyposażenia kościola podominikańskiego
niewielkimi silami pobil ich szlachcic
hrabiego Waclawa Baworowskie-
Niezabitowski, który z posilkami ze
dolskich, w 1675 roku. Zdobyli Turcy
już w stanie skrajnej ruiny. Kolejny
Zbaraża dal radę najeźdźcom.
Tarnopol, będąc rozgoryczeni nie na
dziedzic miasta, hrabia Franciszek
Legenda twierdzi, że to wlaśnie
żarty nieudanym kilkutygodniowym
Korytowski, przebudowal resztki na
w tym zamku wzięli ślub bohatero-
oblężeniem Trembowli. Opuszczając
klasycystyczny palac, który do dziś
wie sienkiewiczowskiego ,,Ogniem
Tarnopol janczarzy spalili umocnienia
stoi na podmurówkach średniowiecz-
i mieczem" Skrzetuski i Helena
i wysadzili kilka wież. Następnie za-
nego zamku Tarnowskiego.
Kurcewiczówna. Wieść glosi też, że
mek odbudowala kolejna jego wlaści-
W okresie wojen napoleońskich
przez pewien czas byl tu więziony
cielka królowa Maria Kazimiera Ma-
Tarnopol przez 6 lat byl w Imperium
inny bohater trylogii Iwan Bohun.
rysieńka, żona Jana III Sobieskiego.
Rosyjskim. Nowe wladze otworzyly
Jednak faktem historycznym po-
Zamek jednak nie mial szczęścia
na zamku kasyno. Po powrocie do
zostaje to, że kozacy Krzywonosa
nie omijala go żadna wojna, pusto-
Austrii zamek zostal zamieniony na
zdobyli zamek w 1648 roku.
sząca te tereny. Zostal zrujnowany
koszary. Podczas I wojny światowej
Po odbudowie po kozakach, za-
podczas wojny pólnocnej i podczas
odstępujące wojska rosyjskie spa-
mek skutecznie oparl się najazdowi
tzw. wojny domowej, gdy to o polski
lily go, a podczas II wojny, gdy 90%
tatarskiemu w 1667 roku, ale padl
tron walczyly dwa stronnictwa. Nie
miasta leglo w gruzach, dopiero co
podczas szturmu wojsk Ibrahima
ominęli zamku i konfederaci barscy.
odnowioną w okresie międzywojen-
Szyszmana, jak wiele twierdz po-
Na początku XIX wieku twierdza byla
nym budowlę znów zniszczono. Po
wojnie nastąpila kolejna odbudowa,
lecz niestety nie odnowiono już orygi-
nalnej pseudoegipskiej bramy, zwień-
czonej dwoma skrzydlatymi kulami.
Do niedawna w murach zamkowych
mieścila się dziecięca szkola sporto-
wa, ale po kolejnej modernizacji ma
tu być siedziba dyrekcji rezerwatu
,,Zamki Tarnopolszczyzny". Może
wtedy otworzą obiekt do zwiedzania.
Na prywatnym podwórku pomiędzy
ulicami Szaszkiewicza i Paraszczu-
ka zachowaly się cale fragmenty
murów miejskich, które czekają na
przebadanie.
Korytarz klasztoru podominikańskiego, obecnie archiwum
Zabytków sakralnych w Tarnopo-
lu bylo więcej. Towarzystwo Jezuso-
W czasie Wiosny Ludów cesarz
go, którego uczczono w kościele
we popularnie jezuici mialo w tym
Ferdynand zlikwidowal zakon w gra-
marmurową tablicą i portretem w
mieście dawną ale bardzo poplątaną
nicach imperium Habsburgów, ale po
zakrystii. Dwupiętrowy klasztor stal
historię. Pierwsi zakonnicy przybyli
czterech latach jezuici powrócili do
za świątynią.
do miasta na początku XVII wieku.
Tarnopola. Kolegium bylo 6-klasowe
W grudniu 1915 roku żandarme-
Jednak ich klasztor przestal dzialać
i oprócz przedmiotów obowiązko-
ria polowa aresztowala tarnopolskich
podczas wojen kozackich. Dopiero w
wych uczono tu muzyki i śpiewu,
jezuitów, część z których zmarli póź-
1820 roku, po kasacie tarnopolskich
fechtunku i rysunków. Edukacja byla
niej w kijowskich więzieniach. Wojsko
dominikanów, jezuici przejęli opie-
tu nadzwyczaj nowoczesna, ale
skonfiskowalo bibliotekę klasztorną,
kę nad swoją świątynią, przy której
dyscyplina byla bardzo surowa. W
ale oddano ją po podpisaniu pokoju
stworzyli gimnazjum, konwikt (inter-
latach 1877-79 i 1881-87 wykladal
ryskiego. Zakon powrócil do swego
nat przy katolickich uczelniach) i ko-
tu o. Jan Beyzym, późniejszy opie-
klasztoru dopiero w 1923 roku, ale
legium. Tu studiowal, między innymi,
kun trędowatych na Madagaskarze,
jezuici zostali zmuszeni do opusz-
poeta i geograf Wincenty Pol.
Przebudowany kościól oo. jezuitów
beatyfikowany przez papieża Jana
czenia go na zawsze w 1945.
