Niezwykla postać

25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 15­28 kwietnia 2016 nr 7 (251)

Duchem zawsze mloda

Drobna postać tej osoby znana jest dobrze wielu pokoleniom powojennych Polaków we Lwowie. Razem

z siostrą pozostaly w swoim ukochanym mieście po to, aby uczyć religii, uczyć historii ­ po prostu uczyć

Polski. Przez to przytulne mieszkanko przy dawnej ul. Potockiego przewinęlo się wiele osób. Tu dzie-

ci przygotowywaly się do Pierwszej Komunii, tu wedlug scenariuszy przez Nią napisanych rozgrywano

dziecięce przedstawienia, mlodzież po szkole tu odrabiala lekcje i zawsze znajdywala azyl. Każdy już chy-

ba zgadl, że chodzi o panią Jadwigę Zappe ­ znaną wszystkim jako pani Wisia.

Rodzina byla też na liście na wy-

wózkę, ale wojna niemiecko-sowiec-

ka uratowala ją przed tym. O tym, że

byli na liście wywózki, uprzedzila ich

znajoma, która pracowala u sowietów

jako sprzątaczka i widziala te listy.

Uratowalo ich też to, że zmienili miej-

sce zamieszkania i nie zawiadomili o

nowym adresie. Wywieźli jednak ich

bylych sąsiadów ­ matkę z dwiema

dziewczynkami.

Do Lwowa przyjechali krewni z

Leżanówki i zaproponowali, żeby

przynajmniej najmlodsze dziewczyn-

ki ­ Basia, Wisia i Oleńka pojechaly

na wieś, bo tam warunki są o wiele

lepsze. Jest mleko, pieką chleb, są

świeże jajka. W taki sposób trochę

się poprawią. Pojechaly i po jakimś

Szanowna Jubilatka Jadwiga Zappe, 8 kwietnia 2016 roku

czasie faktycznie krewni ich odkar-

śnie w tym mieszkaniu przy ul. Po-

mili. Mama przyjechala do nich w

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

tockiego. Ciężkie lata wojenne udaje

odwiedziny. Wtedy Wisia kategorycz-

tekst

się przeżyć, dzięki pomocy rodziny

nie zażądala powrotu do Lwowa. Na

archiwum rodzinne

ze wsi i wyprzedaży wlasnego dobyt-

tlumaczenia mamy, że we Lwowie

Jadwigi zappe

ku i pracy ojca jako nocny stróż. Na

nie ma co jeść, Wisia odpowiadala,

zdjęcia

święta październikowe zaopatrzenie

że nie chce jeść, chce do domu, bo

Jej życiorys podobny jest do

trochę się poprawilo i Pani Wisia uję-

się tu boi. W nocy wydaje jej się, że

wielu życiorysów Lwowiaków, uro-

la to w formie wierszowanej:

ktoś chodzi dokola chaty. Mama za-

gimnazjalistka Jadzia zappe

Czerwone sztandary na balkonach

dzonych w latach 20.: szczęśliwe

brala ją do Lwowa, a siostry Basia i

byl punkt kontaktowy. Wykonywali

wspaniale pamięta wszystkich, którzy

wiszą,

dzieciństwo, okropieństwa wojny,

Oleńka zostaly. W lipcu 1941 roku

różne rozkazy, kolportowali pisma

przewinęli się przez jej mieszkanie.

Basia, Wisia, Ola piękne wiersze

dylemat wyjechać czy zostać i trwa-

Ukraińcy pomordowali Polaków w tej

konspiracyjne, gromadzili broń. Gdy

Trzeba tu podkreślić, że nieraz jest

piszą.

nie w swoim rodzinnym mieście.

wsi i jej siostry też zginęly. Dowodzil

ponownie weszli sowieci, bracia na-

to już drugie i nawet trzecie pokole-

Dzisiaj wielkie święto, każdy jest

Pani Wisia urodzila się 8 kwietnia

tą bandą sąsiad cioci, z którym ciocia

dal dzialali w podziemiu roznosząc

nie ,,wychowanków". Dla wszystkich

wesoly,

1926 roku w dalekim Korościatynie

wyrosla i który odwiedzal ich prawie

broń i amunicję. Zostali aresztowa-

ma zawsze cieple slowo, serdeczny

Bo żarcie jest w domu, nie trzeba

(ob. Krynica) w pow. Buczackim na

codziennie. To jego bala się Wisia

ni. Na śledztwie zaproponowano im

uśmiech i... coś slodkiego.

iść do szkoly.

Podolu, gdzie jej ojciec byl zawia-

najbardziej. Byl podobny do Szew-

wspólpracę z NKWD w zamian za

Za swą dzialalność na rzecz

Na początku października na

dowcą stacji kolejowej, a matka ­ na-

czenki na portretach.

zwolnienie. Zgodzili się, aby tylko

krzewienia polskości we Lwowie

rodzinę spadl pierwszy cios ­ aresz-

uczycielką w miejscowej szkole. W

W czasie okupacji niemieckiej

wyjść z więzienia.

zostala nagrodzona odznaczeniami

towano najstarszą siostrę, Marysię.

rodzinie zawsze byly szanowane pol-

starsza siostra Irena i bracia Janek

Ale teraz musieli uciekać ze

rządu polskiego: honorowym tytulem

Szukano ją po różnych więzieniach

skie tradycje i często dzieci slyszaly

i Staszek dzialali w konspiracji. Ja-

Lwowa. Jasiek mial dziewczynę, Izę,

Weterana Walk o Wolność i Niepod-

we Lwowie. Ale okazalo się, że Ma-

opowieść o pradziadku ­ powstańcu

dwiga, gdy skończyla 16 lat, to też

która byla farmaceutką i pracowala

leglość, tytulem Kustosza Pamięci

rysię wywieźli do Charkowa.

styczniowym, któremu cudem udalo

zostala zaprzysiężona. W ich domu

w aptece. Pochodzila z Lublina i tam

Narodowej, a prezydent Lech Ka-

się zbiec z ,,etapu" i dzięki życzliwym

mieszkala jej rodzina. Żeni się z nią i

czyński udekorowal panią Jadwigę

osobom osiedlić się na Ziemi Podol-

we trójkę ze Staszkiem uciekają do

Zappe Krzyżem Kawalerskim Orde-

skiej, w Leżanówce. Oboje rodzice

Lublina. W zamęcie powojennym

ru Odrodzenia Polski.

pochodzili z Zaleszczyk. Tam miesz-

udalo im się ukryć. NKWD jeszcze

Z okazji pięknego jubileuszu

kali, lecz kończyli szkoly i robili ma-

dlugo nachodzilo i nękalo rodzinę.

prezydent Rzeczypospolitej Andrzej

tury po niemiecku w Czerniowcach.

Pani Wisia zostala we Lwowie

Duda odznaczyl panią Jadwigę

Jadąc pociągiem na naukę często

z rodzicami i siostrą Ireną. W 1945

Zappe Krzyżem Oficerskim Orderu

się widywali. Ojcu matka bardzo się

roku zdaje na Politechnikę Lwowską,

Zaslugi Rzeczypospolitej Polskiej.

podobala, i upatrzyl ją sobie na żonę.

której przez tragiczny wypadek jed-

Wysokie odznaczenie jubilatce wrę-

Jego pierwsza posada byla wlaśnie

nak nie kończy. Po przerwaniu stu-

czyli Sekretarz Stanu minister Adam

w Korościatynie. Tam rodzi się pię-

diów Pani Wisia podejmuje pracę w

Kwiatkowski i marszalek Senatu

cioro dzieci. Z czasem ojca przeno-

bibliotekach lwowskich uczelni ­ po-

Stanislaw Karczewski. Tym samym

szą slużbowo do Stanislawowa, a w

litechniki, uniwersytetu, a następnie

odznaczeniem pośmiertnie zostala

1935 roku ­ do dyrekcji Kolei Pań-

Biblioteki Akademii Nauk (dawnego

odznaczona również siostra pani

stwowych we Lwowie. Ten okres pani

Ossolineum). Postanawiają wraz z

Jadwigi, Irena.

Wisia wspomina najprzyjemniej: wy-

siostrą przekazywać polskie trady-

godne mieszkanie slużbowe, szkol-

cje kolejnym pokoleniom Polaków,

W imieniu wszystkich, którzy mie-

ne beztroskie lata, wspólne zabawy

których rodzice pozostali we Lwowie.

li szczęście spotkać na swej drodze

z rodzeństwem i rodzicami, wypady

Uczą religii, historii Polski, przeka-

życia Panią Wisię i dzięki której nie

na lody i ciasta z cukierni pana Skru-

zują prawdziwą historię Lwowa i

zboczyli z tej drogi, z wyrazami glę-

ty. Bylo ich siedmioro rodzeństwa:

Kresów, przekazują zasady dobrego

bokiej wdzięczności z okazji piękne-

najstarsza Maria, potem Jasiek i Sta-

wychowania. W 1976 roku wladze

go jubileuszu 90-lecia skladamy Jej

szek, Irena, Basia, Wisia i Oleńka.

oskarżają je o dzialalność antypań-

najserdeczniejsze życzenia dlugich

Niestety tę idyllę przerywa wy-

stwową. Jest śledztwo, które jednak

lat, przepelnionych zdrowiem i szczę-

buch wojny. Slużbowe mieszkanie

nie wykazuje ,,dzialalności zorganizo-

ściem, pogody ducha, pomyślności

trzeba zwolnić w ciągu 24 godzin.

wanej finansowanej z zagranicy".

i ludzkiej życzliwości, dni pelnych

Gdzie iść ­ nikogo to nie obchodzi.

Jej  wychowankowie  zawsze

slońca i radości oraz wszystkiego, co

I tu na drodze rodziny staje emery-

chętnie ją odwiedzają. Przynoszą

najpiękniejsze i najmilsze w życiu.

towany profesor gimnazjalny, lubiany

wiadomości z miasta, z kościola, ze

przez mlodzież ,,Dziadek". On zapro-

Redakcja

środowiska polskiego. Pani Wisia

ponowal zamieszkanie u niego, wla-

Jadwiga z siostrą Aleksandrą po Pierwszej Komunii

kuriera galicyjskiego