28

Z pamiętnika podróżnika

15­28 kwietnia 2016 nr 7 (251) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Luck ­ katolicką stolicą Wolynia

Jeżeli spojrzeć na ilość klasztorów rzymskokatolickich w mieście, to

na drugiej pozycji na ziemiach Zachodniej Ukrainy znajdzie się Luck

ze swą stosunkowo niewielką starówką. Wyprzedza go jedynie Lwów.

Powróćmy jednak do kroniki

Najbliższymi ,,sąsiadkami" domi-

DMYTRO ANTONIUK

klasztornej, która przypisuje spe-

nikanów przez kilka wieków byly ss.

tekst i zdjęcia

cjalne zaslugi przeorowi o. Michalowi

brygidki. Ich klasztor znajdowal się

z Mościsk w nawróceniu biskupów

przy obecnej ul. Katedralnej 16.

Niegdyś w mieście istnialo jedno-

prawoslawnych Ipatia Potija i Cyryla

W 1624 roku żona chorążego wo-

cześnie 9 klasztorów różnych katolic-

Terleckiego do unii z Rzymem, pod-

lyńskiego Izabella Siemaszko zapro-

kich zgromadzeń. Na szczęście, do

pisanej w Brześciu w 1596 roku. O

sila ze Lwowa siostry św. Brygidy z

naszych czasów zachowalo się 6, w

innym przeorze ­ o. Dominiku Sza-

zadaniem otwarcia szkoly dla dziew-

tym dwa z nich należą do katolików.

niawskim ­ zapisano natomiast, że

cząt z rodzin szlacheckich. Miejsce

Swoją wędrówkę rozpoczniemy od

w 1620 roku otrzymal on ciężką po-

pod przyszly klasztor nadal Wielki

najstarszego ­ ośrodka dominika-

kutę za grzechy milosne. Kronika też

Kanclerz Litewski Albrecht Stanislaw

nów na starym mieście nad Styrem,

wspomina jednego z braci, który w

Radziwill, przekazując swój palac

mieszczącym się dziś przy ul. Dra-

1673 roku zmarl w Indii (!), widocznie

przylegający do murów Okólnego

gomanowa 26.

wyslany tam zostal na misję. W tym-

zamku. Od tej pory, w razie potrze-

Zalożycielem klasztoru oo. ka-

że roku starościna lucka Katarzyna

by, klasztor pelnil funkcje obronne.

znodziei pw. Wniebowzięcia NMP

Charleńska przyznala ojcom 6 tys.

Najpierw przybyle siostry w jednej z

byl król Jagiello, który w roku 1390

Klasztor podominikański

zlotych na budowę nowego kościola,

wież przemienily pomieszczenie na

przekazal zakonnikom na wlasność

glówną relikwią którego miala być

kaplicę, umieściwszy tam przywiezio-

się jedną z najwyższych w mieście.

XIX wieku świątynia Wniebowzięcia

wioskę Horodnicę. Po trzech latach

cudowna ikona Luckiej MB (,,tarcza

ny obraz św. Piotra w kajdanach. Na-

Świątynia miala 7 oltarzy, w których

NMP w ogóle zostala rozebrana.

swój fundusz wniósl i jego brat ­

królestwa i trwala wieża Wolynia"),

stępnie zakonnice znacznie rozbudo-

umieszczone byly obrazy przedsta-

W okresie międzywojennym w

Wielki Książę Litewski Witold. Ten

przywieziona z Rzymu pod koniec

waly palac, zmieniając go na klasztor

wiające świętych dominikańskich

podominikańskim klasztorze byla

klasztor, w którym w XVI wieku dzia-

XVI wieku przez biskupa Maciejow-

i kościól. Wszystkie prace ukończono

roboty Franciszka Smuglewicza. W

rezydencja katolickiego biskupa, a

lal sierociniec (zakonnicy utrzymy-

skiego. Dzięki licznym cudom i ule-

w 1642 roku, gdy do luckiego kon-

oltarzu glównym byla umieszczona

po II wojnie światowej dzialala szkola

wali również szpital), przynajmniej

czeniom udokumentowanym przez

wentu przybyly jeszcze cztery siostry

cudowna ikona MB Luckiej, któ-

zawodowa. Dziś dwupiętrowy za-

do polowy XVII wieku byl drewniany.

dominikanów ­ tzn. 172 wypadki ­ w

z Brześcia.

rą przyslaniala zaslona ze sceną

bytek oddano na prawoslawne se-

Na jego utrzymanie ,,zgodnie ze sta-

1749 roku obraz zostal ukoronowany

Przez cala swą historię klasztor

Wniebowzięcia NMP. Autorytetu luc-

minarium. Z dawnych lat pozostaly

rym zwyczajem i nadaniem" luccy

koronami papieża Benedykta XIV.

często cierpial z powodu pożarów.

kiemu konwentowi dodawalo i to, że

sklepione korytarze i interesująca

celnicy placili 4 kopy litewskich pie-

Ikonę przeniesiono wtedy przez trzy

Po jednym z nich klasztor od strony

w jego murach w 1694-1778 dziala-

klatka schodowa. Niegdyś budowla

niędzy rocznie.

specjalnie zbudowane w mieście luki

miasta ogrodzono wysokim mu-

la szkola poziomu uniwersyteckiego

byla o wiele większa, ale jej część

W dlugiej historii klasztoru często

triumfalne. Na jednym widnial napis:

rem z bramą wjazdową. Wlaśnie to

dla zakonników (profesorowie onej

zostala rozebrana jeszcze w okresie

zdarzaly się tu mistyczne wydarze-

,,Ognia i strzal tatarskich niech Luck

zamknięcie bramy, przez decyzję

zdobywali wyksztalcenie w Padwie).

carskim. Seminarzyści mają tu teraz

nia. Kroniki podają interesujący fakt

się nie obawia ­ chroni go cień Ma-

przeoryszy o niewpuszczeniu na te-

Ustępowala jedynie szkole domini-

centrum wychowania dzieci, a na-

nawrócenia w konwencie luckiego

ryi". Dzięki temu obrazowi konwent

ren klasztoru pomocy, sprawilo, że

kańskiej we Lwowie. Na początku

przeciwko budynku jest plac zabaw.

Żyda w roku 1570, który później

XIX wieku bylo to centrum życia

intelektualnego zakonu w Imperium

Rosyjskim.

Przebudowę klasztoru ukoń-

czono w 1817 roku. W tym okresie

przy klasztorze już od trzydziestu

lat dzialala drukarnia, gdzie druko-

wano książki po lacinie, po polsku,

po francusku i po rosyjsku. Ojcowie

kaznodzieje nie zapominali i o do-

broczynności: w 1824 roku, nie ma-

jąc zamiaru oddawać do rekrutów

wieśniaka z Nowostawów, wyplacili

rządowi gigantyczny wykup ­ 1 tys.

karbowańców w srebrze.

Kościól zakonu ss. brygidek, przekazany obecnie prawo-

W 1845 roku nad miastem prze-

slawnym

niósl się wyniszczający pożar, który

Klatka schodowa w podominikańskim gmachu

stal się jednym z najbardziej znanych

wslawil się jako mówca i teolog do-

uszkodzil wszystkie zabudowania w

ośrodków maryjnych.

minikański Seweryn Lubomlczyk. Do

podczas kolejnego pożaru 17 maja

Co się tyczy cudownej ikony MB

tej części Lucka. Na odbudowę spa-

Przy wsparciu starosty Mikolaja

zmiany religii ponoć przywiodlo go

1845 roku splonęla ta część miasta.

Luckiej, to po zamknięciu klasztoru

lonego klasztoru oo. dominikanom

Potockiego, który przekazal klasz-

widzenie NMP i św. Jacka. W latach

Ludzie bezsilnie patrzyli jak plomień

ją, a również inne obrazy Smugle-

prawdopodobnie zabraklo pieniędzy,

torowi 10 tys. zlotych, w XVIII wieku

1621-1622 w konwencie przebywal

z dachu klasztoru przerzuca się na

wicza, przeniesiono do katedry (d.

a po pięciu latach klasztor zostal

rozpoczęla się przebudowa calego

17 letni zakonnik Karol Franko z Oly-

sąsiednie budynki i obejmuje coraz to

klasztoru jezuitów), gdzie splonęla

skasowany, pomimo, że zakonnicy

kompleksu zabudowań na kamienne

ki, który żywil się wylącznie chlebem

większą przestrzeń. Splonęly wtedy

podczas pożaru w 1926 roku. Za-

dość lojalnie ustosunkowywali się do

i wodą i biczowal swe chude cialo do

w stylu barokowym. Nowa kościel-

klasztory dominikanów, karmelitów i

chowaly się krypty z rozebranego ko-

Rosjan i podczas powstania listopa-

krwi. Praktykowal śluby milczenia

na wieża-dzwonnica z zegarem ­

bonifratrów. Straty sięgnęly 150 tys.

ściola dominikanów. W nich w 1763

dowego nawet przynieśli wladzom

jej zwieńczenie oplacil podkomorzy

i modlitewne rozważania. Prawdo-

rubli i rząd, calkiem sprawiedliwie, za

roku zostal pochowany książę Michal

sztandar powstańczy z napisem ,,Za

podobnie z tych wyrzeczeń zmarl w

belski Wawrzyniec Radeński ­ stala

odszkodowanie przejąl fundusze bry-

Światopelk-Czetwertyński.

waszą i naszą wolność". Pod koniec

wieku 18 lat. Konwent później staral

gidek i ich majętności. Ostatecznie

się przedstawić br. Karola jako świę-

klasztor zostal skasowany w 1879

tego, ale nie potwierdzila to kapitula

roku, a siostry zostaly przeniesione

generalna zakonu.

do Dubna, a z czasem do Grodna.

Gdy oo. dominikanie powrócili

Przez kilka lat wladze nosily się z za-

po najeździe kozackim w 1649 roku,

miarem zorganizowania tu więzienia,

podczas którego zginęli tu z rąk

co wywolalo liczne skargi i petycje ze

,,schizmatyków" nowicjusz Augu-

strony mieszkańców Lucka. Jednak

styn Tarnawski i przeor o. Bernard

wladze postawily na swoim i umie-

Parkowski, uchodzący do Krakowa,

ścily w bylym klasztorze więzienie,

to zobaczyli swój klasztor i kościól

zniszczywszy dekoracje na fasadzie

nieuszkodzone. Jedynie archiwum

świątyni i dobudowując drugie piętro.

zostalo zatopione w blocie i wodami

Samą świątynię prawdopodobnie

rzeki. Może taki los spotkal zakonni-

calkowicie przebudowano już w okre-

ków dzięki modlitewnemu wstawien-

sie sowieckim. Więzienie przetrwalo

nictwu br. Karola.

Byly klasztor ss. szarytek

tu do lat 60. XX wieku. Podczas pa-