we Lwowie

17

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 29 kwietnia­16 maja 2016 nr 8 (252)

Biolodzy: las wokól czarnobyla

Wiersze lwowskie

Mariusza Olbromskiego

to dla nas wielkie laboratorium

i tyle bylo śmiechu, radości,

POWROTY

Gdy pamięć umiera,

pani redaktor,

Okolice Czarnobyla to wielkie laboratorium do

mówią kamienie.

a bursztyn jej oczu

badania ewolucyjnych reakcji zwierząt i roślin na

Różnymi glosami,

calego parku byl ozdobą,

milczeniem wymownym.

latami u nas gościl.

podwyższony poziom promieniowania radioaktyw-

Lwów jawi się księgą pisaną

Zjawiala się ­ znikala ­

nego ­ mówią biolodzy z USA i Francji, którzy od

z natchnieniem,

jak kwiaty magnolii

przekazem wspanialym i zadumy

Skladala artykuly

lat badają strefę zamkniętą wokól Czarnobyla.

godnym.

na stolach, na podlodze

Kto zapis ten zglębia ­ ten buduje

barwną mozaikę Kresów

żych ssaków przybylo w wielu miej-

reakcji na wyższe promieniowanie.

Awaria reaktora nr 4 w Czarnoby-

siebie,

w skupieniu i uwadze:

scach w Europie, również w Polsce.

Nasze pierwsze pytanie brzmialo:

lu, do której doszlo równo 30 lat temu

przemienia serce w ogród kwitnący

swą świecką modlitwę.

Czy wzrost ich liczebności w Czar-

czy zwierzęta mogą się adaptować

(26 kwietnia 1986 r.), skazila radioak-

nobylu jest odpowiednio większy niż

do stresu radiacyjnego ­ relacjonuje

tywnie dużą część pólkuli pólnocnej.

odnotowany gdzie indziej? Dotych-

Mousseau.

I choć w większości miejsc poziom

czasowe obserwacje nie pozwalają

Jak tlumaczy, w jajkach ptaków i

promieniowania znacząco się nie

też powiedzieć, czy wilki albo inne

owadów obecne są związki chemicz-

zmienil, w okolicy samej elektrowni

duże zwierzęta, żyjące w bardziej

ne przydatne np. podczas zwalcza-

wciąż bywa silnie podwyższony.

skażonych okolicach, nie akumulują

nia infekcji bakteryjnych (jak choćby

Wlaśnie takie miejsca są przed-

większej liczby mutacji. Nasze wy-

antybiotyki). W strukturę jaj wbudo-

miotem zainteresowania biologów

niki jasno wskazują na to, że zwie-

wywane są też przeciwutleniacze,

ewolucyjnych. ­ To ciekawe miejsce,

rząt więcej jest w tych miejscach,

które mogą sprzyjać ochronie przed

ponieważ pozwala badać mutacje

gdzie promieniowanie jest slabsze.

promieniowaniem. ­ Sądzimy, że taki

pojawiające się u organizmów żyją-

Najbardziej skażonych miejsc zwie-

rodzaj odpowiedzi ze strony matki

cych na ogromnej przestrzeni, liczo-

rzęta wyraźnie unikają ­ komentuje

mógl wyewoluować w czarnobylskiej

nej w tysiącach km kw. Obserwujemy

Møller.

populacji, aby zwierzęta lepiej radzi-

tam populacje ptaków, ssaków, bez-

Mówiąc o znaczeniu badań skut-

ly sobie z podwyższonym promie-

kręgowców, roślin i badamy bakterie.

ków promieniowania Mousseau za-

niowaniem ­ mówi Mousseau.

W większości tych grup organizmów

sugerowal, że i w przyszlości istnie-

Møller i Mousseau relacjonują, że

znajdujemy wyraźne dowody na

i wielkość wiary innych nagle lepiej

A każdy nowy numer

je ,,prawdopodobieństwo wypadków,

znaleźli liczne dowody na uszkodze-

obecność reakcji organizmów na

widzi,

,,Gazety Lwowskiej",

a nawet jądrowego terroryzmu". ­

nia materialu genetycznego organi-

dawki promieniowania. Widzimy też,

barwną mozaikę codzienności

później ...,,Spotkań"

Biorąc to pod uwagę, bardzo ważne

zmów (np. zmiany w DNA), mogące

że organizmy reagują gorzej w miej-

chlonie.

byl niczym pieśń radosna

jest, aby naukowcy dowiadywali się

prowadzić do powstawania guzów,

scach o wyższym poziomie promie-

Każda ulica niczym nowy rozdzial,

ptaków w maju o świcie,

fasada często jak wyklad o pięknie.

kiedy w mglach zlotych

I chwila i dzień każdy przeplywa

rozchylają się kwiaty,

tym strumieniem, który pustynię

wokól budzi się życie.

przeobraża w żyzną i pelną glębi

treści przestrzeń.

LEKCJA NA LYCZAKOWIE

Znów wiosna na Lyczakowie,

rozkwitly kwiaty i zieleń drzew

TWORZENIE

Z roku na rok wzrastają

tryska szumiąc nad niejednym

mlode pokolenia,

grobem, przy którym zaduma

a szkola jest jak rzeźbiarz,

nagle przychodzi, bo wielkie

który ksztalt nowy wykuwa

serce w prochu sobą chroni.

nie w glazie i marmurze,

lecz w duszy i sercu,

Ptak czasem requiem zaśpiewa

bo tam jest to, co piękno

ponad wiecznego spoczynku

jak najwięcej nt. wplywu związanych

spowolnienia tempa wzrostu czy in-

niowania ­ opowiada PAP biolog pra-

tworzy najpiękniejsze

ciszą,

z tym zanieczyszczeń na środowi-

nych nieprawidlowości.

cujący w okolicy Czarnobyla od 1991

i innych później ubogaca,

wędrują nowe grupy turystów,

sko; zarówno pod kątem zwalczania

- Wiedząc, że narażeni na pro-

r., Anders Pape Møller z Université

świeci blaskiem wewnętrznym.

tam, gdzie bieleją rzędy krzyży,

skutków potencjalnych wypadków,

mieniowanie ludzie często zapadają

Paris-Sud XI we Francji. ­ Badania

W ,,Magdusi" przez dwa wieki

nad nimi napis na pilastrze wisi.

jak i oceny ryzyka opartej na dowo-

później na kataraktę ­ zaczęliśmy

reakcji organizmów na promieniowa-

wstawaly cenniejsze niż Fidiasza

dach, a także ksztaltowania polityki

pod tym kątem przyglądać się pta-

nie w takiej skali, jaką oferują okolice

najświetniejsze rzeźby.

Idą pielgrzymki ­ jedna za drugą,

energetycznej ­ powiedzial.

kom i myszom. Okazalo się, że w re-

Czarnobyla, nie jest możliwe w żad-

I caly wielki Lwów ubogacily

by wlaśnie od Orląt lwowskich

Dodal, że skażenia radioak-

akcji na promieniowanie także u nich

nym laboratorium ­ dodaje Tim Mo-

skarbem największym.

uczyć się ­ na kolanach ­

tywne pochodzą nie tylko z histo-

pojawia się katarakta. Jednocześnie

usseau z University of South Caroli-

krysztalu milości do Polski.

rycznych wypadków, ale i calego

samce ptaków i myszy, zwlaszcza te

na, który strefę zamkniętą bada wraz

WIERNY PLOMIEŃ

cyklu uranu, od jego wydobywania,

żyjące na bardziej radioaktywnych

z Møllerem od 2000 r.

Zbigniewowi Chrzanowskiemu

NOCNA WĘDRÓWKA

po skladowanie zużytego paliwa.

obszarach, mają obniżoną plodność.

W granicach ,,zony" ewolucjoni-

Mijają lata, zmieniają się twarze,

Wrócilem do kraju, a jeszcze

­ Tego rodzaju zanieczyszczenia

Produkują mniej nasienia albo nie

stów interesuje wplyw promieniowa-

a w sercu trwa ten wierny

w glowie mam pelno Lwowa,

oznaczają dla środowiska określone

produkują go wcale, zmienia się też

nia na różne narządy, mechanizmy

plomień, który latami każe

srebrnych zaulków starówki,

konsekwencje, ale nie byly szczegó-

zachowanie ich plemników, przez co

i procesy: przeżycie i rozmnażanie

rano wstawać i śnić na nowo

gdy księżyc za wieżę Korniakta

lowo badane ­ podkreślil.

gorzej pelnią one swą rolę ­ opowia-

ptaków, proporcje plci w populacjach,

teatr maly, a przecież ogromny.

wolno oblicze swe chowal.

- Nieważne, czy jesteśmy zwo-

da Mousseau.

wielkość mózgów u ptaków i norni-

I wyobraźnią stawiać nowe

I gwaru na ulicy Ormiańskiej,

lennikami, czy przeciwnikami ener-

W końcu 2014 r. media obiegla

ków, częstotliwość występowania

światy na rusztowaniach slów

pośród stolików na bruku,

gii jądrowej ­ ona i tak już istnieje, i

wiadomość, że w strefie zamkniętej

guzów, interakcje pomiędzy owada-

tak dawno często ulożonych.

wśród murów zdobnych w scen

pozostanie z nami na lata. Na świe-

Czarnobyla kwitnie dzikie życie, a

mi zapylającymi, roślinami, owocami

Nimi zadziwiać i z przeszlością

tyle: mitycznych fryzów i stiuków.

cie dziala dziś ponad 400 reaktorów

opuszczone przez ludzi lasy pelne

i zwierzętami owocożernymi, a na-

bratać i ku przyszlości wznosić

Wędrując zaulkiem niejednym

jądrowych, buduje się 65 nowych,

są dzików, jeleni, saren, wilków, losi

wet symetrię pajęczych sieci. Badają

ciągle lotne mosty nowe.

mądrość pracy chlonąlem

planowanych jest kolejnych 165.

i lisów. Zdaniem biologów ilość nie

wplyw promieniowania na żywotność

Poruszać blaski, także cienie

spiętą lekko milości lukiem,

W mojej okolicy w USA stoją cztery

musi jednak świadczyć o tym, że na-

pylków roślinnych, na kielkowanie

w gestów ulotnym labiryncie,

zaklętą w kamień i ksztalty

nowe reaktory, które niemal widzę

promieniowana okolica w szczegól-

nasion, wzrost roślin i procesy roz-

by w duszach widzów tęcze rodzić.

w ornament, misterny detal:

przez okno. Niezależnie od tego, co

ny sposób sluży zwierzętom. Jedy-

kladu drewna.

I snuć melodie, które w czas

ulic muzyczny bukiet.

o nich myślimy ­ musimy wiedzieć

ne, co można twierdzić z pewnością

Mousseau i Møller sprawdzają,

pochmurny serca dziwnie krzepią

więcej, żebyśmy byli przygotowani

­ to fakt, że populacja rośnie z po-

czy zwierzęta przystosowaly się do

i tworzą róż cudowne ogrody.

Bylem znużony dniem calym,

na ewentualne skażenia, jakie wią-

wodu braku polowań. ­ Nie można

podwyższonego poziomu promienio-

a może życiem ­ lecz piękno

żą się z tym rodzajem technologii

jednak powiedzieć, jak się ma ten

wania i czy potrafią sobie z nim ra-

dotknęlo czule ­ raz jeszcze.

W ARBORETUM

­ podobnie, jak na inne zanieczysz-

wzrost liczebności zwierząt w Czar-

dzić. ­ Kiedy zaczęliśmy badania, od

Porwalo w gwiezdne regiony

Pamięci Bożeny Rafalskiej

czenia, wiążące się z innymi rodza-

nobylu do poziomu promieniowania

momentu katastrofy przewinęlo się

me przygaszone serce.

jami technologii produkcji energii ­

­ zaznacza Mousseau.

już wiele pokoleń ptaków i owadów.

Przywozila mym dzieciom,

zaznaczyl.

- Owszem, są tam duże ssaki; ale

To znaczy, że ewolucja miala sporo

drobne zabawki ze Lwowa,

18.IV.2016

czy więcej niż można oczekiwać? Du-

czasu na wypracowanie ewentualnej

źródlo: PAP