14

Wolna Trybuna

30 czerwca­14 lipca 2016 nr 12 (256) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Żydzi wykonywali brudną robotę dla Niemców

O odwiedzinach muzeum Więzienie na Ląckiego"

Niedawno z grupą nauczycieli z trzech obwodów Ukrainy Zachodniej zwiedzilem

Narodowe Muzeum Ofiar Reżimów Okupacyjnych ,,Więzienie na Ląckiego". Semi-

narium i wycieczka zostaly zorganizowane przez Ukraińskie Centrum Studiów nad

Holokaustem z Kijowa. Wiedząc o moim krytycznym podejściu do aktualnej ukraiń-

skiej polityki historycznej i praktyk komemoratywnych, dyrektor Centrum staral się

skierować mnie na ugodową falę do tego co zobaczę. Jednak to, co zobaczyliśmy

i uslyszeliśmy, zmusilo nas wszystkich do refleksji.

ważnych momentów.

WASYL RASEWYCZ

Piszą po pierwsze, że zamachy

Nie jest tajemnicą, że memo-

(atentaty) kierowane byly przeciwko

ralizacja pamięci jest realizowana,

określonym przedstawicielom pol-

przede wszystkim, w celu dydaktycz-

skiej administracji, odpowiedzialnym

nym. Ściślej ­ aby przekazać mlode-

za antyukraińską politykę. Niezu-

mu pokoleniu odpowiednie wiado-

pelnie odpowiada to rzeczywistości.

mości po to, aby pomóc rozstawić

Sprawa w tym, że w aktach terroru

akcenty stosownie do dominującej w

wyraźnie widoczny jest ślad likwida-

spoleczeństwie skali moralno-etycz-

cji tych polityków, którzy opowiadali

nej. Oto jaką dydaktykę zapropono-

się za polityką normalizacji. Jaskra-

wano nam w muzeum.

wym przykladem takiego polityka

Wiele czytalem i slyszalem o

byl polski dzialacz Tadeusz Ho-

muzeum i bylem gotów zobaczyć

lówko, którego OUN zamordowala

solidny wynik prawie dziesięciolet-

w 1931 roku w Truskawcu. Najbar-

niej dzialalności tej utytulowanej pla-

dziej interesujące jest jednak to, że

cówki. Ponieważ gdy przypomnimy

wedlug jednego z czlonków OUN,

sobie, kto patronowal powstawaniu

dzialalność Holówki wybijala grunt

i rozwojowi tego muzeum, to u niko-

spod nóg nacjonalistów, którzy pra-

go nie powinno wynikać wątpliwości

gnęli doprowadzić życie Ukraińców

Wizyta Hansa Franka (trzeci od lewej) we Lwowie. Generalny gubernator przechodzi

co do wyników dzialających na wy-

do stanu nie do wytrzymania, aby

przed oddzialem ochotników SS ,,Galizien"

obraźnię. Tylko jedna Kataryna Jusz-

poderwać ich na narodową rewo-

reżymów okupacyjnych". Jakież to

polskiego i walką 108 tys. Ukraińców

czenko w imieniu Fundacji ,,Ukraina

lucję.

Co ukryto przed oczyma

proste i przez przecinek, tak gdyby

w szeregach Wojska Polskiego we

3000" przekazala we wrześniu 2009

Podobnie można powiedzieć

zwiedzających

w więzieniu nie bylo Polaków, ani

Okazuje się, że ze strony interne-

wrześniu 1939 roku, bądź uprawiać

roku na potrzeby muzeum 160 tys.

i o morderstwie ministra spraw

Żydów, ani ludzi apolitycznych.

towej można dowiedzieć się bardzo

ekwilibrystykę wokól OUN, skrywając

hrywien. Chociaż trudno pojąć, jak

wewnętrznych Polski Bronislawa

W ekspozycji ogólne zadzi-

wielu interesujących faktów, a co

znaczną część jej dzialalności w tym

fundacja, celem której bylo zbieranie

Pierackiego, dzialalność którego w

wienie wywoluje akcent na OUN.

najważniejsze ­ na czym zresztą

okresie.

funduszy na budowę dziecięcego

znacznym stopniu skierowana byla

I owszem, interpretacja historii XX

polega koncepcja muzeum. I znów

Jeżeli zgodzić się na tezę o tzw.

szpitala przyszlości, mogla tak latwo

na normalizację stosunków z Ukra-

wieku poprzez pryzmat walki na-

wszystko jest zbyt uproszczone.

walce narodowo-wyzwoleńczej z

wyasygnować pieniądze na mu-

ińcami i nie byla związana z pacy-

rodowo-wyzwoleńczej w muzeum,

Autorzy tekstów analitycznych piszą

dzialalnością UOW i OUN w podsta-

zeum? Powstanie tego muzeum bylo

fikacjami wsi ukraińskich w 1930

poświęconym ofiarom reżimów tota-

bezpośrednio i dostępnie o akcjach

wie, to trzeba wyjaśnić, że nie wszy-

możliwe również dzięki ,,określonej

roku. A zamach na życie wojewody

litarnych i autorytarnych ­ jak okre-

Ukraińskiej Organizacji Wojskowej

scy Ukraińcy na Zachodniej Ukrainie

postawie obywatelskiej" ówczesnych

wolyńskiego Henryka Józewskiego

ślila Sara Topol ­ ,,bardzo zaska-

(UOW) i OUN, przeznaczając im

zgadzali się z ich nacjonalistyczną

szefa Slużby Bezpieczeństwa Ukra-

zupelnie pozostaje poza granicami

kuje". A już gdy przewodnik mówi,

rolę glównej sily politycznej Ukra-

wizją. Na stronie muzeum możemy

iny (SBU) Walentyna Nalewajczenki i

zdrowego rozsądku, ponieważ ten,

że glównym wrogiem hitlerowskich

ińców. Partie umiarkowane, które

przeczytać, że UOW i OUN prze-

dyrektora archiwum SBU Wolodymy-

chyba jako jedyny w państwie, pro-

Niemiec obok bolszewików i Żydów

w istocie mialy największy wplyw na

chodząc do aktów terroru pragnęli

ra Wiatrowycza ­ możemy wyczytać

wadzil politykę wyrozumialą wzglę-

byla OUN, to zupelnie lamane są

to na stronie internetowej muzeum.

dem Ukraińców.

wszelkie szablony. Przy takim po-

Na wyrazy wdzięczności na tejże

Po drugie, autorzy tekstów prze-

dejściu trudno zrozumieć, dlaczego

stronie zaslużyl sobie również ów-

milczają fakt, że UOW u OUN stoso-

w czolówce oddzialów niemieckich

czesny szef lwowskiego obwodowe-

waly taktykę indywidualnego terroru

do Lwowa w 1941 roku symbolicz-

go SBU Anatolij Matios. Wypelnienie

również do Ukraińców. Ukraińscy na-

nie wchodzily oddzialy Nachtigalu i

treścią ekspozycji muzeum zostalo

cjonaliści skazywali i realizowali wy-

w ogóle skąd się one razem z Ro-

oddane w ręce pracowników Cen-

roki śmierci na tych, kto nie popieral

landem wzięly?

trum Badań nad Ruchem Wyzwoleń-

ich strategii i taktyki, nie podzielal ich

Wynika tu calkiem sluszne pyta-

czym (CBRW). I oni już nabadali...

zasad ideologicznych. Na przyklad,

nie: dlaczego w ekspozycji muzeum

Teraz do rzeczy. Po przejściu

jeszcze w 1922 roku UOW skazala

nie ma nic o polskim ruchu oporu, w

przez wąski korytarzyk z ochronia-

na śmierć poetę ukraińskiego Sydo-

tym wobec reżimu sowieckiego za-

rzami, trafiają Państwo do malutkie-

ra Twerdochliba za to, że ten zgodzil

czynając od 1939 roku, jak też wobec

go pomieszczenia z kilkoma plan-

się kandydować do polskiego Sejmu.

nazistów po 1941? Dlaczego uwagę

szami, na których bardzo lakonicznie

Ofiarą OUN stal się również dyrektor

zwiedzających akcentuje się wylącz-

przedstawiona jest historia ofiar.

gimnazjum ukraińskiego we Lwowie

nie na OUN, która nie tylko ściśle

Z plansz i opowieści przewodnika

Iwan Babij. Aby uniknąć zamknięcia

wspólpracowala z niemiecką Trzecią

(muszę tu podkreślić jego wspanialy

przez wladze gimnazjum na podsta-

Rzeszą pod koniec lat 1930. i z po-

język ukraiński) dowiadujemy się, że

wie oskarżenia w nacjonalistycznej

Tlum żąda ich krwi

czątkiem 1940., ale również wiązala

ofiarami w czasie wszystkich ,,oku-

propagandzie (w tym czasie na pod-

spoleczeństwo ukraińskie i które na

,,udaremnić wplywy polskiej wladzy

przyszlość Ukrainy ze zwycięstwami

pacji" byli, rzecz jasna, Ukraińcy.

stawie takich oskarżeń zamknięto

początku II wojny światowej oglosily,

na terenach Ukrainy Zachodniej i w

Niemców? OUN w okresie między-

Malo tego ­ kąt widzenia zawęża się

gimnazja ukraińskie w Stanislawowie

że pomimo represyjnej polityki pań-

perspektywie odnowienia ukraińskiej

wojennym miala nadzieję wywolać

prawie wylącznie do OUN pod prze-

i Tarnopolu), Babij zakazal mlodym

stwa polskiego jednoznacznie stają

państwowości". Należy tu rozumieć,

,,permanentną  rewolucję"  wśród

wodem Stepana Bandery. Tu szcze-

nacjonalistom szerzenia ulotek w

w jego obronie przed niemieckim

że OUN, stosując taktykę rewolu-

Ukraińców, czym sprzyjala temu,

gólne gratulacje dla CBRW, ich ręka

swojej placówce. Ostro osądzil mor-

okupantem, wspominane są w grani-

cyjnego i indywidualnego terroru,

aby polskie wladze sprawily, że ich

jest rozpoznawalna. Zresztą autorzy

derstwa i politykę terroru metropolita

cach blędu statystycznego. I tu u na-

staralo się obalić państwo polskie i

życie stalo się nieznośne.

ekspozycji niezbyt oszukują, ponie-

greckokatolicki Andrej Szeptycki.

uczycieli historii powinien wyniknąć

oglosić niezależną Ukrainę ignoru-

Z tej ekspozycji muzeum nie-

waż wyraźnie we wstępie zapisali,

Jego odezwa mogla by powiedzieć

kompletny dysonans. Muszą oni albo

jąc potencjal konieczny do realizacji

przygotowani zwiedzający wynoszą

że muzeum ma slużyć ,,zachowaniu

o wiele więcej Ukraińcom dzisiaj, niż

calkowicie zgodzić się z nacjonali-

tego ambitnego projektu. Historycy

mylne wiadomości o procesach hi-

pamięci narodowej", czyli narodowo-

spreparowana historia w wydaniu

styczną koncepcją początku II wojny

CBRW dosyć skrupulatnie opisu-

storycznych na Zachodniej Ukrainie.

ści ,,panującej" obecnie. Muzeum ma

CBRW. Jednak w ekspozycji mu-

światowej, bez wzmiankowania o

ją, przeciwko komu skierowany byl

Gdyby nie strona muzeum w Interne-

stać się ,,nie tylko przypomnieniem o

zeum nie ma o tym ani slowa.

ukraińskich centrowych i lewych par-

terror ukraińskich nacjonalistów, ale

cie, to w ogóle trudno byloby dojść do

okrucieństwach totalitarnej przeszlo-

Wydaje się, że ten aspekt jest

tiach z ich lojalnością wobec państwa

wstydliwie opuszczają kilka bardzo

jakichkolwiek wniosków.

ści ZSRR, niemieckiego i polskiego

najbardziej zasadniczy w opisie wy-