28
Z pamiętnika podróżnika
30 czerwca14 lipca 2016 nr 12 (256) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Śladami królów polskich
Każde, nawet niewielkie miasteczko w okolicach Lwowa może pochwalić się atrakcyj-
ną historią i architekturą, która ciągle zadziwia, pomimo rujnacji, dokonanej w latach
komuny. Dosyć wsiąść do ,,marszrutki", odjechać kilka kilometrów i już caly dzień
spędzasz w swego rodzaju muzeum pod otwartym niebem. Tym razem zatrzymamy się
w trzech miasteczkach na zachód od metropolii, w których w różnych okresach bywali
królowie Rzeczypospolitej. Zwiedzimy klasztory w tych miejscowościach.
DMYTRO ANTONIUK
tekst i zdjęcia
Pierwszą miejscowością bę-
dzie Gródek (ob. Horodok), który
do roku 1945 nazywal się Gródek
Jagielloński. Tamtejszy klasztor oo.
franciszkanów zostal zalożony w
XIV wieku opodal zamku, waly po
którym widoczne są jeszcze w parku.
Prawdopodobnie fundatorem klasz-
toru byl Kazimierz Wielki. Jednak to
miasto oblubowal sobie inny monar-
cha Wladyslaw Jagiello (stąd i jego
przedwojenna nazwa). Gdy zmarl tu
raptownie w 1434 roku w drodze do
Lwowa, to wedlug testamentu zosta-
wil swoje serce w miejscowym kon-
wencie franciszkanów.
Dzisiejsze zabudowania świąty-
ni (niegdyś kościola Wniebowzięcia
Św. Antoni Padewski, ob-
NMP) i niewielkiego parterowego
raz ścienny w prezbiterium
klasztoru pochodzą z przelomu XVII-
klasztoru franciszkanów
XVIII wieków. Wiadomo, że w świąty-
ni bylo cztery oltarze. Z zewnątrz po-
Natomiast wybito nowe w ścianach
We wnętrzu pofranciszkańskiego kościola w Gródku
zbawiona jest jakichkolwiek ozdób
bocznych. Świątynia zostala podzie-
stylowych i jedyną dekoracją są dwie
lona na piętra i na dole teraz jest
Za największy uważano oltarz św.
ściól parafialny, jego funkcje przejęla
Krakowa i Śląska (okolo 300 osób).
wnęki na zewnętrznej ścianie prezbi-
stolówka, a na piętrze sala wido-
Antoniego Padewskiego, ozdobiony
świątynia zakonna. Klasztor jednak
Podczas wojny z Niemcami klasztor
terium. W tych wnękach odkryto fre-
wiskowa. Nie pozostalo ani fresków,
odpowiednim obrazem, który spre-
dzialal bez zmian. Wielki pożar w
znów uszkodzono. Przez parę lat
ski, przedstawiające św. Franciszka
ani oltarzy. Zmienilo się również
zentowala zakonnikom malżonka
1858 roku zniszczyl siedzibę zakon-
pracowaly tu ss. felicjanki, które pro-
i św. Antoniego.
rozplanowanie korytarzy i dawnych
Jana Siemieńskiego, Dorota (po
ników (cudowny obraz św. Antoniego
wadzily sierociniec. Niemcy odebrali
Klasztor funkcjonowal do roku
cel, a wewnętrzny dziedziniec zostal
śmierci oboje spoczęli w kryptach
udalo się uratować). Na odbudowę
zakonnikom wszystkie pomieszcze-
1782, po czym aż do roku 1970 byly
nakryty szklanym dachem. Wokól
kościola). W 1752 roku odnotowano
świątyni zbierano fundusze wśród
nia, pozostawiając do dyspozycji
tu koszary austriackie, polskie, so-
klasztoru zachowal się stary mur z
pierwszy cud za wstawiennictwem
mieszkańców miasteczka, a jednym
jedną celę. Po powrocie sowietów
wieckie. Gdy ostatnie wojska opuści-
bramą, na frontonie której nama-
obrazu. Po tym wypadku do kościo-
z fundatorów wystąpil również Fran-
reformaci znów powrócili. Utrzymali
ly zabudowania, to te szybko popadly
lowane jest Serce Chrystusa to
la zaczęli ściągać liczni pielgrzymi,
ciszek Józef I.
się jedynie do września 1945 roku,
w ruinę. W tym stanie zostaly przeka-
chyba tyle pozostalo z dawnych ma-
szczególnie na odpust 13 czerwca.
Jednak byl to dopiero początek
gdy wyjeżdżali do Brodnicy, wywieźli
zane one zakonowi greckokatolickie-
lowidel. Możliwe, że niektóre ocalaly
Co dotyczy fresków, to tak i w innych
niszczących pożarów. Podczas I woj-
cudowny obraz św. Antoniego i kilka
mu oo. studytów. Przeprowadzono
pod tynkiem.
kościolach zakonu, jak też tu na arce
ny światowej mieścil się tu rosyjski
naczyń liturgicznych. W Sądowej
tu gruntowny remont, podczas któ-
Z Sądowej Wiszni do Jaworo-
tęczowej prezbiterium byla umiesz-
szpital wojskowy i część pomiesz-
Wiszni pozostala biblioteka i archi-
rego np. rozebrano piętro, dzielące
wa mamy 18 km bardzo zlej drogi
czona kompozycja adoracji przez
czeń zostala uszkodzona. Podczas
wum, los których jest nieznany.
kościól. Na zewnątrz dobudowano
T-1417. Jaworów byl jednym z ulu-
tradycyjną ,,banię".
bionych miejsc Jana III Sobieskiego.
Dziś w zachowanych francisz-
Na terenie jednostki wojskowej jest
kańskich korytarzach i w samej świą-
budynek, który należal do rezydencji
tyni zebrano interesujące stare ikony
monarchy. W Jaworowie zachowal
z prawoslawnych i greckokatolickich
się kościól św. Piotra, Pawla i Jacka,
cerkwi otóż jest to swego rodzaju
wybudowany przez Filipa Rykowskie-
muzeum.
go w 1645 roku dla zalożonego przez
Kolejnym klasztorem katolickim
niego klasztoru oo. dominikanów.
jest dawna siedziba oo. reforma-
Klasztor istnial do 1787 roku i
tów, która polożona jest w Sądowej
pomimo ostrego sprzeciwu zakonu
Wiszni (20 km od Gródka). W 1730
zostal zlikwidowany przez Austria-
roku kasztelan lwowski Jan Sie-
ków. Przeksztalcono go na kościól
mieński i lowczy kijowski Franciszek
parafialny, a zabudowania klasz-
Zawadzki ufundowali tu klasztor dla
torne rozebrano zupelnie. W 1807
tego zgromadzenia. Jego projekt
roku do fasady kościola dobudowa-
wykonal nadworny architekt innego
no podstawę wieży, której nigdy nie
wielkiego przyjaciela reformatów,
ukończono.
księcia Pawla Sanguszki, Pawel
Od 1945 po rok 1989 w kościele
Antoni Fontana. Z Rawy Ruskiej
mieścil się magazyn, a potem zwró-
architekt przyjechal tu, aby określić
cono go wiernym. Ponieważ w mia-
miejsce budowy, ukończono którą w
steczku mieszkalo stosunkowo wielu
Dawny klasztor oo. reformatów w Sądowej Wiszni
1741 roku.
Polaków, remont przeprowadzono
św. Dominika i Franciszka Krzyża
wojny polsko-ukraińskiej w klaszto-
Od roku 1970 i do dziś dnia w
Niezwykle skromną architekturę
dość szybko. I dziś można tu podzi-
Chrystusowego niesionego przez
rze byl polski punkt oporu, który sil-
zabudowaniach klasztornych dzia-
jak dla Fontany można wytluma-
wiać niektóre stare elementy dekoru:
aniolów. Postacie świętych byly rów-
nie ostrzeliwali Ukraińcy. Ostrzal cal-
la szpital dla psychicznie chorych
czyć zasadą zakonu niepozwalającej
w prezbiterium zachowaly się dwie
nież we wnękach na fasadzie, ale
kowicie zniszczyl dach kościola. Gdy
kobiet. Na potrzeby tego zakladu
na nic zbędnego w budowlach. Na-
figury aniolów, rzeźby przedstawia-
zostaly zatynkowane.
już wszystko odbudowano, wybuchla
zabytek zostal silnie przebudowa-
tomiast we wnętrzach można bylo
jące Boga Ojca i św. Piotra i Pawla,
Po tym, jak pod koniec XVIII
II wojna światowa. Początkowo w
ny. Sygnaturkę zdemontowano, a
zobaczyć już freski i wspaniale ol-
które przed zniszczeniami zdobily
wieku w Sądowej Wiszni splonąl ko-
klasztorze schronili się uciekinierzy z
okna w prezbiterium zamurowano.
tarze. A bylo ich w kościele siedem.
barokowy oltarz glówny. Po lewej od
